Аьр бир аьдем бу дуныяда оьз ызын калдырады, иси мен халк арасында мутылмайды. Ондайлардынъ бириси – согыс эм ис ветераны Нурманбет Досманбет улы Батыров (яткан ери еннетли болсын). Мен насихатшы агайымызды коьзимди ашканнан бери билемен, авылдас болып яшаганмыз, сонъ ис йылларымызда да коьп катнасканмыз. Быйыл 1-нши декабрьде ога тувганлы 100 йыл толаяк эди. Оькинишке ол сога етпеди, тек онынъ авылдаслары уьшин эткен кыйыны мутылмайды, оьзи яшаган орамга аты тагылган. Сондай сыйды ол оьз яшавы ман казанган.
Н.Батыров Нариман авылда тувган. Олардынъ аьелинде 14 бала болган, оькинишке, авыр ашлык йылларда 10 саьбий топырак болган. Калган балалар ишинде Нурманбет уьйкени болганга, ога атасына яслай коьмекши болмага туьскен. Аьел кыйын яшаса да, Досманбет-агай кедесин билимли болсын деп мектебке окувга берген. Нурманбет 1939-ншы йылда 7 йыллык мектебти кутарып, кесек заман пионервожатый болып ислеген. Сол йылларда Совети оькимети кадрлар аьзирлевге коьп маьне берген эм билимге ымтылган ясларды окувга йиберген. Соьйтип 1939-ншы йыл Нурманбет те Кизлярга 10 айлык окытувшы курсларына кетеди. Окувды битип, мектебинде окытувшы болып ислейди, ВЛСКМ сырасына алынады. 1941-нши йылда ол Черкесскке 6 айлык курсларга окувга барады. Сонда тувган тил окытувшыларын аьзирлегенлер. Ол сол йыл ок пединститутка да окувга туьседи. Болса да окып басламайды, басланады Уллы Аталык согысы.
Н.Батыров 1941-нши йылдынъ декабрь айында оьз ыхтыяры ман Кызыл Аьскер сырасына кетеди. Онынъ аьскер йолы Алыс Куьнтуварда 105-нши дивизиядынъ 53-нши полкында басланады. Нурманбет билимли болганга оны взвод командирининъ орынбасары этип беркитедилер. Олар явдынъ разведкасына карсы куллык юриткенлер.
1945-нши йылда япон милитаристлери мен дав басланады эм Нурманбетке согыспага туьседи. Урыс майданда коьрсеткен йигитлиги уьшин ол Данък орденининъ 3-нши дережеси, япон милитаристлерин енъгени уьшин медаль эм Аталык согысы ордени мен савгаланады. Сол йыл ол Коммунистлер партия сырасына да туьседи.
Согыстан сонъ йигерли яс тувган-оьскен шоьлине 1946-ншы йыл кайтып келеди эм бузылган авыл хозяйствосын туьзетуьвге коьп кыйынын салады.
Н.Батыров 1946-1947-нши йылларда Караногай район исполкомынынъ кульпросвет боьлигин басшылаган. 1947-нши йыл июль айында ога уьйкен сеним этип, ВКП (б) РК аппаратына ислемеге шакырганлар. Сонда ол 1951-нши йылга дейим куллык эткен. Сол йыл июнь айында Караногай партия райком бюросынынъ карары ман оны – яс коммунистти, талаплы уйгынлавшыды, таза намыслы аьдемди ерли кадрларды беркитуьв тапшырмасы ман тувган авылына, «Кызыл Караногай» колхозына етекши этип йибередилер. 1952-нши йылда ол Грозныйга колхоз етекшилери уьшин орта билим беретаган авыл хозяйство школасына окувга кетеди. Соны биткен сонъ, Нурманбет Досманбет улы авыл хозяйствосынынъ туьрли тармакларында ислейди.
1957-нши йылда Нурманбет-агайымызды райком тапшырмасы ман «Кызыл байрак» район газетасына яваплы секретарь этип йибередилер.
1964-нши йыл август айында озган партия конференциясында оны «Путь Ленина» совхозынынъ партком секретари этип сайлайдылар. Коммунистлер ога яланъ юрекли, яваплы, намыслы, аьдемлер мен ислеп болатаганын билип, уьйкен сеним эткенлер. Сол куллыкты Нурманбет-агайымыз 9 йыл юриткен. Парткомнынъ етекшилиги мен совхоз йылдан-йылга оькимет борышларын толтырган, бир неше кере, Социалист базласувдынъ енъуьвшиси болып, коьшпели Кызыл байракты казанган. Белсенли куллыгы уьшин ол «Сый белгиси» ордени, «Ис кайратлыгы уьшин» медальге тийисли болган. Оннан сонъ Н.Батыров 1976-1983-нши йылларда Коьк-Тоьбе авыл Советин басшылаган. Сол заман кесегинде ол авылды коьрклендируьвге коьп кыйынын салган. Авылларда артезианлар казылган, уьйлерге сув тартылган, клуб эм турак уьйлер курылган, йоллар туьзетилген. Исине яваплылыгы уьшин халк ога уьйкен сеним эткен эм бир неше кере авыл, район советлерининъ депутаты этип сайлаган. Соны ман бирге ол КПСС Ногай РК бюросынынъ, пленумынынъ агзасы да болып сайланган.
Нурманбет Батыров тийисли тыншаювга шыккан сонъ да уьйинде олтырмаган, коьп ямагат ислеринде катнаскан, яслардынъ насихатшысы болган.
Нурманбет-агайымыз уьйкен наьсипли аьелдинъ басы эди, ян косагы ман бирге 7 балады тербиялап оьстирген, оларды тувра йолга салган. Буьгуьнлерде Нурманбет Досманбет улы арамызда йок болса да, халкы оны мутпайды, эсинде саклайды.
А.Сангишиев,
Ногай район Савытлы куьшлер эм ыхтыяр саклавшы органлар Советининъ председатели.
