Оьткен уллы юма «Ногайский район» МР администрациясынынъ аькимбасынынъ орынбасары Баймагомед Ярлыкаповтынъ етекшилиги мен район администрациясынынъ коллегиясынынъ йыйыны болып озды. Сонынъ катнасувшылары муниципаллык сайлавларын аьзирлев эм оьткеруьв, янъы окув йылына аьзирлик акында соравларды ойластылар.

Йыйылганлар биринши сорав бойынша Ногай район территориаллык сайлав комиссиясынынъ председатели Алимакка Ганиевтинъ докладын тынъладылар. Онынъ айтувы ман, уьстимиздеги йыл Ногай районынынъ авыл поселениелерининъ муниципаллык образованиелерининъ Депутатлар йыйынларына депутатларды сайлавлар оьткериледи.
Баьриси район бойынша 98 бир мандатлы сайлав округлары бар. Ортак бир сайлавлар куьни 13-нши сентябрьге Ногай районында 10 авыл поселение муниципаллык образованиелеринде сайлавларды оьткеруьв белгиленген.

Район бойынша баьриси сайлавларга 230 кандидат коьрсетилген, солардынъ ишинде:
– «Единая Россия» ВПП ДРО Ногай ерли боьлигининъ сайлав биригуьви мен 97 кандидат;
– «Справедливая Россия» ПП Ногай ерли боьлигининъ сайлав биригуьви мен 20 кандидат;
– «Россия Федерациясынынъ Коммунистлер партиясынынъ» Ногай ерли боьлигининъ сайлав биригуьви мен 15 кандидат;
– 98 кандидат оьз-оьзлерин кандидат этип коьрсеткенлер;
– кандидатлар ишинде 19 кыскаяклы да бар.

«Сайлавларга аьзирлик сайлавлардынъ законлыгын канагатлавга, сайлавшыларга оьз ойларын эркин кепте билдируьв уьшин баьри де тийисли йорыкларды туьзуьвге каратылган шаралар комплексин эсапка ала берип, сайлав участокларында ыхтыяр йорыгын эм ямагат кавыфсызлыгын канагатлавга, сайлав кампаниясы шагында экстремист ислерин болдырмаска уьйкен маьне берилеек. Бу куллыкты уйгынлавда сайлавларды аьзирлев бойынша коьп шараларды сайлав комиссиялары район администрациясы эм авыл поселениелери мен, толтырувшы властининъ федераллык органларынынъ территориаллык органлары, ерли самоуправление органлары ман тар байланыста озгараяклар.

Соны ман байланыста участок сайлав комиссияларынынъ, тавыслав уьшин белгиленген меканлардынъ от туьсуьвге карсы кавыфсызлыгы, террорист исине карсы коршаланув ягыннан токтастырылган талаплавларга келислиги тергелмеге тийисли эм керек ерлерде табылган етиспевликлерди тайдырув керегеди», – деди район ТИК етекшиси.
Алимакка Ганиев ерли самоуправление ваькиллик органларына депутатларды сайлавларды аьзирлев эм оьткеруьв аьсеринде сайлав комиссияларынынъ карыжланув маьселеси маьнели болып калувын билдирди. «Дагестан Республикасында муниципаллык сайлавлары акында» деген Дагестан Республикасынынъ законынынъ 62-нши статьясынынъ 1-нши пунктына коьре ерли сайлавларды карыжлав ерли бюджетлер аркасы ман этилинмеге тийисли. Быйыл 13-нши сентябрьде оьткерилеек ерли сайлавлар план сайлавлары деп саналадылар, сога коьре де соларды оьткеруьвге акша карыжлары ерли бюджетлерде эртерек коьрсетилинмеге тарык. Болса да быйыл да сайлав комиссияларынынъ сайлавларды аьзирлевге эм оьткеруьвге деп белгиленген шыктажлары уьшин акша тийисли болжалларына шыгарылмаганы акында билдируьвлер бар, бу зат солардынъ куллыгын иркеди. Сол себептен ерли самоуправление органлары сайлав комиссияларын сайлавларды аьзирлев эм оьткеруьв уьшин тийисли карыж бан канагатлав болжалларын тутпага борышлы», – деп белгиледи Алимакка Ганиев.

Йыйында район ТИК етекшиси оьзине берилген соравларга яваплады. Онынъ айтувы ман, быйылгы сайлавларга кандидатлар болып аталган кандидатлардынъ биревлеринде аьвелде суд кесилгенлиги акында билдируьвлери барлыгы бойынша район суды олардынъ сайлавларда кандидат болувы яде болмаягы акында оьз карарын шыгараягын билдирди.

Район Ямагат палатасынынъ председатели Эльмурза Саитов: «Аьли бирер кандидатлар бир авылда яшай турып, баскаларында прописка аладылар деп эситемиз, ол калай болады?» – деп кызыксынды. «Ол затка район иш ислер боьлигиндеги миграционлык службасы ман район МФЦ тергев салмага тийисли», – деп яваплады А.Ганиев.
Коллегиядынъ экинши соравы бойынша «Ногайский район» МР администрациясынынъ билимлендируьв боьлиги» МКУ начальниги Алтын Агаспарова шыгып соьйледи.
Онынъ айтувы ман, 2020-2021-нши янъы окув йылында Ногай районынынъ мектеблерине 3291 окувшы, солардынъ 350-си мектебке биринши кере келееклер. Муниципаллык билимлендируьв учреждениелерин янъы окув йылына аьзирлев ниет пен район администрациясы быйылдынъ 30-ншы июнинде айырым токтас кабыл эткен. Сол токтаска коьре билимлендируьв учреждениелерин аьзирлев, солардынъ аьзирлигин тергев графиги бойынша куллыкты координациялав уьшин ис куьбининъ сырасы беркитилген.

«Язгы таркавларында районнынъ баьри де билимлендируьв учреждениелерининъ окытувшылар коллективлерининъ куьши мен мектеблерде ярастырув куллыклары оьткерилген. «Ногайский район» МР администрациясы билимлендируьв учреждениелерине ярастырув ислерин оьткеруьв уьшин 1 миллион 909 мынъ маьнет акша шыгарган, сонынъ ишинде мектеблерге – 1 миллион 159 мынъ маьнет, мектебке дейимги билимлендируьв учреждениелерине – 690 мынъ маьнет, косымша билимлендируьв учреждениелерине – 60 мынъ маьнет акша. Буьгуьнлерде ярастырув ислери кутылып туры. Окытувшылар, тербиялавшылар эм техперсонал билимлендируьв учреждениелерининъ тоьгереклерин коьрклендиредилер», – деди Алтын Агаспарова.

Район билимлендируьв боьлигининъ етекшиси быйыл Бораншы эм Уьй-Салган авыл мектеблери «Билимлендируьвди оьрлентуьв» деген РФ программасынынъ эсабында ортак билимлендируьв организацияларынынъ меканларын коьрклендируьв бойынша проектинде катнасувын белгиледи. Ярастырув ислери бу мектеблерде басланганлар.
Быйыл соны ман бирге «100 мектеб» деген республикалык проектинде де районымыздан Терекли-Мектеб авылдынъ Кадрия атындагы, Червленные Буруны, Нариман авыл мектеблери ортакшылык этедилер.

Янъы окув йылына Орта-Тоьбе авылында курылаяткан 200 орынлы янъы мектебтинъ меканын кулланувга бермеге каралган эди, ама куллыклар кеш биткенге коьре, мектебке документлер аьзирлевдинъ заманы созылады, сол себептен мектебтинъ ашылувы да кери заманга коьшириледи.

Терекли-Мектеб авылдынъ «Ногай Эл» балалар бавына лицензия алув уьшин документлер аьзирленип ДР Савлык саклав министерствосына йиберилген. А.Джанибеков атындагы Терекли-Мектеб авыл орта мектеби медициналык кабинетине лицензия алган. Калган билимлендируьв организацияларында авыл ФАП-лары ман медициналык ярдамын этуьвге келисуьвлер туьзилген. «КАБ-1» ООО мынан от туьскенин билдируьв сигнализациясын салув акында келисуьвлер туьзилген. Ювык арада от туьскенин билдируьв сигнализациясы 860 мынъ маьнеттинъ акшасына тогыз билимлендируьв меканларында салынаяк.

Учреждениелер кавыфсызлык паспортларын аьзирлегенлер эм беркиткенлер. Он уьш билимлендируьв учреждениелеринде видеотергев алатлары салынган. Баьри учреждениелер де доьрт те ягыннан кораланганлар, соларда тревогады билдируьв кнопкалары да салынган. 2020-ншы йылдынъ йол картасы ман келисли кепте 8 билимлендируьв учреждениелеринде 320 мынъ маьнеттинъ видеотергев алатлары салынмага каралган.

Районнынъ билимлендируьв тармагы алдында эндиги де узак болжаллы эм коьп карыжды талаплайтаган маьселелер турады. Район ериндеги 4 мектеблер мен 2 балалар бавларынынъ меканлары эскирген деп саналады: Батыр-Мурза, Кумлы, Шумлелик эм Терекли-Мектеб авылдынъ Кадрия атындагы мектеблерининъ эм Нариман авылдынъ «Шолпан», район орталыгынынъ «Юлдыз» балалар бавларынынъ меканлары.

Келеектеги йылларда районнынъ баьри де билимлендируьв учреждениелеринде от туьскени акында автоматикалык билдируьв сигнализацияларын, видеотергев тармакларын салув, от соьндируьв уьшин сув бассейнлер, йылы аьжетханалар курув керек болады.
Коллегияда ойласылган соравлар бойынша тийисли токтаслар кабыл этилинди.

М.Юнусов.