Уллы Енъуьв куьни. Кайдай ярык, коьзясларды суьрттирген, юреклерди коьтерген, атайларымыздынъ йигитлигин коьрим этип салдырган байрам болады. Бу байрамнынъ белгиленуьвине бизим аьр биримиз уьйкен аьзирлик коьремиз.
Бир неше йыллар артта, согыс майданларында болган, куьллединъ отына куьйген атайларымыз бар заманларда, олардынъ да байрамга аьзирлик коьргенин коьзим мен коьргенмен. Сол куьнлер янасып келгенде олардынъ коьбисининъ коьнъиллери тоьмен болгандай сезилетаган эди. Ким биледи, белки эслерине дав майданларда калган йолдаслары, олардынъ кайтып келгенин коьрмеген ясуьйкенлери эслерине туьскен болса да ярайды.
Аьр бир Енъуьв куьнине баскаша аьзирлик коьретаган эди Калинин авылынынъ яшавшысы, согыс ветераны Байтув Кельдасов. Буьгуьнлерде биз олардынъ тек калган суьвретлерине, колдан-колга язылып берилип келетаган эскеруьвлерине, уныкларынынъ, немерелерининъ Енъуьв куьнине рас келип, класста язган сочинениелерине суьйинип турамыз.
Элбетте, балаларымыздынъ сол темаларга язганлары да бек ийги, несилден-несилге атайларыннан калган асабалыкты берип келедилер.
Байтув Кельдасов 1915-нши йылдынъ канътар айынынъ 7-нши куьнинде дуныя юзине энген. Ол ата-анасыннан бек яслайын етим калады. Байтув кардаш-ювыкларынынъ колларында оьсип, тербияланган. Ол он доьрт ясыннан алып куллыкка шыгады. Сол согыска дейимги йылларда туваршы болув да тыныш тувыл эди. Туваршыларды да Шелковской районынынъ Гребенская станицасында аьзирлейтаган болганлар, Байтув-атайымыз да сонда окыган. Оннан сонъ, ол оьзининъ тувган Исмаил авылында суьт фермасын етекшилеген.
Онынъ ис аьрекетин бардырган шагы коьпке созылмады, ол оьзининъ элин явдан коршалавга шыкты. 1942-нши йылдынъ навруз айында Кизляр каласынынъ военкоматы ман аьскер сырасына шакыртылды.
Алдыда согыстынъ каты куьнлери…
Коьп кыйынлыкларга расты сол куьнлерде Байтув-атайымыз. Согыс йоллары ман коьп юрмеге туьспеген ога. Ол бир кесек заманнынъ ишинде эки кере каты яраланады. 1943-нши йылдынъ курал айында Байтув Кельдасовка согыс кутылган. Ол яралардан сонъ, кайтып аьскершилер сырасына турып болмады, ама ол дайым юреги мен оьзининъ дав майданда куьрес юритип турган йолдаслары ман эди.
Байтув Кельдасов согыстан яраланып кайткан болса да, уьйинде – мен баьтир деп, олтырып турмаган, ол авылынынъ колхозында сыйлы ис орынларда иследи. Ол оьзининъ аьрекет йолында Тельман атындагы колхозынынъ бригадири болып, оьзи согыска дейим ислеген суьт фермасын тагы да бир етекшиледи, РайПо-да бир неше туьрли ис орынларда ислеген.
Сол йылларда ол оьзининъ ян косагы Рабиат пан да бас коскан. Эки ястынъ арасындагы суьйим татым аьелди курып, он бир аьвлетти тербиялап, оьстирмеге дем берип келди. Сол йылларда онавдан артык аьвлетлери болган хатын «Баьтир-ана» деген аттынъ да иеси болатаган эди. Сога коьре, Рабиат-анай «Баьтир-ана» деген атты да алган хатын.
Арамыздан кеткен сондай ясуьйкенлеримиз дайымларга бизим эслеримизде, балаларынынъ юзлеринде олардынъ суьлдерлери коьринеди.
Аьли тезден Енъуьв куьнине багысланган байрамынынъ аз ба, коьп пе, 75 йыллык мерекесин белгилеймиз, аталарымыздан эстеликке калган суьвретлерди алып, олар ман бир сырада бараякпыз. Оьктеммиз олардынъ йигитликлери мен!
Салимет Кельдасова,
Калинин авыл ясуьйкени.
Суьвретте: Б.Кельдасов.
