Россия Федерациясынынъ Президенти Владимир Путин Дагестан Республикасынынъ Аькимбасы Владимир Васильев пен йолыгыскан. Республика етекшиси Президентке региондагы социал-экономикалык аьллер акында билдирген.
ДР Аькимбасынынъ эм Оькиметининъ администрациясынынъ пресс-службасынынъ билдируьвине коьре, Владимир Васильев Президент Владимир Путин оны Дагестанга етекши этип йибереяткан заманда ога берген тапшырмалары бойынша эндигиси 2 йыл оьтип турган аьсерде эсап берген.
В.Путин: Республика калай, Владимир Абдуалиевич?
В.Васильев: Сизинъ тапшырмаларынъыз бойынша бираз эсап бермеге суьемен.
Сиз мени йолга салаятып, бюджеттен келетаган карыжлар аьдемлерге етсин эм, Сиз оьзинъиз бир неше кере белгилегенлей, биз ис сырагыларынынъ коьрсетимлери бойынша тувыл, Дагестаннынъ аьр яшавшысы уьшин кайдай туьрленислер болатаганы бойынша белги беринъиз деген эдинъиз.
Кыскаша билдиремен. Уьйкен разылык ыхтыяр саклавшы органларына эм баьри министерстволарга, солардынъ 30-га ювыгы (ваькиллери) бизде болдылар эм баьриси мен де ис планларын туьздилер. Онсыз бир зат та болмаяк эди. Сырагысында биз не затларга етистик? Мине, биз (ФОМС бойынша) 2018-нши йылда 37 мынъ 700 ис орынларды арттырдык, олай дегенимиз, соларды ясыртын ислеп турган ерлериннен шыгардык. Ол зат бизге аьруьв экономия берди. 2018-нши йылдан алып сакатлыгы беркитилмеген 6 мынъ гражданларга тоьлевлер токтатылган. Ол да заьлимдей акша оьлшеми. Йол объектлерининъ курылыс баалары кайтадан эсапланган, ол 2,4 миллиард маьнет акша болады. Биз бу ерде нормативлер бойынша айырым, байыр тувыл, а россиялык санав йорыгын кулландык.
Оннан сонъ мектеблерди, баска объектлерди юрип санадык эм тагы да эки миллиард маьнет акша шыктажын аман сакладык. Газды кулланувшылар бойынша куллык юриттик: муннан да бизге 0,7 миллиард маьнет акша кери калаяк. Патшалык сатып алувлар ягыннан да 0,8 миллиард маьнет акша шыктажынынъ алдын бувдык. Соьйтип, биз ети миллиардтан артык акша карыжын бюджетимизге костык.
Мине бу карыжлар аьдемлерге етсин деп биз булай эттик: быйыл 95 мектеб автобусларын, «Тезлик медицина ярдамынынъ» 108 автомобильлерин, 50 флюорография алатларын сатып алувга карыжлар шыгарамыз. «100 мектеблер» деген проект бойынша куллыкты армаган бардырамыз, айтпага, 2018-нши йыл биз 100 тувыл, 117 мектебке ярастырув ислерин оьткергенмиз. Буьгуьнлерде 200 мектеблерди ярастырмага ниет этемиз. Бу проекттинъ маьнелиги сол, биз бюджеттен шыгаратаган эки миллион маьнетке аьдемлер тагы да косадылар – бизнес, ерли администрация эм гражданлар оьзлери де. Биринши проектимиз бизим алган планларымыздан 17 мектебке озды, олай дегенимиз, 117 мектебке етисти. Аьли де 200 мектебке деп 400 миллион маьнет акша карыжын шыгарганмыз.
Дарманлар ман канагатлав тармагына йиберилетаган акша карыжларды 4,7 кере арттырдык. Бу иске 780 миллион маьнет акша карыжы шыгарылаяк. Биринши туьркимнинъ сакатларын эм сакат балалары бар аьеллерди, биздеги энъ де коршаланмаган яшавшылар кабатын, турак уьй мен канагатлавга, оькинишке, бу закон яшавга киритилгеннен бери бир турак уьй де берилмеген. Биз аьли оларга 300-ге ювык турак уьйлер бермеге суьемиз. Сол исти бажарув уьшин акша карыжлары етеди, биз кызыклы формула тапканмыз, мен Сизге сонынъ акында муннан сонъ ийги этип хабарларман.
Соьйтип, биз ерли йолларга 771 миллион маьнет акша карыжын шыгардык, ондай зат биринши кере болып туры. Бизге туьсетаган баьри налогларды да биз районларга бергенмиз, ондай зат та алдынгы йылларда болмаган.
Социал-инженер инфраструктурасынынъ курылысына 18 миллиард маьнет акша карыжын йибердик. Сол шаклы карыж бизге не зат этпеге амал берди? Биз оьзимиз йыйган эм бизге, коьп савболсын, федераллык бюджетиннен коьмек эсабында йиберилген карыжлардан, биз 2018-нши йыл ман тенълестиргенде, 2019-ншы йылда программамызды бес кере арттырдык. Буьгуьнлерде биз 60 объектлердинъ курылысларын кайтадан басладык, солардынъ 37-си бес йыллар артта токтатылган болган. Солар баьриси де социаллык объектлери. Биз соларды курып баслаганда ок, ерли аькимбаслар бизге: эндигиси аьдемлердинъ коьзлерине сама карап болаякпыз дедилер.
Соны ман бирге биз сув ман канагатланув маьселесин шешуьвге де 1 миллиард 700 миллион маьнет акша карыжын шыгарганмыз. Ол зат та республика еринде биринши кере болып туры. Бизде сувдынъ сапаты – ол уьйкен маьселе, оькинишке, увланувлар бола турады. Биз эндигиси 500 мынъга ювык аьдем сув сапатынынъ заьлимдей ийгиленгенин сезерлер деп сенемиз.
Республикадынъ авыл ерлерин газификациялавга да 250 миллион маьнет акша карыжларын шыгарып баслаганмыз.
В.Путин: Аьруьв.
