Бальбек Аджибайрам увылы Кельдасов – тарихши, Орыс географиялык ямагатынынъ Ногай боьлигининъ туьзуьвшиси. Быйыл сыйлы ясуьйкенимизге 90 яс толаяк эди. Оькинишке, оьзи буьгуьнлерде касымызда йок, болса да биз, онынъ исин бардырувшылары, окувшылары, онынъ эсин оьмирлетуьв ниет пен белгили ердесимиздинъ азбарында ез мемориаллык такта илмеге токтастык. Сонда булай язылган: «Дагестан Республикасынынъ Ногай районында краевед эм географиялык барысын туьзуьвшиге, Орыс геог- рафиялык ямагатынынъ Ногай боьлигининъ биринши председатели Бальбек Аджибайрам увылы Кельдасовка (1932 — 2009)».

Курал айынынъ 20-ншы куьнинде Терекли-Мектеб авылынынъ Кадрия орамында мемориаллык тактады илуьв шарасы озды. Шарада РГО ногай боьлигининъ ваькиллери, «Ногайский район» МР администрациясынынъ аькимбасынынъ орынбасары Б.Ярлыкапов, Карагас авыл орта мектебининъ ТОКС «Аталыкты саклавшылар» отрядынынъ, «Тарихшилер-краеведлер» биригуьвдинъ етекшиси Н.Зарманбетова, окытувшылар-краеведлер, Терекли-Мектеб авыл мектеб окувшылары, белгили ердесимиздинъ кардаш-тувганлары катнастылар. Аьр катнаскан эм соьйлеген аьдемлер Бальбек Аджибайрам увылы оьз кыйыны ман, ога карсы этилинген буршавларга карамастан, ногай халкынынъ бай тарихин савлай дуныяга коьрсеткен. Энъ де маьнели мысал – князьлер Юсуповлар, олар коьплеген йыллар татарлар деп белгили болганлар. Аьлиги заманда баьрисине де белгили – князьлер Юсуповлар данъклы Эдигединъ немерелери болган. Бальбек Кельдасовтынъ исининъ аркасы ман районда кенъ болып, ногай халкынынъ «Эдиге» эпосынынъ 600 йыллыгы белгиленди.
Оьз халкын юреги мен суьйген ясуьйкенимиз ногайлардынъ патшалыгы туьзилгени акында ойлайтаган эди, халктынъ шашыраганы бизге биргелеспеге эм ана тилин, маданиятын саклавга демевлик бермейди деп айтатаган эди. «Бирлик» ямагат-политикалык организациясынынъ туьзилуьвине де ол коьп куллык этти, сонъында оны басшылады. Оькинишке, тарихшидинъ коьп ойлары яшавга шыгарылмады, болса да онынъ аьрекети ногай халкынынъ коьлем миллет менлигин уяндырмага себеп берди, патриотизм сезимлерин оьткирлетти. Буьгуьнлерде сыйлы Бальбек Кельдасовтынъ йолын алып барувшылар аз тувыл. Бизим халкымыздынъ тарихи тек Россия еринде тувыл, Турция, Венгрия, Ювык шет эллерде эм баска ерлерде уьйретиледи. Эм сол ерлерде Бальбек Аджибайрам увылы Кельдасовтынъ атын йылувлык пан айтадылар.
Ясуьйкенимиздинъ уьйинде мемориаллык такта ашылув тек онынъ эсине маьне беруьв тувыл, сол онынъ эткен исине сый этуьв акциясы болады.
А.Межитов,
Орыс географиялык ямагатынынъ ногай боьлигининъ председатели.
Суьвретте: шарадан коьринис.