Алексей Толстой

Шымшыкларда да баьри зат тап аьдемлердеги кимик: бар уьйкен болган шымшыклар, бар олардынъ кишкей балалары да, ама олар оьзлеринше яшамага суьедилер. Бир кишкей дегенде кишкей, авызындагы сарысы аьли де кетпеген шымшык баласы яшаган. Онынъ аты – Пудик. Ол оьзи амамнынъ терезесининъ уьстинде яшаган болыпты. Уясы да бек йылы болган экен, оьзи аьли де ушып болмайды, ама канатларын ийги кепте козгап болады эди. Аьр заман уясыннан карамага суьеди – дуныя кайдай экенин тез болып билсе экен…

– Не зат, не зат? – деп оннан шымшык анасы арада бир сорап алады. Ол канатларын козгайды эм ерге карайды, эм аьр заман айтпага суьеди:

– Карайман – каранъа, кайдай бир каранъа. Онынъ атасы ушып келди эм ога ширкейлер де аькелди ашамага. Оьзи:

– Мен бир чив пен, – деп те мактанады эди.

Уьйкен шымшык онынъ айтканын яратады эм ол да айтады:

– Ч-и-в!Ч-и-в!

Пудик ширкейлерди ютады эм ойласады:

– Мага булар аяклы болган куртларды аькеледилер эм бередилер – аьлемет! Оьзи аьр дайым уясыннан басын шыгарып карайды, карайды, карайды.

– Кара, аявлым, кара! – деп тынышсызланады анасы. – Йыгылып коярсынъ…

– Кайтип, кайтип? – деп Пудик те соравын сала эди.

– Кайтип болсын, йыгыларсынъ ерге, мысык онда аьппе-аьзир сени ысларга! Ашар да кояр! – дейди ога атасы эм анъшылавга йолланады.

Соьйтип заман кетеди, баладынъ канаты оьспейди, аьли де кишкей. Бир кере ел эсти. Пудик сорайды: «Бу не зат аьши?»

– Ел эседи, сага буршав салады. Чир! – дер эм сени ерге таслап кояр, а онда мысык бар! – дейди энди ога анасы.

Бу зат Пудикке ярамады эм ол анасына айтты: «Неге тереклер козгаладылар? Токтасынлар. Ол заман ел де болмас»… Анасы ога анълатпага суьеди, ама баласы маьне бермейди.

Амам касыннан бир аьдем оьтип барады. Пудик оны коьрип: «Кара,анам, бу аьдемнинъ канаты йок. Оны мысык акалган болса ша?!».

– Ол – аьдем, онда канат болмайды, – деп анасы ога анълатады.

– Мен уьйкен болсам, баьрине де канат этеекпен, – дейди мактанып Пудик. Пудик йырлайды, йырлайды эм бир кере уясыннан туьсип кетеди. Сол вакыт ок мысык ога ювырып етип те калмас па. Пудик коркты, канатларын яйды эм коьзлерин мысыкка каратты. Анасы онынъ касына келип, ашувлы кепте, канатларын да кенъ керип:

– Тай муннан! Тез тай! –дейди. – Терезеге минип кара! Уш! Тез бол! Корккан Пудик бирден каргыды эм терезеге барып конып та калды. Онынъ артыннан куйрыгы да йок болган анасы да келди. Куванышы уьйкен, тек оннан сорамай болмады:

– Нешик, балам?!

– Нешик болсын, яман тувыл. – дейди Пудик. – Баьри зат та йорык окына болмайды.Уьйренмеге керек!

Мысык ерде олтыры эм ол Пудиктинъ анасыннан акалган куйрыгын онда-мунда айландырып карайды эди. Мысыктынъ ясыл коьзлери шымшыкта эм онынъ баласы Пудикте…

Булай алганда, баьри зат та ийги болып битти, тек Пудиктинъ анасы эндигиси куйрыксыз калды…Ушып кетип, кайтып келсе, Пудик анасынынъ куйрыгы йок болган ерге оьзининъ кишкей енъил басын салатаган эди. Анасы да ога карайды, тек бир зат та артык айтпага болмайды. Баласы…

Орысшадан коьширген С.Култаева.