1942-нши йылдынъ куьзине немец аьскерлери Кобаннынъ эм Сырт Кавказдынъ коьп ерлерин алганлар, айтпага, Ставрополь, Армавир, Майкоп, Краснодар, Элиста, Моздок калалары. Яв Караногай районына да кирген. Терекли-Мектеб авылына бомбалар тасланган. Районымыздынъ баска авылларында немецлер кесек заман турганлар. Сол кыйынлы йыллар ногай халк оьзининъ элине суьйимин, алаллыгын коьрсеткен. Мал явдынъ колына туьспесин деп, баска якларга айдалган, партизан отрядлары аьрекетлеген.

Сталинградтынъ туьбинде енъилгеннен сонъ, яв артка кайтпага амалсыз болган. Совет аьскерлери явдынъ алдыга барувын токтатканлар эм немец аьскерининъ уьйкен кезеги йок этилинген.
Кавказ уьшин урыслардынъ экинши кезегинде совет аьскерлери яв алган калаларды тек кайтарып алып калмай, Сырт Осетияды, Кабарты-Балкарды, Ростов областин, Ставрополь крайын эм баска районларын босатканлар. Кызыл Аьскер алдыга барувында 275 мынъ явдынъ аьскерлери эм офицерлери йок этилинген, 6 мынънан артыгы есирге туьскен. Солай ок явдынъ 890 танклары, 2 мынънан артык самолетлары, 2127 савытлары, 7 мынъ автомашиналары йок этилинген. Бизим аьскерлер душпаннынъ 458 танкын, 1392 савытын, 1533 минометын, 15 мынънан артык автомашиналарын эм баска затларын алганлар.
Маьнели стратегиялык районды, Кавказды босатув – Уллы Аталык согысында Совет Союзынынъ энъ де уллы енъуьвлерининъ бириси болады. Бизим аьскердинъ енъуьви Сталинград туьбиндеги эм Кавказ уьшин урысларда енъуьвден басланган.
Н.Кожаева.