Театр тек сахнада тувыл, соны ман байланыслы болып, коьптен бери айтылып келетаган ийги соьз бар: театр – илгиштен басланады. Ол бек ушын айтылган соьз. Театр болар уьшин коьплеген аьдемлер куллык этедилер. Сонынъ уьшин де болар 1961-нши йыл Халклар ара театр куьнин токтастырганда, бу куьнди тек артистлер тувыл, театрда куллык этетаган баьри куллыкшылар да оьзлерининъ кеспи куьни деп санап белгилегенлер эм аьли де белгилейдилер.
Театрдынъ адабиат кесеги уьшин яваплы аьдем, ол ким? Коьплер сондай сорав бермеге боладылар. Бу кеспидинъ иеси сахнага шыгатаган эм коьринетаган аьдем тувыл, бир ерлерде онынъ аты да аталмай калмага болады. Онынъ ис борышы – репертуарды кеплев (дурысын айтканда, ол – театр етекшисининъ онъ колы эм коьмекшиси). Ол дайым да драматургия янъылыкларын билип турмага эм театр етекшисине янъы репертуар ман классика араларында баланс ысламага ярдамласув болады. Онынъ «дорбасы» кызыклы эм сапатлы пьесаларга толы болмага да керек. Ногай патшалык театрында сол тыныш болмаган ис аьрекетти Рамзия Кайтарбий кызы Шабанова толтырып келеди. Рамзия Ногай патшалык театрында Дагестан Республикасынынъ ат казанган халк артисти, Патшалык баргысынынъ лауреаты Байсолтан Атагишиевич Джумакаевтинъ етекшилеви астында 10 йылдан артык заман ислеп келеди. Сол йыллар ишинде театрдынъ репертуары бек куьшли оьсти, артистлердинъ де кеспи усталыклары куьннен-куьнге оьрленип, кепленип барады.
– Ис аьрекетимиз тынышлардан тувыл, аьр бир пьесага айырым карав керегеди. Мен толтыратаган ис аьрекеттинъ борышлары да, талаплавлары да аз тувыл. Мен социаллык тармаклардагы бетлер уьшин де яваплы. Бу куьнлерде сол бизим аьрекетимиздинъ алды борышларынынъ бириси болады, заман сондай. Эткенимизди, исимизди коьрсетип те болмага керекпиз. Булай, бизим этетаган куллыгымыз – сахнада. Сонынъ ийгилигин де, яманлыгын да халк коьреди, – дейди Рамзия Кайтарбий кызы Шабанова. Рамзия оьзи толтыратаган ис аьрекетин алаллык пан бардырады. Ол кесписине коьре, окытувшы эм журналист, ама бактысы оны театрга элтеди.
Рамзия Ногай районынынъ Куьнбатар авыл орта мектебин уьстинликли кутарып, Карашай-Шеркеш Республикасынынъ Карачаевск каласындагы патшалык педагогикалык университетининъ филология факультетининъ журналистика боьлигине туьсип, соны да, мектебти кайтип уьстинликли битирген болса, соьйтип, ийги белгилерге битирди. Рамзия бу окув ошагыннан тувган тилден кеспили окытувшы болып шыкты. Сол йылларда театрда куллык этермен деген онынъ туьсине де энмеген болса да ярайды, ама бу куьнлерде этетаган куллыгы да тилди оьрлендируьвге, саклавга каратылган.
– Тувган тилди саклав – аьр бир ногай аьдемнинъ шынты борышы, неге десе аьли бизим тилимиз йойылып баратаган тиллер аьелиннен болады. Ногай патшалык театры да сол маьселе уьстинде ис аьрекетин бардырады, – дейди Ногай патшалык драмтеатрынынъ адабиат боьлигининъ етекшиси Рамзия Шабанова.
Ногай патшалык театрынынъ етекшиси Байсолтан Джумакаев ис йолдасы Рамзия Кайтарбий кызы акында бек ийги соьзлерин айтады.
– Мен етекшилейтаган ис коллектив бек талаплы. Аьр бир куллыкшы оьзине тапшырылган ис аьрекетин уьйкен яваплылык пан бардырады. Аьр бир спектакль уьстинде тек артистлер ислемейдилер, мунда шофердан алып етекшиге дейим катнасады эм сонынъ болувына оьз уьлисин косады. Тезден кеспи байрамымызды белгилеймиз. Бизим коллективте бу байрамга уьйкен етимислер мен еткенлер де бар, бу йыл ишинде оьз мерекелерин белгилейтаганлардынъ да сырасы кишкей тувыл. Аьр кайсысына оьз разылыгымды билдирип, уьстинликлер йорайман.
Бу йыл мерекесин белгилейтаган Аджинияз Умар увылы Амамбаев акында бир-эки авыз соьз айтып кетпеге суьемен. Ол бизим ис коллективке келгенли бес йылдан артады. Ол толтыратаган ис аьрекет те коьринетаганлардан тувыл, ама онынъ иси болмаса, театрдынъ сыны да, сыпаты да болмас эди. Аджинияз Умар увылы аьр бир спектакльге сахнады аьзирлейди, – дейди Байсолтан Джумакаев.
Алдымызда театр куьни, бу тармакта ис аьрекетин бардыратаган куллыкшылардынъ аьр бирисине ден савлыкты, узак оьмирди йорап, баьри яшав «кыйынлыгы» да тек сахнада болганды сагынаман.
Г.Сагиндикова.
Суьвретлерде: А.Амамбаев; Р.Шабанова.
