Мен яшавды суьйгенмен,
Дуныяды суьйгенмен.
Яйлагымда, яйымда,
Кумаршыклы кумымда,
Камыслыклар бойында,
Когалы коьк коьлимде,
Ювсан биткен еримде,
Караногай элимде
Шоьлим, йырла йырымды,
Бийлеп алып кырымды.
        Солтанбек Аджиков.

Язувшы эм шаир, ногайдынъ алал увылы Солтанбек Аким увылы Аджиков Дагестан Республикасынынъ Ногай районындагы Терекли-Мектеб авылында 1941-нши йылдынъ 21-нши декабринде тувган. Солтанбек ногай адабиаты ман яслай, 7-нши класста окыйтаган заманында, кызыксынып баслаган. Ол Махачкалада озган Дагестан язувшылардынъ съездинде катнаскан, сол заманда болаяк язувшы эм шаир 9-нши класста окыйтаган болган. Сонда, Махачкалада биринши кере тенъизди коьрип, онынъ куват-куьшине, кенълигине сейирсинип, «Каспий» деген ятлавында булай язады:

Шетсиз-кырыйсыз коьз
алмастай,
Токтавсыз ягага урылып,
Толкынлар сабырсыз талмастай
Келерлер, кетерлер бурылып.

Коьк янып алыста коьринер –
Кызарган ярык куьн.
Калтырап тез кашар тоьрине
Тез йыйып канатын кара туьн.

Чайкалар каядан уьзилип,
Ушарлар тенъизге танъ мынан.
Кемелер шынжырлай тизилип,
Келерлер портларга занъ мынан.

Шаир ятлавында Каспий тенъиздинъ коьпиршикли сув толкынлары кум далада сагынышлы экенин билдиреди. Аьр сыдыра толкындай тувады, тил суьринуьвсиз окылады, сыдыралар рифмаланып енъил тизиледилер.
Аьли, хыйлы йыллар озганнан сонъ, бу сыдыраларды 9-ншы класстынъ окувшысы язганына ынанув кыйын. Сол йыллар Солтанбектинъ шатлыклы яслык шагы болган эди. Йигиттинъ коьнъили коьрк атып, коькирегиннен йыр сорамай шыккан заманлары эдилер. Сол йылларда Солтанбек Гамзат Аджигельдиев пен досласып юрген. Гамзат Солтанбектен эки-уьш яс уьйкен болса да, олар шынты тенълердей болганлар. Сол заманда белгили язувшы эм шаир Куруптурсын Башиевич Оразбаев олардынъ досласувын макул коьрип, колтыклайтаган болган. Мектебти кутарып, орта билимнинъ шайытлама кагытын колына алган сонъ, Солтанбек эки йылдынъ узагында Ногай шоьлде нап (нефть) шыгарувшылардынъ сырасында ногайлардан биринши болып, куьш-куватын аямай куллык эткен, неге десе, Солтанбекке Ногай шоьли, ногай ери ойларынынъ бавы эди. Ногай шоьлинде табылган нефть пен газ эш те ногай халкыма буйырар, Ногай шоьлининъ казба-карзынасынынъ хайырын ногайлар коьрерлер деп ойланатаган болар эди сол йылларда ваьлий яс шаир.
1964-нши йылда Солтанбек Аким увылы, уьйкен конкурсты оьтип, Махачкаладынъ медицина институтына окымага туьскен. Ол алты йыл окып, врач-терапевт деген кеспили дипломды алган. Сол йылда ок Ногай районнынъ Терекли-Мектебтеги авыл больницасында кесписи бойынша куллык этип баслаган.
1969-ншы йылда «Домбыра» деп атап, Солтанбек оьзининъ биринши йыйынтыгын Махачкалада шыгарды. Китапке кирген ятлавлар ярасыклы тил мен язылганлар, олардынъ келбетлери куьшли, туьп маьнелери терен. «Домбырадынъ» авторы тил ярасыклав амаллардынъ баьрин де: айыргышларды, тенълестируьвлерди, метафораларды, суьвретлевлерди, янландырувларды (олицетворение) келискен ерлеринде кулланган.
Сонъ бактысы ога Тукуй-Мектебте эм Черкесскте куллык этпеге амал берди. 1977-нши йылда Солтанбек Аким увылы юрек шакырувы ман тувган-оьскен авылы Терекли-Мектебке кайткан, райбольницадынъ тезлик ярдам боьлигинде куллык эткен. «1984-нши йылдынъ ноябрь айында, – деп язады КЧР-дынъ Халк язувшысы Магомет Яхъя увылы Киримов, – биз Куруптурсын Баший увылы Оразбаевтинъ 60 йыллык мерекесине барган эдик. Сонда мен айлак каты авырыдым, ийги болаягыма даьме йок эди, ама эмлевши Солтанбек Аким увылы мени тез ийги этти. Сол заманда мен онынъ аьдемшилиги эм усталыгы айлак уьйкен экенин тагы да бир анъладым».
Солтанбек Аджиковтынъ куллык кесписи йогары билимли уста эмлевши терапевт болган болса да, онынъ ян-ойы, коьнъил кесписи шаирлик эди. Антон Павлович Чеховтай болып, ол оьз кесписин де, адабиатлык оьнерин де бирдей этип суьйген, неге десе олардынъ экеви де аьдемлерге айлак керек экенин аьруьв анълаган. Сонынъ уьшин де онынъ шаирлик оьнерининъ тоьринде аьдемшилик, дурыслык, куллыксуьерлик темалары турадылар.
Тынышсыз юрекли Солтанбек яшавы ман ятлавларына усаслы, ятлавлары ман яшавына усаслы аьдем болган.
– Тоьринде домбыра илинуьвли болмаган, ана тилинде шыгатаган газетады эм китаплерди окымайтаган ногайды коьрсем, мен, оьзегиме от туьсип, куьйгелекленемен, – деген Солтанбек Аким увылы. Ол Махачкалада окыйтаган йылларында «Тувган ерим» деген альманахты шыгарув уьшин куьшин аямаган эм бир неше чиновниклердинъ эсиклерин ашкан. Солтанбектинъ соьйтип шалысып юргени акында М.Я. Киримов булай язады: «Сол заманда студент Солтанбек Аджиков, оьзининъ заманы ман санаспай, Махачкалада ногай адабиатшылардынъ журналын шыгараяк уьшин, коьп оькимет учреждениелердинъ эсиклерин кагып юрген. Боьтен де Дагестандагы Язувшылар союзынынъ уьйкени Расул Гамзатовтынъ кабинетинде де Солтанбек коьп кере болып, неше кайта Гамзатовтынъ «шекесине конып», онынъ басамагын тоздырган. Яс студенттинъ мундай тирилигине эм уьйкен йигитлик эткенине сукланып, уьйкен сейирге калганман. Буьгуьнлерде Дагестандагы ногай язувшылар Солтанбектинъ эткен сол яхшылыгын эслерине туьсирмейтаганы мени сейирсиндиреди. Ондай муьсиревсизлик –ойсызлык тувыл ма!?»
Солтанбек Аджиков Черкесскте яшайтаган заманында, Карашай-Шеркеш китап баспасында оьзининъ «Узак йоллар» деген прозалык китабин баспадан шыгарган. Онда кирген хабарлар терен ойлары ман, шоьл табиатынынъ эм айванларынынъ аьлемет суьвретлевлери мен эм тил байлыгы ман баскаланганлар. Язувшы, оькинишке, язганларынынъ коьбисин дуныяга эндирмеге уьлгирмей, яшавдан замансыз кеткен.
Солтанбек Аджиков кара соьз бен де, поэзия ман да кайратлы аьрекетлегендей болып, язувшылардынъ яратувшылыкларын да тергеп, олардынъ акында оьз ойын айткан. Айдемир Каплан увылы Мурзабековтынъ 1978-нши йылда шыккан китабине кирис соьзди Солтанбек Аким увылы язган. Ол макаласынынъ аьр соьзине юрек кызувын кызганмай берип язганы, ногай калемдасларынынъ оьнерлик етимислерине ак юрегиннен суьйинетаганы ашык коьринеди. Солтанбек янъы язып баслаган яс шаирлерге, язувшыларга ярдам эткен эм таяв болган. Шаирлердинъ эм язувшылардынъ баспадан шыккан шыгармаларына, йыйынтыкларына куванып, оларга хайырлы болсын айтатаган, олардынъ акында оьз ойларын язатаган эди. Халкымыздынъ эсинде онынъ аьдемшилиги, яныплыгы, бавырдасларына алаллыгы калган. Шаир С.А. Аджиков оьзининъ яратувшылык коьнъилин ногай халктынъ авызлама оьнерине берген, ятлавларын да соьйтип язбага шалыскан. Мысалы:
Сен баргайсынъ яхшылардынъ
йолына,

Туьспегейсинъ яманлардынъ
колына.
Яманлардынъ яны болар аявлы,
Аьр бир соьзи намартлыкка
таявлы.

Солтанбек Аким увылынынъ суьюв акында язылган ятлавлары да окувшыга айырым эс эттиредилер. Айтпага, сол ятлавлар куьшли суьйим сезимнинъ, коьнъилдинъ толкынлары экенин бу сыдыралар айтадылар:

Коькиректе кайнаган,
Буьлкилдеген ян уьшин,
Гуьл шешектей яйнаган,
Сылувым-ав, сен уьшин,
Мен аьзирмен, аьруьвим,
Сувдан кундыз таппага,
Сага, суьйген аьзизим,
Коьктен юлдыз алмага.

Солтанбектинъ ашыклык темасына язылган ятлавлары йырларга айланганлар. Соьз уьшин, «Толган айдай», «Келсене», «Бетявлык», «Ах, карындас, карындас» эм тагы да баска йырлар Черкессктеги, Грозныйдагы, Махачкаладагы радиоларыннан, телевидениелерден берилгенлер, тойларда, кешликлерде йырланадылар. Белгили композиторлар Маджит Ногайлиев, Мурзадин Османов, Ногай шоьлининъ анъ шыгарувшылары Залимхан Зинеев, Умар Ваисов, Залимхан Максутов, Сейпудин Карагулов Солтанбектинъ ятлавларына анълар язганлар. Булай айтылады Солтанбектинъ Маджит Ногайлиевтинъ анъына язылган «Толган айдай» деген йырында:
Толган айдай-ав, толкысып,
Эки коьзинъ кыналы.
Тоьстуьймелеринъ кубылып,
Белинъ турган кум талы,
Юка наьзик кум талы.

Эжуьв:
Бир-биримизден тик ярда
Айырылып тургандай,
Маравыма-ав, йок марда
Сага коьпир кургандай,
Юрегинъе кургандай.

Куьнъиртли куьнге коьниккен
Отягарсыз отавым.
Наьсипсиз кысмет сол экен
Сенсиз меним яшавым,
Ялгызлыкта яшавым.

Эжуьв.
Бир-биримизден тик ярда
Айырылып тургандай.
Маравыма-ав, йок марда
Сага коьпир кургандай,
Юрегинъе кургандай.

С.Аджиков балалар уьшин ятлавлар да, хабарлар да язган. Олар балаларга анъламлы кепте язылганлар, оларда уьйкенсуьв, акылятаксув йок. Автордынъ шыгармалары балаларга Тувган Элди, онынъ табиатын суьймеге, алал, юмарт болмага ярдам этедилер. Солтанбектинъ «Коьбек», «Миявкай» деген хабарлары эм «Каткат эм Рыскел», «Атшалман», «Ызлар» деген ятлавлары оьзлерине айырым эс эттиредилер. Шаир оьзининъ тувган, оьскен Ногай шоьлин янындай коьрип суьйген. Онынъ коьп хабарлары, ятлавлары шоьл мен байланыслы. Айтпага, 1981-нши йылда Махачкалада «Шоьлдинъ давысы» деп аталып, балалар уьшин шыккан ятлавлар йыйынтыгында Солтанбектинъ «Ызлар» деген аьлемет ятлавы бар. Мине сол ятлавдан уьзик:

… Аьне ыз. Ол не экен?
Ийт пе, кой ма, ким айтар?
Сайгакларды коьп кувган,
Йок, бу – боьри, карыскыр,
Кыр эшкиди анълыган,
Эки ягы ябыскыр.
– Мунавы не?
– Бузавбас.
– Мунавы не?
– Бий болар.
Кумда ызлар кутылмас,
Аьр муьйисте бир ыз бар.
Адыр-будыр кыдырып,
Коьп аьлемет биз коьрдик.
Ызды кумда калдырып,
Кеткенлерди биз билдик.

Мине тагы да бияладагындай этип, коьз алдымызга шоьл суьвретин аькелетаган, шоьлде тувган аьдемнинъ баалы бала шагын эсине туьсиретаган сыдыралар:

Адырларды кыдырып,
Шыккан эдик. Туьски шак.
Еген эдик сувырып,
Елкек, юва, сарымсак.

Шувмакты окып шыгар-шыкпас, бурнымызга баскаларга усамаган, мыс кокыган шоьл ийиси сокпай ма!?
Солтанбек Аким увылы яшавында маскаралап куьлмеге суьетаган болган. Онынъ сол кылыгы чиновниклерге ярамаган. Неге десенъиз, олардынъ ойынша, шаир куьлмеге ярамайтаган ерлерде де маскаралайтаган болган. Куьлкиди савыт этип, ол аьдемнинъ яман кылыклары ман, онынъ эки юзлилиги мен, урылыгы ман, непсикорлыгы ман алысып юрген. Онынъ куьлкили темага язылган хабарлары аз тувыл. Айтпага, бу темага «Мода» деген хабар язылган.
Солтанбек Аким увылын таныган, оны ман айкаскан замандаслары онынъ куллыксуьерлик кылыгын белгилейдилер. Бос заманы бола калса, ол янме-ян алдына кагытты салып, колына калемин ыслап, язбага олтыратаган болган. Солай болганда, Солтанбектинъ язувшылык аьрекетинде тапкан етимислерине бас деп онынъ куллыксуьерлиги себеп эткен. Ол язганына баьленше кере кайтатаган болган. Табиат оьнершиге зейинлик пен бирге куллыксуьерликти де беретаганын Солтанбек билген. «Куллыксуьер кылыгы болмаган аьдем тез арыйды эм, оьнершилик исин таптап, табиат савгалаган зейинлигин йояды, – деген шаир. С.Аджиков айлак куллыксуьер аьдем болган. Сога шайыт – онынъ «Данък» деген баьтирлик дестаны. Ол 1981-нши йылда Махачкалада «Шоьлдинъ данъкы» деген китапте баспаланган. Шаир оьзининъ сонъгы «Акыйкат» деген китабин баспага аьзирлегенде, «Данък» деген дестанды йыйынтыкка киргистеек мырады ман, сонда коьп туьрленислер эткен.
Солтанбектинъ шаирлик майданындагы онъысы – ол ана тилинде шыгатаган «Шоьл тавысы», «Ногай давысы» газеталардынъ бетлеринде, «Тувган ерим» деген альманахта эм ногай язувшылардынъ ортак йыйынтыкларында баспаланган ятлавлары, хабарлары эм рецензиялары. С.Аджиков ногай адабиатында отыз йылга ювык каьрлеп, «Домбыра» (1969 й.), «Шоьлдинъ давысы» (1981 й.), «Кыска ятлавлар», «Йырла домбыра, йырла» (1986 й.), «Ак кайык», «Яслардынъ тавысы» деген ятлавлар йыйынтыкларын эм «Узак йоллар» деген хабарлар китабин шыгарган.
Солтанбек «Акыйкат деген» китабин баспага оьзи аьзирлеген. Оькинишке, китаптинъ баспадан шыгувын Солтанбек коьрмеди, – деп язады онынъ акында белгили язувшы, шаир эм драматург, Солтанбектинъ иниси Солтахан Аджиков. – Китапти шыгармага енъил болмаганын билип, акша ман баспалаяк уьшин спонсорлар излеп те юрди, ама амал таппады. Коьк шоьлге, оьлен-шоьпке ятлавлары ман ян эндирген йигиттинъ яшав йолы домбырадынъ шеклериндей уьзилди. Энди де язылаяк ятлавларынынъ ярык шырагы даьмесизден соьнди, елдинъ уьпируьвиннен тымган шамдай тымды. Бизим коьнъилимиз етим ботадай болды. Солтанбек ай ярыкта коьринмес яшав ман яшаган. Ол, туврасын айткан тувганына ярамас дегенге усап, оьктемли, майыспас-сынмас кылыклы шаир эди.
С.Аджиковтынъ «Акыйкат» деген поэзиялык китаби хатыны Альфира Аджиковадынъ каьрлеви мен Махачкалада дуныя коьрди. Йыйынтыктынъ ишине шаирдинъ яшавынынъ сонъгы йылларында язган ятлавлары, йырлары эм «Данък» деген дестаны киргенлер. Дестан халкымыздынъ бурынгысына, онынъ оьктемлигин оьстируьвге багысланган. «Данък» дестаннынъ темасы – автордынъ тувган халкын бирлестируьвге, дурыслыктынъ ягы болувга шакырувы. Йырдынъ бас келбети – ярлы ногай яс. Оьзининъ атасын эм анасын оьлтирген, суьйген кызын тартып алган бийден ол оьш алмага токтасады. Яс йигит истен шыккан канзепир бийдинъ кызын акашады эм, казак шыгып кетип, таса ерде кос салып, суьймеси мен яшайды. Аьелде увыл аьвлет тувады. Хыйлы йыллар оьткен сонъ, яс тувган юртына кайтады эм бий мен коьзбе-коьз коьриседи. Бай булай деп тилейди:

… Озып кеткен – озганда,
Эй, эр йигит, эсинъ йый,
Болып кеткен – болганда,
Куьдиретли Кудайым
Соьйтип бизге язган сонъ,
Болган затты мутайым…
Залым байдынъ эткен бетсизликлерин яс кеширмейди, ога бойсынмайды эм булай дейди:
… Сонынъ уьшин
Кызынъды алып кашканман…
Гоьзел эди суьйгеним.
Сенинъ кызынъ гоьзел ме?
Куьштен алган токалым.
Эгей, айташ, бий, аьли
Куьним болды тап туьндей,
Ким ди ога куьнали
Бу заманда бу куьнде?..

Солтанбек Аким увылы аьр заманда да дурыслыктынъ енъеегине ынанады, ата-бабаларынынъ йигитликлери мен, бойсынмаслыгы ман оьктемсийди. Дестанга кирген йырдынъ туьп маьнеси онынъ эжуьвинде булай айтылады:
Оьктем тукым бабаларым,
Оьлмес тукым аталарым!
Эркинликте куватланган бойлары,
Уллы данък пан атакланган
сойлары.
Дайымлыкты тартып алып
аьжелден,
Яшай дайым ата-баба ойлары.
Дагестаннынъ Ногай шоьлининъ коьп ерлерининъ эм Кавказ тавларынынъ йылы кушагындагы, узак кыс болмайтаган, шешекей тоьслери, сувларынынъ ягалары яйнаган Кобан ногайларынынъ яс аьдемлери бу куьнлерде яшав амалын тувган, оьскен якларын, отягаларын калдырып, туькиршик ерге туьспейтаган, доьнен оьгиздинъ муьйизин как ярган, коьбисинше, коьз туьрткисиз каранъа туьнлердинъ курсавында туратаган каарлы ерлерге, тундрадынъ оьмирлик бузлавларынынъ уьстиндеги калаларга – Янъы Уренгойга, Сургутка, Якутияга эм баска ерлерге куллык излеп кетедилер.
Солтанбек Аким увылынынъ шыгармаларын, «Данък» деген дестанын эм бирер ятлавларын язылув тили яктан да тергеп карадым. Олардынъ ишинде туьрли тил ярасыклав амаллары бар. Мысалы, эпитетлер, метафоралар, уьндевлер, янландырувлар, суьвретлевлер, кайтаралавлар, риторикалык соравлар, архаизмлер, айтувлар, такпаклар эм тагы да баскалар.
Эпитетлер: кумаршыклы кум, когалы коьк коьл, боз ювсан, якут таслы алтын юзик, йылы шырай, кара туьн, кув шоьллик, шоьл ювсаны, ярык танъ.
Уьн соьзлер: тынъла, досым; шоьлим, йырла йырымды; ногайым-ав; серме, Рыскел, ал белден, ал, ал, баьтир, ал, ал, дав; о, яслыгым, яланъаяк, яланъбас.
Метафоралар: камыс оьскен арка-бел шувылдасты, оькирди; ялгыздынъ куьни каранъа; коьк янып алыста коьринер; тез йыйып канатын кара туьн.
Тенълестируьвлер: эр арсландай атылды; ел аздаадай сызгырды; алтындай кызарган ярык куьн; кемелер шынжырдай тизилип, келерлер портларга занъ мынан.
Такпаклар: Эл болган ерде баьтир бар; Эс болган ерде эр мутылмас; Энъ де яман оьнер – урлав, кене де, соны да билуьв зарар болмас; Яман тиллер тас ярар, тас ярмаса, бас ярар; Ялган соьздинъ бир де болмас оьркени; Бакыл онъмас, баз онъар; Балалы уьй – наьсип толган базардай, баласыз уьй – кайгы толган мезардай; Айдап билмес, атын кувып оьлтирер, соьйлеп билмес терис соьзин келтирер.
Риторикалык соравлар: «Бурнымызга мыс кокыган шоьл ийиси сокпай ма?»; «Ким биледи кимнен кайдай ыз калар?»; «Мынъ орда ногай кайсы сарайда?» «Оьрис, оьрис койлары кайсы тогайда?»; «Суьйген юрек табаягым парахат?»; «О, сылув кыз, кайда, кайда сен кеттинъ?»; «Кайдай каза кайгы салдынъ яныма?».
Эскирген соьзлер (архаизмлер): савыт-садак куьбиннен: алдаспан, айбалта, суьнги, курал, куьбе, алмас кылыш; бурынгы социаллык баскалыкты коьрсеткен соьзлер: кара суьек, кул, ак суьек, бий, бай, тоьре, таьвке, коьрикши эм сондай баскалар.
Солтанбек Аджиковтынъ аьдемшилиги, адабиат яратувшылыгы акында онынъ зейинли замандаслары оьз ойларын айтканлар. КЧР-дынъ Халк язувшысы, РФ Журналистлер союзынынъ агзасы М.Я. Киримов Солтанбектинъ акында булай эскерген: «Мен Солтанбектен коьпке уьйкен эдим. Болса да арамыздагы ондай баскалык бизим досласувымызга тыйдажлык этпеди. Ол, бир неше ясы кишкейлердей болып, бир заманда да шекеси катып, кисимисимес эди. Солтанбек оьз орынын билетаган, ясы уьйкенлерди сыйлайтаган ийги аьдетли яс эди».

Бу табиат бир береди яшавды,
Сонъ алады йылылыкты, алавды.
Дуныядынъ ким коьрген,
айт, ахырын?
Бу яшавдан биз кетермиз акырын.
Эстеликке бизден асыл соьз калар.
Ким биледи, кимнен кайдай
данък калар!? –
деген шаир эм язувшы С.Аджиков оьзининъ яшавы эм адабиат яратувшылыгы акында. Онынъ шыгармалары адабиаттан учебниклерге киргенлер эм заман озган сайын, энди де кирееклер, ногай мектеблерде окыладылар эм энди де окылаяклар. Солтанбек Аким увылы оьзининъ асарлары ман язувшылар эм шаирлер З.Кайбалиевтен, Х.Булатуковтан, Ф.Абдулжалиловтан, К.Оразбаевтен, С.Капаевтен, С.Залян- диннен сонъ, ногайдынъ тарихинде, маданиятында эм адабиатында оьмирлик ыз калдырган.
Ногай халктынъ алал увылы С.Аджиков 50 ясына толмага уьш ай етпей, 1991-нши йылдынъ сентябрь айында йол-коьлик хаьтесиннен себеп, капылыстан дуныядан тайды. Аз яшады ногайымыздынъ мине деген язувшыларынынъ эм шаирлерининъ бириси. 1992-нши йылдынъ 25-нши декабринде Дагестандагы Ногай районнынъ орталыгы Терекли-Мектебте Солтанбек Аким увылынынъ оьнерине багысланган эстеликли йыйын озды. Сол куьн Терекли-Мектебте озган йыйында авыл Советининъ алган токтасы ман шаирдинъ аты онынъ сонъгы йылларында яшаган орамына берилди. Аьли, мен билип, Дагестандагы Куьнбатар авылда да Солтанбек Аджиковтынъ аты ман орам аталган эм энди де йыллар озган сайын, онынъ зейинлигине тийисли баасы берилип, баска авылларда да орамлар ашылаяк деп сенемен.
Солтанбек Аким увылы Аджиков ногай адабиатында бир заманда да мутылмаяк эм тапталмаяк оьмирлик ыз калдырган. Бу ойдынъ дурыслыгына шаирдинъ «Акыйкат» деген китабиннен алынган шувмак шайыт болады:
Кевдем меним – бав-шешек:
Ярасык соьзлер туваяк.
Кевдемде меним ян-ойым: Наьзик гуьлдей атаяк. Наьсипхан Даулова, КЧР ат казанган окытувшысы, РФ Журналистлер союзынынъ агзасы.