Быйылдынъ увыт айында Карашай-Шеркеш Республикасынынъ сыйлы окытувшысы, Россия Федерациясынынъ Журналистлер союзынынъ агзасы Насипхан Азизовна Дауловадынъ «Сав дуныяга тынышлык» деп аталган уьйкен китабин шыгарган эди. Арасы коьп кетпей, «Сокпак йолга шыгарды» деп аталып сондай экинши уллы китаби де ярык коьрди.

Китаптинъ тиражы 300 экземпляр болып Майкоп каласынынъ «Полиграф-Юг» типографиясында шыккан. Онда Н.Дауловадынъ Карашай-Шеркеш эм Дагестан Республикаларынынъ ногай язувшылары эм шаирлери акында илми-тергев куллык-лары киргенлер.
Янъы йыйынтык уьш боьликтен туьзилген. Китап Насипхан Дауловадынъ окувшыга баслапкы кирис соьзи мен ашылады. «Калем колга туьскенде» деген биринши боьликте аьлим Юмав Каракаевтинъ, шаирлер Гамзат Аджигельдиевтинъ, Тайбат Кирейтовадынъ, драматург эм шаир Магомет Киримовтынъ, язувшылар Иса Капаевтинъ, Аждаут Наймановтынъ, Солтахан Аджиковтынъ эм тагы да коьп баскалардынъ яшав эм яратувшылык йоллары акында терен илми тергевлери баспаланганлар. «Атлары сый ман айтылады» деген боьликте Эркин-Юрт авыл администрациясынынъ басшысы Магарбий Хубиевтинъ, «Ногай давысы» газетасынынъ редакторы Алтынай Атуовадынъ, Елизавета Капаевадынъ китаптинъ авторы акында терен макалалары, Н.Дауловага багысланган ятлавлар орынластырылганлар.
Китаптинъ «Калемдасларымнынъ ойлары» деп аталган сонъгы боьлигинде Насипхан Азизовна акында коьп йыллардынъ бойында язылган шыгармалар ман таныспага боламыз. «Сокпак йолга шыгарды» деген китабининъ презентациясы туьнегуьнлерде Эркин-Юрт авылынынъ маданият уьйинде озды. «Онъганнынъ эки яхшылыгы бир келеди» дегенлей, сол куьн Насипхан Азизовнадынъ тувган куьни де рас келди.
Авторды сосы яхшылыгы ман байланыста кутламага Эркин-Юрт авыл администрациясынынъ басшысы Махарбий Хубиев, Ногай муниципал район администрациясынынъ билимлендируьв боьлигининъ басшысы Гульнара Еслемесова, орынбасары Мадина Баймурзова, авыл маданият уьйининъ басшысы Фатима Кумратова, ерли «Зернышко» эм «Сауле» балалар бавларынынъ басшылары, язувшыдынъ кардаш-тувганлары, авылдаслары келген эдилер.
Амалламады маданият уьйининъ басшысы Фатима Кумратова эм авыл китапханасынынъ басшысы Анжела Текеева юриттилер. Олар КЧР-нынъ ат казанган сыйлы окытувшысы, РФ Журналистлер союзынынъ агзасы Насипхан Дауловадынъ баспалаган китаплериннен кызыклы выставкады аьзирлеген эдилер.
Авторды тувган куьни мен эм янъы китабининъ шыгувы ман байланыста Эркин-Юрт авыл администрациясынынъ басшысы Магарбий Хубиев кутлады.
– Куьн яхшы болсын сыйлы йыйылганлар! Насипхан Азизовна мени ногай тилине окыткан, мага билим дуныясын таныткан аьдем. Биз окытувшыдынъ язган китаплери мен окыйтаган эдик. Сиз ногай халкымызды, билимлендируьвди оьрлендируьвге коьп куьшинъизди салгансыз эм эндиги де салып келесиз. Сизинъ окыткан окувшыларынъыз аьлиги заманда яшавда оьз орынын тапканлар, олардынъ ишинде профессорлар да, аьлимлер де бар. Биз сизи мен оьктемсиймиз. Берк ден савлыкты, узак оьмирди, алдыда тагы да коьп янъы китаплер шыгарганынъызды сагынаман, – деди Магарбий Хубиевич.
Насипхан Дауловага кутлав соьзлерин Ногай район администрациясынынъ билимлендируьв боьлигининъ басшысы Гульнара Еслемесова айтты.
– Куьн яхшы болсын баьринъизге де. Яшавынынъ хыйлы кесегин яшаган сонъ, аьдем эткен ислерининъ тамамларын келтиреди. Яшавда яманлардан эсе, коьбисинше аьруьв аьдемлер йолыгатаганы эсинъе келеди. Меним де яшав йолымда йолыккан сондай аьдемлеримнинъ бириси Насипхан Азизовна болды. Мен сизди тувган куьнинъиз бен, янъы китабинъиз баспаланувы ман ак юректен кутлайман, ден савлыкты, аьр йыл сайын янъы китаплер мен кувандырганынъызды сагынаман, – деди Гульнара Муратбиевна.
Ясуьйкен калемдасымыз Насипхан Дауловады тувган куьни мен, янъы китабининъ шыгувы ман эм презентациясы ман байланыста «Ногай давысы» республикалык газетасынынъ бас редакторы Алтынай Атуовадынъ, куллыкшылар коллективтинъ эм оьз аьелимнинъ атыннан яратувшылык эм яшав йолларында йогары уьстинликлерди сагынып савгаларды бердим.
Соьз устасына каратылган йоравлары ман язувшы Солтахан Аджиков боьлисти.
– Буьгуьн сосы меканга Насипхан Дауловады тувган куьни мен, китабининъ шыгувы ман байланыста демевлемеге, ногай адабиатын, журналистикасын сыйлап келген аьдемлерге уьйкен разылыгымды билдиремен. Эркин-Юрт авылыннан ногайдынъ коьп белгили аьдемлери шыкканлар. Олар – Фазиль Абдулжалилов, Суюн Капаев, Магомет Киримов эм сондай коьп баскалар. Сизинъ авылда энди де коьп зейинли аьдемлер туваягына мен сенемен.
Куруптурсун Оразбаев деген меним аьруьв авылдасым бар эди. Онынъ улы Абдулкадыр ман биз бала шактан алып досласып оьскенмиз. Бир кере Дагестан Республикасынынъ Ногай районында шыгатаган «Шоьллик маягы» (аьлиги «Шоьл тавысы») газетасында Насипхан Дауловадынъ сол ок Куруптурсун Оразбаев акында макаласын окыдым эм Куруптурсун Башиевич уьйкен язувшы экенин анъладым. Ол заманда мен аьли де яс эдим.
Оннан сонъ Черкесскке коьшкенде, мен иним Солтанбек пен бирге Насипхан Азизовнага конакка келип коьп катнасканмыз. Бизим байланысымыз сол заманнан алып мукаят та беркиди. Насипхан Даулова меним яратувшылыгым акында да бир неше макалалар язды. Соннан бери айлак ювык катнаймыз, – деп беркитти Солтахан Аджиков.
Китаптинъ авторын кешликте Карачаевск каласындагы У. Алиев атындагы оькиметлик университетининъ карашай-балкар эм ногай филологияларынынъ доценти, шаир, РФ Журналистлер союзынынъ агзасы Юмав Каракаев хошлады.
– Аявлы ямагат! Мен Насипхан Азизовнады узактагы 1972-нши йылдан алып аьруьв таныйман. Насипхан Даулова – коьплеген аьдемлердинъ коьзлерин билим дуныяга ашкан аьдем. Ногай илмисинде бу аьдемнинъ аты сыйлы орынды алады. Сонъгы элли йылдынъ ишинде ногай илмисинде тарих, адабиат, тил акында язылган илми макалалардынъ коьбиси Насипхан Азизовнадынъ калемине тиеди.
Ногайдынъ данъклы язувшылары Фазиль Абдулжалиловтынъ, Салехжан Заляндиннинъ, Суюн Капаевтинъ, Магомет Киримовтынъ шыгармалары акында биз Насипхан Дауловадынъ язган макалаларыннан окыймыз. Н.Даулова тек кобан ногай язувшылары акында язып калмай, караногай язувшылары акында да коьп язган, эм ол шебер тил мен язады. Мен Насипхан Дауловага узак оьмирди, таьвесилмес наьсипти, берк ден савлыкты сагынаман, – деп белгиледи Юмав Каракаев.
Сахнада бир-бирин авыстыра берип, Эркин-Юрт авылынынъ «Зернышко» балалар бавынынъ басшысы Фатима Абишева, «Сауле» балалар бавынынъ басшысы Эркехан Мурзабекова оьз сагынувларын айттылар.
Римма Утемисова «Эркин-Юрт» деген йыры ман юреклерге етти. Авыл маданият уьйининъ басшысы Фатима Кумратова бир неше йырын Насипхан Дауловага эм йыйылганларга савгалады. Яс оьнерши Медине Керейтова да йырлады. Коьплеген яратувшылык эм оьнершилик ярысларынынъ енъуьвшиси Ульяна Баисова ярасык тавысы ман «Икон-Халк» деген йырды занъыратты. Эркин-Юрт халк театрынынъ катнасувшысы Зоя Сейфединова, Насипхан Дауловадынъ бебеси, Икон-Халк авыл мектебининъ коьптеги окытувшысы Динислам Туркменов юрек туьптен кутлавларын айттылар. Эркин-Юрт авылынынъ ортак билимлендируьв мектебининъ окытувшыларынынъ атыннан Насипхан Азизовнага йылы кутлавларын авыл мектебининъ ногай тилден коьптеги окытувшысы Разият Баймурзова айтты.
Насипхан Дауловады тувган куьни мен эм янъы китабининъ дуныяга энуьви мен ногай оькимет республикалык драма театрынынъ актрисасы Светлана Муцалханова кутлады. Онынъ соьзлерине Эркин-Юрт авыл маданияты уьйининъ художестволык етекшиси Зухра Сейфединова да косылды. Солай ок Насипхан Дауловадынъ алыс йолды ювык этип келген тувдыгы Ахмед Джетаулов та оьз сагынувлары ман боьлисти.
– Мага сол зейинликти табиат берген. Мен оны таслап болмадым. Буьгуьн меним яратувшылыгымды сыйлап келген аьдемлердинъ баьрисине де муьсиревимди билдиремен. Савболынъыз мени соьйтип коьтергенинъиз уьшин. Мен энди де алдыда язбага шалысарман, – деди Насипхан Азизовна.
Соьйтип Насипхан Дауловадынъ «Сокпак йолга шыгарды» деген янъы китабининъ презентациясы йогары дережеде байрам кепте озды. Биз авторды сол адабиат байрамы ман кутлаймыз эм ога алдыда тагы да коьп янъы китаплер шыгарганын йораймыз.

А. Найманов,
Эркин-Юрт авылы.