Календарь бойынша йырма йылдан артык заман элимиз увыт айынынъ 8-нши куьнинде Илмилер куьнин белгилейди. Бу байрам куьни 1999-ншы йылдынъ тамбыз айынынъ 7-нши куьнинде, сол замандагы Россия Президенти Б.Ельциннинъ токтасына кол басувы ман белгиленген. Россия илми куьни биринши кере 1999-ншы йыл Россия илмилер академиясынынъ 275-нши йыллыгы белгиленгенде байрамшыланды. Россия Илмилер куьни увыт айдынъ 8-нши куьнинде белгиленуьви босына тувыл, бу куьн, 1724-нши йылда император Петр I буйырыгы ман, патшалык сенатынынъ указы ман Россия илмилер академиясы эм Академиялык университети (аьли Санкт-Петербург каласындагы патшалык университети) туьзилген, ама бу куьннинъ белгиленуьвининъ баска йорыклары да, куьни де бар, тек биз календарь бойынша белгиленуьвге караймыз эм таянамыз.

Россия илмилер куьни белгиленуьвге рас барып, биз оьзимизге ювык эм якын ногай миллетимизди алып караймыз, бизим халкымыз кайдай акыллы, коьрнекли аьлимлери мен оьктемсийди. Олардынъ аьр бириси оьзининъ миллетининъ тарихи мен, адабиаты ман, тили мен кызыксынмай болмайды. Сондай аьлимлеримиздинъ бириси Зухра Залимхан кызы Кузеева (суьвретте).
Зухра Залимхан кызы Ногай районымыздынъ орталыгы Терекли-Мектеб авылында тувып-оьскен. Ол мектебти уьстинликли кутарганнан сонъ, Дагестан Республикасынынъ педагогикалык университетининъ художественно-графический факультетин де окып битиреди. Сол йылларда Зухрадынъ Дагестан Республикасынынъ орта оьмирлердеги археологиясы, этноархеологиясы, коьп миллетли еримиздинъ туьрли халкларынынъ материаллык эм анъ маданияты, тувган ногай халкынынъ аьдет маданияты бек кызыксындырды. Сол кызыксынувы оны буьгуьнги етимислерине еткерип туры. Аьли уьшин, Зухра Кузеева Россия илмилер академиясынынъ Дагестан Республикасынынъ федераллык орталыгынынъ туьзилисиндеги этнография, археология эм тарих институтында етимисли ис аьрекетин бардырады. Ол ис аьрекетин баслаган йылларында йогарыда айтылган институттынъ археология боьлигинде суьвретши, сонъ РАН ДНЦ Президиумынынъ дисциплиналар ара тергев боьлигининъ тамада лаборанты, археологиялар, этнография боьликлерининъ киши илми куллыкшысы болып келеди. Яс аьлим куьн сайын оьзининъ билимин арттырув уьстинде куллык этеди. Ол коьплеген грантлар бойынша илми проектлердинъ катнасувшысы да болады. «Ногай халк оьрнеги» РГНФ проектининъ етекшиси. Зухра коьплеген археологиялык экспедицияларда да суьвретши кебинде катнасады.
Буьгуьнлерде яс аьлим йырмадан артык илми макалалардынъ авторы болады эм савлайроссиялык, халклар ара конференцияларда ортакшылык этеди. Мен де, ис борышларыма коьре, аз ерлерде болмайман, сондай миллетимиздинъ аьлигисине эм келеектегисине багысланган бир кешликте Зухрадынъ ортакшылык эткенин коьргенмен. Онынъ сол заманда соьйлегени меним назарымды да, эсимди де каратпай болмады. Ол бизим тувган ерлеримиздинъ тарихин терен билуьвге ымтылысы барын аян коьрсетти.
Буьгуьнлерде Россия илмилер куьни белгиленгенде, мен ак юрегимнен Зухрадай аьлимлеримиз бен оьктемсийтаганымызды ясыртынсыз айтпага суьемен. Сондай аьлимлеримиз болган ерде, халкымыздынъ келеектегиси де бар деп айтпага боламыз. Зухра Залимхан кызы ман бирге, мен баьри аьлимлерди де байрам ман кутлайман, уьстинликлер сагынаман.
Г.Курганова.