Аьр йыл сайын апрель айынынъ етинши куьнинде Савлайдуныялык савлык куьни белгиленеди. Бу байрамды календарь бойынша белгиленетаган маьнели байрамлар ман бир сыдырага салмага болады деген ой да келеди, неге десе аьдемнинъ савлыгыннан коьп зат себепли де болады. Савлык йок болса, коьнъилинъ де болмайды, а сол болмаган ерде, кайсы ис те иркиледи. Сога коьре, аьр кайсымыз да савлыгымыз акында ойланмага керек боламыз.
Савлык. Бу тема бир неше йыллардан бери коьплерди кыйнап келеди. Йылдан-йылга аьдем оьмирининъ оьлшеми оьседи. Сонынъ бас себеби – медициналык канагатлавдынъ оьрленуьви, аьдемлер оьзлери савлыкларын беркитуьвге куьш салувлары.
Ден савлыкты беркитуьвге себеплик этетаган кеспили специалистлер де бар. Сол яслай басланады. Балалыкта ата-ана сонынъ каьрин шегеди, сонъ мектебте де сога уьйкен маьне бериледи.
Савлыкты беркитуьвде уьйкен орын алады, менимше, физический культура сабагынынъ окытувшысы да. Ногай районымыздынъ орталыгындагы стадионынынъ яныннан оза калсам, Кадрия атындагы орта мектебининъ окытувшысы Адильбек Рамазан увылы Валиевтинъ балаларга физкультура дерисин берип турганын коьремен. Бир кере, заманымды алып, токтап караган ерим де болды. Ол окувшыларын тоьгерегине алып, анълатувлар этеди, сонъ оларды ювырув йолына салып, базластырады. Бу куьнлерде сол стадионда спорт пан каьрлев сага тек савлыкты беркитуьвде ярдамын этип калмай, сонынъ ярасыклыгы коьнъилинъди де коьтереди.
Адильбек Валиев педагогикалык окув ошагын окып битиргеннен сонъ, окытувшылык ис аьрекетин 2003-нши йылда Нариман авылынынъ А.Асанов атындагы орта мектебинде баслаган, оннан сонъ Калинин авылынынъ мектебинде ОБЖ сабагын юритти, бу куьнлерде болса, Кадрия атындагы мектебинде ОБЖ эм НВП сабакларынынъ уйгынлавшысы эм окытувшысы болады.
«Окытувшы кесписин сайлавда сизге ким уьлги яде болса, йол басшысы ким болган экен?» – деген соравыма, Адильбек бир тартынмай – бу кеспиди сайлавда мага меним оьзимнинъ окытувшым Рустем Будайхан увылы Гапаров уьлги болган, – деди.
– Онынъ дерислери меним коьз алдымда бу куьнлерге дейим де. Онынъ сусы, аьскерлик службасынынъ негизи бойынша берген билими, дерислердеги тыныклык эм кызыксынув, балалардынъ ога тартылувы – мага окытувшы кесписин сайлавга йол ашты демеге боламан.
Мен оьзим окытувшылык ис аьрекетине яшавымды багыслаганыма йырма йылга ювыклап келеди. Сол йыллардынъ ишинде бир де– неге бу кеспиди сайлаган экенмен деп ойламаганман. Меним ойыма коьре, мектеб – дайым алдыга алынган абыт эм яслык, – дейди Адильбек Рамазан увылы.
2015-нши йылдан алып Ногай районында ГТО нормативлерин толтырув бойынша тестирование орталыгы туьзилген. Соны Адильбек 2019-ншы йылдан алып етекшилейди. Бу куьнлерде Адильбек ГТО-дынъ автоматизированный билдируьв тармагында яваплылык тутады.
– Йылда эки кере Ногай районымызда ГТО базласлары оьтедилер – язлыкта эм куьзде, мунда тек мектеб окувшылары тувыл, мырады бар ис коллективлер де ортакшылык этип, баслап муниципаллык, сонъ республикалык кезеклерде оьзлерининъ спорт карувларын сынайдылар эм ГТО белгилерине тийисли боладылар. Йылдан-йылга ГТО-да катнаспага суьйгенлер саны коьбее береди. Бир йыл куьмис белгисине тийисли болып калганлар, экинши йыл алтын белгиге сынавларды оьтедилер, – дейди сулыплы окытувшы.
Уьстимиздеги йылдынъ март айынынъ ишинде бизим ердесимиз Адильбек Валиев эм Нариман авыл орта мектебининъ окытувшысы, Ногай районымызда ГТО базласларын уйгынлавда эм оьткеруьвде салдарлы косымларын эткенлери уьшин, Дагестан Республикасынынъ физический культура эм спорт бойынша министерствосыннан ГТО комплексининъ 90 йыллык мерекели медали мен савгаландылар. Савгады ДР-нынъ физический культура эм спорт бойынша министрининъ орынбасары Гайдарбек Гайдарбеков тапшырды.
Аьр бир ис акланса, савгалар тийисли аьдемлерге берилсе, сол аьдиллик тувыл ма? Бу ерде бизим окытувшылар савгага шынтылай да тийисли эдилер.
ГТО белгиси, Россия Федерациясынынъ Президентининъ Указына коьре, выпускниклер алдында уьйкен мырсатлар ашадылар. Абитуриентке сол уьйкен косым болады, олай дегенимиз, сынавларды оьткеннен сонъ, алган баллына косымша балл береди. Ногай районымызда Адильбек Валиевтинъ куьш салувы ман не шаклы окувшылар сол белгиге тийисли болып, йогары окув ошакларда окып юрилер, солардынъ ишинде не шаклы ога разы болып калганлар да бар.
Янъыларда савлайдуныялык савлык куьни белгиленди. Бу куьнди белгилевге де окытувшы уьйкен маьне береди. Ол ис йолдаслары ман сол куьн окувшыларды орманлыктынъ шетине аькетип, таза авада спорт ойынларын озгарады. Бу куьнди окувшылар завыклык пан оьткередилер. Бу йыл болса, аьдеттен тайып, квест озгардылар. Адильбектинъ яс несилдинъ тербиялавына косатаганы аз тувыл. Аьли де ис йыллар алдыда, не шаклы разы болаяк окувшылар.
Г.Курганова,
РФ Журналистлер союзынынъ агзасы.
Суьвретте: мерекели медалине тийисли болган окытувшылар.