Быйыл ДАССР туьзилгенли 100 йыллыгы белгиленеди эм соны ман байланыслы республикада эм онынъ тысында да коьплеген шаралар оьткерилип турылар. Дагестан Республикасынынъ аты Тав эли деп коьшириледи, тек ол оьзининъ тавлары ман тувыл, шоьллиги мен, сувлары ман, оьзининъ ис суьер эм ярасык аьдемлери мен коьп ерлерге белгили болып токтаган.

Республикадынъ бас каласы – Махачкала. Ол Россия империясы заманында туьзилген. Калада уьйкен деген орталык Юма межигити бар. Сол межигитти Махачкаладынъ аьлемети дейдилер. Бу калада солай ок, белгили болган эм аьрекет этетаган Петровский маягы да ерлескен. А кала оьзи болса, Каспий тенъизининъ ягасында орынласкан.
Бас каладан бир неше шакырым ерде Сарыкум тоьбеси де ерлесип турады. Бу дуныяда бийик деген кум тоьбелердинъ бириси деп саналады дер эдик. Онынъ энуьви акында эртегилер эм айтувлар да аз тувыл. Айтадылар, бир аьлемет дегенде аьлемет уьйкен эм мазаллы инсан оьзининъ этигиндеги кумды ерге шашкан эм соны ман тоьбе болган деп. Сол кум тоьбединъ тоьгерегинде коьплеген ийги белгили фильм кадрлары да алынганлар. Солардынъ бириси – «Белое солнце пустыни».
Бизим Дагестан табиатынынъ аьлеметининъ бириси Сулак каньоны демеге ярайды. Ол США-дагы белгили деген Гранд каньоныннан 120 метрге терен болып шыгады. Бу каньон оьзининъ туьзилиси мен аьлемет таза сувы болган Сулак йылгасы ман байланыслы.
Республикада тарих эстеликлери де сакланганлар демеге боламыз. Нарын-кала – бурынгы перс цитадели. Ол оьзи Дербентте ерлескен. Бурын-бурын заманда мунда Куьнбатар ман Куьнтуварды косатаган «Дербент кешуьви» орынласкан болыпты экен. Дербент эм онынъ цитадели «Юнескодынъ» савлай дуныялык калымжасынынъ сырасына да кирген.
Дагестан бек аьлемет эм ыспайы ер. Ол оьзине дуныядынъ онлаган ерлериннен келетаган мынълаган конакларды эм туристлерди йыл сайын кабыл этип алады.
З.Шугаипова.