Аьлиги заманга коьре, сувсараб (жираф) энъ де узын айван деп саналады. Олардынъ шеккиси 1200 килограммга дейим, узынлыгы 6 метрге дейим етпеге болады, эгер бу айваннынъ кевдесин уьш кесекке боьлсе, солардынъ бириси мойын болады.

Бу айван аьлемет деп айтпага боламыз, неге десе ол басын тоьменге салган эм коьтерген заманга кайдай кыйынлыклар ман расады, онынъ юреги басыннан уьш метрге тоьмен турады. Кайтип бу айваннынъ аяклары талмайды, ол бир аьлемет деп ойлайман. Сувсарабтынъ юрегининъ шеккиси 12 килограмм болады, бир такыйка ишинде юрек 60 литр кан айландырады, онынъ кан кысымы аьдемдикиннен 3 кереге уьйкен болады. Сувсараб ийги этип коьреди, эситеди, баьри ийислерди биледи. Оьзининъ узын болганына коьре, ол тоьгеректе не болаятырганын 1 километрге дейим коьреди. Айван заманында кавыфлы явды да сезеди, баска сувсараблар не этеятканын да коьрип турады.
Сувсараблар 20 айван болып куьплеседилер. Олар орман ман юргенде боьлиседилер, ама ашык ерге шыкканда бирлесип отлайдылар. Бу айванлар аста юредилер, ама керек болса, саьатте 50 шакырымга дейим шабадылар эм узынлыгы 2 метрге дейим шоршыйдылар. Сувсараблар 25 йылга дейим яшайдылар. Биринши айванлар Египет эм Рим зоопаркларында бизим эрага дейим 1500 йыл артта болган деп белгиленеди. Европадынъ зоопаркларында бу айванларды озган юзйыллыктынъ 20-ншы йылларында биринши кере коьргенлер. Аьлиги заманда оларды дуныядынъ баьри зоопаркларында да коьрмеге болады.
Коьп заманга дейим сувсараблар сес бермейди деп айтылатаган эди, аьли болса, олар туьрли сеслер береди деп белгили. Эгер балаларына кавыфлык тиетаган болса, сувсараб йылагандай сес береди. Туьрли ерлерде бу айванлардынъ туьслери баскаланады, биологлардынъ билдируьвлерине коьре, дуныяда сувсараблардынъ 9 кеби бар. Сувсараблар Африкада яшайдылар, олардынъ суьйикли асы – актеректинъ япыраклары, баскалай сувсараб янъы шыгып келеяткан оьленди ашайды. Кургаклы куьнлер келгенде, бу айванлар саргайган япыракларды, курыган актерек бутакларын ашайды.
Аьзирлеген Г.Нурлубаева.