2020-ншы йыл Уллы Аталык согысы кутылганлы, Уллы Енъуьв куьни келгенли мерекели йыл болады. Тарих бетлерин актарып карасак, атайларымыздынъ, ясуьйкенлеримиздинъ хабарларын тынъласак, 75 йыл артта элимиз кайдай кыйынлыкларды оьткенин коьремиз. Бизим ата-бабаларымыздынъ кыйыны ман, оьмирлерининъ кыскартылув баасы ман, аьдемликке кайгы эм кыйналув аькелген, фашист Германиясы бузылган. Не шаклы яс оьмирлер кыскартылган бизим буьгуьнги эркинлигимиз, тынышлыкта яшавымыз уьшин?!
Совет элинде бир аьел де калмаган, кимлердинъ ювыклары согыста катнаспаган. Меним де аьелимнинъ басы, атайларым да сол Уллы Аталык согысында катнасканлар. Бу куьнлерде биз уьйкен атайымыз Адис эм онынъ увылы, ол меним атайымнынъ атасы Бияшу Бекмуратовлардынъ атларын эсимизде саклап, Уллы Енъуьвге коскан уьлислери мен оьктемсип турамыз. Бизим тукымымызда олардынъ йигитлиги акында несилден-несилге хабарланып айтылып турады.
Уьйкен атайымыз Адис Бекмуратов Уллы Аталык согысына 1941-нши йыл шакыртылады. Ол согыска кеткенде, уьйде хатыны ман уьш аьвлети калады. Сол заманларда онынъ энъ уьйкен увылы Бияшуга (ол меним атайымнынъ атасы) 17 яс болган. Ол да 18 ясына толганлай, аьскер сырасына оьзининъ эр борышын толтырмага шакыртылады.
Уьйкен атайымыз Адис согыстан кайтпаган, ол сес-хабарсыз йок болганлар санында эди. Тек йыллар озганнан сонъ, биз атайымыз 1941-нши йылдынъ карагыс айынынъ 31-нши куьнинде немецлердинъ есирине туьсип, оьлгенин Нефтекумсктагы краевед музейинде бар «1941-1945-нши йылларда эс китабиннен» билгенмиз.
Атайымнынъ атасы Бияшу аман-эсен согысты кутарып, коьп йыллар тынышлы яшавды да коьрген. Оьзининъ эскеруьвлери мен де боьлискен. Мен де сол эскеруьвлердинъ бир нешевлерин несилден-несилге болса да, эситкенмен.
– Бек исси яз шагы эди. Баьрининъ де сув ишкиси келеди. Тоьгерек якта бир куйыдан баска, бир зат та йок, ама куйыга етуьв тынышлардан тувыл эди. Савлай тоьгеректи явдынъ аьскершилери курсап алган. Аьр бир йыбырдаганынъ сени оьлимге аькелмеге болады. Амал йок, шеретлеп, оьз яшавымыздынъ баасы ман, эмеклеп сув аькелемиз. Мен де сол эмеклегенлер ишинде болдым. Эмеклеп бараятырганда бирден ярык яркырап кетсе, мейитлер арасында козгалмай ятаман. Болса да, кайтип куьш салган болсам да, оьзим билемен, йолдасларыма тек сув аькелип болдым, оьзим де сувсынымды кандырганша, сув иштим, – деп хабарлаган Бияшу Бекмуратов.
Атайым меним Новороссийскте Малая Земляда согыскан. Аьли сонда «Оьлим оьзени» мемориаллык комплексине бир неше эстеликлер киредилер. Солардынъ бириси, меним атайым сув ишкен эм йолдасларына иширткен «Яшав куйысы да» бар. Онынъ соьзлери мен сол куйы «Оьлим оьзенинде» яшав булагы болган.
Атайымыз Бияшу Бекмуратов согыстан яраланып кайткан, яшав оьмири бойынша эки кыз бан увылды да тербиялап, оьстирген. Онынъ омыравы туьрли медальлер мен орденлерге толы эди.
Йылдан-йылга каарлы согыс акында эскеруьвлер де терен тарихке кете береди. Йылдан-йылга Уллы Енъуьв байрамын белгилевде катнасатаган ветеранлар саны да азая береди.
Буьгуьнлерде энъ де маьнелиси – сол оьзгерислерди биз мутпай, эсимизде саклавымыз, атайларымыздынъ йигитликлери бизге асабалык болады. Сол йыллардынъ кыйынлыкларын, Уллы Енъуьвди ювыклаткан атайларымызды эсимизде саклавга, бизим куьшимиз етеди.
Йыл сайын мен «Оьлимсиз полк» акциясында белсенли катнасаман эм уьйкен оьктемлик пен атайымнынъ суьвретин алып бараман. Бу акциядынъ озувы да – Уллы Аталык согысында катнаскан аьскершилердинъ атларын эсимизде саклавга каратылган. Элбетте, олар шынты баьтирлер боладылар.
Каир Бекмуратов,
Тукуй-Мектеб орта мектебининъ 5-нши «а» класс окувшысы.
Суьвретте: К.Бекмуратов атайынынъ суьврети мен.
