1986-ншы йылдынъ коькек айынынъ 25-нши кешесиннен 26-ншы куьнине Чернобыль АЭС-нынъ 4-нши энергоблогында атылув болган, онынъ калдыклары бу куьнлерге дейим созылады.

Официаллык белгилерге коьре, авага зарарлы радиоактивли затлар тасланувынынъ сырагылары бойынша Украинадынъ (41, 75 мынъ квадратлы шакырым), Белоруссиядынъ (46, 6 мынъ квадратлы шакырым), Россиядынъ европейский кезегининъ (51, 7 мынъ квадратлы шакырым) ерлерине зыян келтирилген. Чернобыльда болган баьле казадан 9 миллион аьдем кыйынлык коьрген.
Россия Федерациясында 16 областьлери эм 3 миллион аьдем яшаган бир республикасы заяланган.
Чернобыльда болган баьле-казадынъ калдыкларын тайдырувда Совет Союзынынъ 600 мынъ аьдеми ортакшылык эткен. Солардынъ сырасында мынънан артык россиянлылар болган. Элининъ шакырувына Ногай районынынъ яшавшылары да табылдылар. Бизим районнан 30 -дан артык эр кисилер Чернобыль АЭС-нда болган баьле-казадынъ калдыкларын тайдырувда катнастылар. Уьйкен оькинишке, бу куьнлерге дейим олардынъ сырасыннан етпегенлер де бар. Оларды атлы-атлары ман эсимизге алайык: Терекли-Мектеб авылыннан Мавли Бекбавов, Дуйсенби Шомаров, Батыр-Мурза авылыннан Муратхан Ваисов, Джанибек Шандиев, Червленные Буруны авылыннан Адильбий Кульгишиев, Орта-Тоьбе авылыннан Асанбий Тилеков, Амангельди Кошербаев, Назирбек Дуйсакаев, Кара-Су авылыннан Эрманбет Джумагельдиев, Нариман авылыннан Вазерхан Сапарчаев.
Чернобыль казасынынъ калдыкларын тайдырувшылардынъ дуныядан кешуьвининъ бас себеплери – кан айланыс тармагынынъ авырувлары (33,9%), экинши эм уьшинши орынларда – увланувлар эм кателенуьвлер (28,8%) эм онкология (12,5%).
40 мынъга ювык аьдемге йогары патшалык савгалары тапшырылган. Оькимет савгалары ман бизим районымыздынъ сакат чернобыльшилери де белгиленгенлер.
Вазерхан Сапарчаев эм Мавли Бекбавов «Эрклик Ордени» мен, Червленные Буруны авылыннан Тойманбет Садыков «Аталыгы алдында етимислери уьшин 3-нши дережели» медали мен савгаланганлар.
1991-нши йылдан алып «Чернобыль АЭС-нда болган баьле-казадынъ радиациясынынъ зарары тийген гражданлардынъ социаллык коршалавы акында» Федераллык законы эм кыйынлык коьргенлердинъ савлыгын саклавга каратылган федераллык целевой программа аьрекет этеди.
Чернобыль АЭС-нда болган баьле-казадынъ калдыкларын тайдырувда катнаскан бизим районнынъ яшавшыларына коьрсеткен эрклиги уьшин разылыгымызды билдиремиз, оларга ден савлык эм онъайлык йораймыз. Олар– Алимхан Солтанович Аджиев, Мурат Сепералиевич Акмурзаев, Маутали Бальбекович Аллаяров, Союн Эскендирович Атамусов, Юсув Мустафаевич Аюпов, Русланбий Абдулганиевич Дильманбетов, Енали Муртазалиевич Елманбетов, Султанхан Байбошович Заретов, Исламали Абдулкадирович Индирбаев, Калит Мамаевич Кокошев, Арсланбий Сейдахметович Кунтуганов, Бектемир Айнединович Максутов, Магомедрасул Шахбанович Мирзаев, Магомед Вазирович Мунгишиев, Ялмагамбет Шерванович Муратов, Исмаил Магомедович Мусабеков, Замир Заретович Мусаев, Эдуард Аскерханович Оразгулов, Тойманбет Зарманбетович Садыков, Юсуп Аркаевич Саитов.
А.Боранбаева,
«Ногайский район» МР-да УСЗН специалисти.