12-нши карагыс айы – РФ Конституция куьни __________

12-нши карагыс айында Россия Федерациясында Конституция куьнин белгилейдилер. Конституция куьни эстеликли байрам куьни болса да, ол тыншаюв куьни деп саналмайды.

Коьплер билмейтаган болса да ярайды, Россиядынъ Конституция куьнининъ тарихи муннан эрте XVII оьмирде, аьли де Василий Шуйский патшадынъ заманында басланган. Мине сол заманларда эл бойынша конституциялык монархия белгилери коьзге илинип баслаганлар. XVIII юзйыллыктынъ басында Россияда Конституциялык иштелиги болган биринши документлер шыгадылар, 1730-ншы йылда болса, Дмитрий Михайлович Голицын конституциялык монархиясын киргистпеге шалыскан. Патша Анна Иоановнадынъ власти де «кондициялар» ман кораланган эди, ама толы кебинде конституцияды сол заман киргистпегенлер.

1773-нши йылда дипломат Никита Иванович Панин литератор Денис Иванович Фонвизин мен бирге властьти авдарып, патша тагына Павел Петровичти олтыртпага, конституцияды киргистпеге ниет эткенлер. Сонынъ акында патша Екатерина II белгили болган, ама ол оларды репрессияларга йолыктырмаган.
Россияда конституцияды патша Александр I де киргистпеге шалыскан, ама сонъында ойын туьрлендирген. 1815-нши йылда конституция Польшада кабыл этилинип алынады. Россияда декабристлер де соны алувды талаплаганлар. Соннан коьп йыллар оьткен сонъ, баслап СССР-да И.В.Сталин – 1936-ншы йылда, Л.И.Брежнев – 1977-нши йылда, сонъында Россияда 1993-нши йылдынъ 12-нши карагыс айында конституцияды киргисткенлер.

Аьлиги заманларда, байрам куьнинде аьдетке коьре, чиновниклер патшалык оьлшеминдеги шатлыклы йыйынларга йыйыладылар. Аьр бир айтылган аьрекетшиди медальлер, грамоталар ман савгалайдылар, эстеликли савкатлар тапшырадылар. Баьри россия калаларынынъ орамларында да патшалык байраклар, транспарантлар иледилер, илми-практикалык конференцияларында эм семинарларында Конституцияга туьзетуьвлер, нормативлик актлары ойласыладылар. Мектеблерде тематикалы класс саьатлеринде Конституциядынъ бас положениелери акында хабарланады, конкурслар оьткериледи.