Ногайлардынъ маданият байлыгын тойдынъ туьрли аьдетлери де туьзип келеди. Ызгы заманларда савлайын да «Козы боьрк» деген ногай той аьдети кызыксындырады. Савгага аты та козы кебинде этилгенине коьре берилген болар.
Боьрк деген соьз маьнеси баьрисине де белгили, ол – баска киетаган кийим туьрлиси.

Ортаншы оьмирде Кобан эм Бештаугорье ногайларда козы бек баалы ас болган. Ийги яшайтаган аьдемлер баска биревге савга эсабында коз тереклери оьсетаган ерлерин савга этуьви мен белгили болганлар. Козы боьркти болса савгага бай да, ярлы да беретаган болган. Аьдемлер коз терегин шашпага амырак болганлар, белки эр аьдем терек шашпага керек дегени де соннан кеткен де болар. Бу савга коьплерге берекеттинъ эм онъайлыктынъ белгиси болган. Соьйтип, аслык осал болып эм коьп маллар кырылган йылларда коз тереги коьплерди оьлимнен саклаган. Оннан сонъ бу зат той эм байрам савгасына айланган. «Козы боьрк» бек маьнели эм сыйлы савга болган. Оны кудаларга савгалаганлар, а кудалар болса, савгады сый эсабында оьз тукымынынъ сыйлы кардаш-тувганларына онъайлыкты, келимди эм берекетти йорап бергенлер.
Байрам савгасын не мен ярасыклаганлар экен? Онынъ негизин козы кебинде ясап агаш таягына олтыртканлар. Ясалган негизди йогарыннан кумаш пан тартканлар. Онынъ ишине аьжибийдай уныннан этилген эм балдан ясалган баржами деген эсиртетаган ишимлигин салганлар. Аьлиги заманда, онынъ орынына баалы коньяк, бальзам яде виски эсиртуьв ишимликлерин саладылар. Солай болып, онда бираз акша яде алтын, баска болып, куьмистен ясалган баалы савгады салганлар. Ясалган негиздинъ ишин таьтли азык-туьлик пен, козлар, емислер мен толтырганлар. Сол ерге баалы ийисли сувдынъ, одеколоннынъ эм таьмекидинъ кутыкларына, ийисли сабынга, биялага да ер калдырганлар. Солардынъ баьрисин де ярасык «казбалы» явлыгы ман япканлар. Тойдан сол савгадынъ иеси болган аьдем уьйиндеги баьрисине де савгалар ман кайтатаган болган. Тойдынъ барысында танысув аьдети басланганда, янъы ювык болган сыйлы кудаларына козы боьркти савгалаганлар. Биреви келиннинъ ата ягыннан эм экиншиси ана ягыннан кудаларга аьзирленген. Аьдет бойынша бир неше козы боьрк савгаларын аьзирлегенлер. Аьдетке коьре биревин куьев кедединъ уьйининъ капылары алдында казыкка байрактынъ янында илгенлер. Куватлы яслар эм оьспирлер казыкка минип, той савгасынынъ иеси болмага асыкканлар. Сол зат ювык заман ишинде тагы да бир янъы козы боьрки аьзирленееги эм тоьгеректе аьли де бир той болаягын анълататаган болган. Ат шабыста енъген аьдем де козы боьрктинъ иеси болган. Бизим заманда да козы боьрк оьз белгилигин йойытпайды, той шараларында, солай болып, коьлемлик халк байрамларында да ярасык савга болып келеди.
Х.Алакаев.
Суьвретте: коз боьрк аьдети.