Быйыл, 2023-нши йыл, 1-нши март куьн зейинли ногай язувшысы, шаири эм драматургы Фазиль Апас увылы Абдулжалилов тувганлы 110 йыл толаяк эди. Ол 1913-нши йыл 1-нши март куьн тувган эм 1974-нши йыл оьлген. Ама ногай халкы сосы язувшысын эсиннен тайдырмаяк. Мен де сав оьмирим узагы оны эсимде тутаман эм тутаякпан.
Мен биринши кере Фазиль-агай ман 1963-нши йыл ногай язувшыларынынъ йыйылысында таныстым эм ол мага йорык ярады: турысы ман, соьйлеви, оьзин юритип билуьви, ногай халкын суьюви мен…
1965-нши йыл 9-ншы июльде мен ол замандагы «Ленин йолы» газетасына куллык этпеге келдим. Бас редактор Энвер Джанибеков мен келгеннен сонъ, Фазиль Апас увылын эм бас редактордынъ орынбасары Баубек Карасовты йыйды эм айтты:
– Анвар-Бек Култаевти куллык этпеге бизим газетага КПСС-тинъ Карашай-Шеркеш обкомы йиберген. Ал, келинъиз, ойласайык: бизим редакцияда аьли ога орын йок. Бар, киши корректор куллыгы. Разы болсанъыз, оны сосы куллыкка салып тураман.Тек ол корректор болмаяк, культура боьлигине яде партиялык боьлигине хабаршы керек. Кайсысына оны аласыз?
Дурыс, мен КПСС агзасы болганнан сонъ, Карасов партбоьликке алмага суьйди, Фазиль – культура боьлигине. Кыскасы, партбоьликке хабаршы болдым, тек буйырык бойынша киши корректор деп юрдим.
Мен эки йыл куллык эттим «Ленин йолы» газетасынынъ партбоьлигинде. Эм аьли де оькинмеймен. Сав сол эки йыл мен, Кельдихан Кумратова эм Фазиль Абдулжалилов тап ювык кардашлардай болганмыз: йыйылысамыз, адабиат акында хабарлаймыз, баьри янъы асарларымызды бир-биримизге окыймыз. Маьнелиси сол, аьр ай сайын газетада адабиат боьлиги болатаган эди. Сондагы макалаларды карамага эм оьз ойымды айтпага Фазиль мага ыхтыяр беретаган эди. Менимше, ол уьйкен сеним. Ол уьйкен насихатшылык эди. Мен болсам, сол берилген макалаларды бек тешкерип окып, сонъ оьз ойымды язып беретаган эдим. Ол затым Фазиль-агайга бек ярады.
Арасы ярым йыл оьтип, мен газетадынъ партбоьлигининъ куллыкшысы да болдым. Ога Фазиль-агай бек суьйинди эм «Улым, бу боьлик яваплы боьлик, сак кара, хаьте йиберип олтырма», – деди.
Мага Фазиль-агай эм бизим Кельдихан Кумратова биринши йыйынтыгым – «Йолда» деген китабимди аьзирлемеге ийги коьмегин бергенлер. Мен аьли сыйлы ясы уьйкенимди энъ сыйлы насихатшыма санайман эм оны ман оьктеммен. Олардынъ ярдамы ман биринши поэтикалык йыйынтыгым «Йолда» Черкесск каласында баспаланды. Ийгиси сол, бу йыйынтыгыма Фазиль Абдулжалилов бир аьруьв рецензия да язды эм газетада шыгарды. Ол меним коьнъилимди тагы да тав басына шыгарды. Поэзия ман каьрлемеге ымтылыс тувдырды.
Аьли мен сексен ястан оьткен бир ногай аьдеми. Дагестаннынъ халк шаири, Дагестаннынъ Язувшылар союзынынъ секретари. Яслардынъ насихатшысы. Сол затка етиспеге мага бизим Фазиль-агайымыз тийисли ярдамын тап 60-ншы йылларда берген экен. Мен аьне соьйтип ойлайман эм эсиме аламан.
Тагы бир зат акында. Газетадынъ бетлеринде меним макалаларым эм оьзгелей туьрли затларым шыгады эм оларды Абдулжалилов бек тешкерип окыйды эм ашык кепте мага не ери яхшы, не ери осал экенин айтып салады. Сонъ болса, оьзининъ ой-маслагатын береди. Аьне сол ягы мага яшавымда бек келисти эм аьли мен оьзим де ясларга тийисли ой-маслагатымды бермеге шалысаман.
Аьли заман туьрленди. Тек бизге тийисли коьмеклерин берген аьдемлерди биз мутпага болмаймыз. Аьне сол сыйлы эм аявлы ногай аьдемлердинъ бириси бизим Фазиль-агай болып калады. Келип турган 110 йыллык мерекесине оьрмет этип, мен онынъ акында оьзимнинъ бир-эки авыз соьзимди айтпага деп мырат эттим.
Анвар-Бек КУЛТАЕВ,
Дагестаннынъ Халк шаири
