Сраждин Батыров. Аьр бир шынты ногайдынъ юрегинде. Ол Кудай язган кыска яшавында халкы уьшин коьп куллык этти. Соны ман бирге коьп ойларын, ниетлерин эм мыратларын яшавга шыгармага уьлгирмеди. Биринши ногай кеспили суьвретши халкына бай маданият асабалыгын калдырган. Ол 200-ден артык суьврет язган. Юзлеген эски ногай йырлар эм сазлар йыйнаган, мутылып бараяткан йырларды эм биювлерди яшавга кайтарар уьшин уллы куллык эткен, сонынъ негизинде ногай фольклор-этнографиялык «Айланай» ансамбли туьзилген. Суьвретшидинъ бир ялгыз мырады болган – саниятка аьрекетлев аркасы ман, оьз халкы уьшин аьрекетлев.
Уьстимиздеги йылда Сраждин Батыров тувганлы 70 йыл болувына багысланган шаралар озгарув бойынша Аьдетли ногай маданиятын кайтадан тургызув эм саклав фондынынъ баславы ман «Элгезер» конкурсы йол алган. Конкурсты озгармага онынъ уйгынлавшыларын Сраждиннинъ яратувшылыгы ногай ясларынынъ юрегине етуьви эм оны козгавы даьврендирди. Айтпага, мынълаган суьвретлер сырасында Айна Черкесова оьзининъ альбомына С.Батыровтынъ суьвретин сайлаган, «Zaman» альбомын ярастырмага Ислам Сатыровты «Байтерек» суьврети даьврендирген, яс суьвретши Солтанат Аджиева онынъ фотосуьвретлериннен бир неше суьврет ясаган, йырлавшы Эдиге Беккишиев «Янтак пан туье» ятлавынынъ соьзлерине юрекке еткендей этип йыр йырлаган. Солай ок зейинли Айза Камалдинова суьвретшидинъ «Байтерек» суьвретин явлыкка коьширген. Сол ясларымыздынъ Сраждиннинъ яратувшылыгына ымтылысы, боьтен де Айза Камалдинова аьзирлеген явлыгы бу конкурсты уйгынламага ой тувдырган.
Элгезер конкурсында тек Россияда яшаган ногайлар тувыл, баска эллерде яшаганлар да эм баска халклар да катнаспага боладылар. Конкурс катнасувшыларга ясы яктан тыйдажлык йок. Конкурста катнасар уьшин Фондтынъ инстаграм бетине язылмага керек. Сонда катнасувшылар суьвретшидинъ яратувшылыгы ман байланыслы болган бир ис йибермеге кереклер, айтпага, оьзлери ясаган онынъ суьвретин, Сраждиннинъ акында язган ятлавын окыятканын яде оьзлери туьзген биювди бийип турган мезгилди видеога алып йибермеге, солай ок онынъ соьзлерине язылган йыр йырлап Фондтынъ директине йибермеге боладылар.
– Конкурс катнасувшыларына белгиди Аклия Шадмуратова береек. Ол Сраждиннинъ яратувшылыгы яслардынъ юреклерин коьтерип, кайдай да бир яратувшылык исти басламага даьврендиретаганына бек суьйинеди. Биз конкурста катнаспага суьйгенлерден аьризелер аламыз. Бу куьнлерге инстаграм бетине 4 катнасувшы акында эм олардынъ ислерин салганмыз. Олар – Кизляр каласыннан Тамила Бутаева, КЧР-дынъ ат казанган маданият куллыкшысы, шаир, композитор, йырлавшы Магомед Утемисов, яс суьвретши Солтанат Аджиева (Терекли-Мектеб авылы), Сыйлыхан Юмагишиева асылы ман Орта-Тоьбе авылыннан, аьли Усинск каласында аьрекетлейди. Тамила ман Солтанат Сраждиннинъ суьвретлерин ясаганлар, М.Утемисов эм С. Юмагишиева С.Батыровка багыслап язган ятлавын окыганлар. Аьли де бир аьризе украин шаириннен туьсти. Ол Сраждин Батыров акында эситкен эм онынъ «Янтак пан туье» деген орыс тилине Фарида Сидахметова коьширген ятлавын окыган. Аьли ол да коьшируьв уьстинде аьрекетлейди, – дейди Ася Койлакаева.
Аьлиги яслардынъ сырасында оьз тамырларын, халкынынъ маданиятын билмеге ымтылатаганлардынъ бар болувы суьйиндирмей болмайды. Анъ-эдаплык яктан кайтадан оьрленуьв – ямагаттынъ алдында турган маьнели борышларынынъ бириси болады. Сол борыш оьмирлер бойы коьп несиллер мен туьзилген халктынъ тарих-маданият сулыбын алмай толтырылып болмайды. Сога коьре яслардынъ баьриси де халкымыздынъ оьнерли аьдемлерининъ яратувшылыгына уьйкен эс этип, баалап билсе экенлер.
Н.Кожаева.
Суьвретлерде: конкурс катнасувшылары С.Юмагишиева эм С.Аджиева.
