Туберкулез – юкпалы эм кавыфлы авырув. Туберкулез коьбисинше оьпкеди заялайды, балаларда ол коькиректинъ ишиндеги лимфатический тамырларда орын табады, ама оны солай ок баска муьшелерде де – суьеклерде де, мыйда да, буьйреклерде де таппага болады. Ер юзинде яшайтаган 2 млрд. аьдемнинъ шаркында туберкулезды козгайтаган палочкалар яшайдылар.

Туберкулез авырыйтаган аьдем соьйлегенде, йоьткиргенде, шуьшкиргенде тыныс алатаган муьшелерден баскага югады. Арада бир авырыйтаган айванлардынъ этлерин ашаганда да туберкулез бан авырымага болады.

Туберкулез аьдемнинъ шаркына киргенде аьдемнинъ шаркы эм микроб арасында «согыс» басланады. Мунда аьдемнинъ ден савлыгы, олай дегенимиз, иммунитети уьйкен орынды тутады. Микроблар уйкы аьлде аьдемнинъ шаркында коьп заманга дейим турмага болады. Ама аьдемнинъ иммунитети осалланса яде микроб аьелде номай болып эм дайым келип турса, сонынъ тамамында туберкулез шыкпага болады. Солай ок туберкулез бан авырымага кавыфлы болатаганлардынъ сырасына балалар эм бронхит пен, секерли диабет пен авырыйтаганлар киредилер.

Бас деп туберкулез балаларда билинмей оьтпеге болады. Оны бирерде сувык тийген авырув деп те ойламага болады. Бара-бара аьдем тез арып баслайды, 2-3 юма узагында эмлегенде де таймайтаган йоьткирик, бейил тоьменлейди, аьдем азады, терлейди.

Балаларда туберкулез туберкулинодиагностика аркасында тергеледи, сонъ рентгенге салынады, анализлер бериледи.
Туберкулездинъ алдын шалув уьшин авыраяклы кыскаяклыдынъ касындагылар баьриси де флюорография оьтпеге тийислилер. Бала туватаган уьйде саьбийлерге БЦЖ этиледи, сол туберкулездан саклайды.

С. ШУРАЕВА,
район фтизиатры.