Быйыл Уллы Аталык согысынынъ тарихинде маьнели орынды бийлеген Сырт Кавказ уьшин дав аьрекетининъ басланувына 80 йыл толады.
Бу согыс 1942-нши йылдынъ язында басланып, Сырт Кавказдынъ районларын эм калаларын явдан толы кепте босатув ман 1943-нши йылдынъ 9-ншы ноябринде кутылган. Сол эстеликли оьзгерис пен байланыста Ногай районынынъ Савытлы куьшлер эм ыхтыяр саклавшы органларынынъ ветеранлар советининъ председатели Акманбет Сангишиевтинъ ис кабинетинде кенъес болып оьткен.
Акманбет Сангишиев уьстимиздеги йыл тек бизим район эм республика уьшин тувыл, солай ок сав Сырт-Кавказ федераллык округы уьшин
эстеликли экенин белгиледи. Сол элге кыйынлы 1942-нши йылда бизим Караногай районымыздынъ ерлерин де кесек заманга немец-фашист аьскерлерининъ алдышы куьплери бийлеген. Явдынъ бас ниети – Каспий тенъизине шыгув эди. Болса да районымыздынъ партизанлары ман совет аьскерлерининъ (генераллейтенант Николай Кириченкодынъ 4-нши гвардиялы атлы-механизмлестирилген корпусынынъ аьскер боьликлерининъ) косылма аьрекети сырагысында гитлершилердинъ планы бузылган эм олар 1942-нши йылдынъ декабрь айына район ериннен толысынша кувылганлар.
– Биз оьз тарихимиздинъ мундай эстеликли эм данъклы бетлерининъ бирисин маьне бермей калдырып болмаймыз, – деди район ветеранлар
советининъ етекшиси. – Тап 4 ай узагына, 1942-нши йылдынъ август айыннан ноябрь айынынъ ызына дейим бизим авылларда душпан аьскерлери болганлар. Олардынъ саны аз болса да, яв кайсы заманда да яв болып калады. Айырым бир яшавшылар йигитлик те
коьрсеткенлер. Сол ислер дайым да халкымыздынъ эсинде сакланады, ол бизим тарихимиз. Биз соларды эсимизде тутпага эм несилден-несилге еткермеге керекпиз. Сонынъ уьшин бу эстеликли оьзгеристи белгилев ниет пен Шакырув язбага эм сонынъ акында район етекшилерине билдирмеге тийислимиз. Йыйын катнасувшылары сондай Шакырувды язып аьзирлевди Сабират Абубекеровага
тапшырдылар.
Эльмурза Саитов бу маслагат пан макуллыгын билдирди эм район сол авыр заманлардынъ сынавларын намыслы кепте оьткенин эм фашистлерди армаган куьнтуварга, Кизляр эм Каспий тенъизине карап йибермегенин белгиледи. Кенъесте Терекли-Мектеб район орталыгынынъ янъы орамларынынъ бирисине Уллы Аталык согысынынъ белсенли катнасувшылары – агалы-инили Арсланбек эм
Асан Межитовлардынъ атларын беруьв акында сорав ойласылды эм тийисли карар алынды.
Муннан сонъ Акманбет Сангишиев район паркындагы алдынгысы коммунизм курувшысынынъ эдап кодекси язылган стелады кайтадан
ярастырып, сонынъ орынына районнынъ тыл куллыкшыларына эм согыс балаларынынъ ис йигитлигине багысланган эстеликли белги салмага маслагат этти. Кыска ойласувдан сонъ кенъес ортакшылары соны ман макул экенлигин билдирдилер.
Асият Манкаева Кадрияатындагы янъы ашылган парк ишине «Енъуьвдинъ юзи – кыскаяклыдынъ юзи» деп аталган айырым аллея курув кереги акында ойын айтып белгиледи. Онынъ соьзине коьре, согыс йылларында баьри эрлер де давга кеткенде, районымыздынъ хатынкызлары, оьспирлери тылдагы баьри куллыкларды да оьзлерининъ юка ийинлерине артып, оьзлерин, оьз кардаштувганларын аман калдырганлар.
Бу маслагатты кенъес катнасувшылары бир ниеттен макул коьрдилер эм Асият Манкаевага сонынъ акында Шакырув язып аьзирлемеге тапшырдылар. Сол шакырувлар баьриси де ювык арада район етекшилерине еткерилеек.
Сырт Кавказ уьшин согыстынъ 80 йыллыгы ман байланыслы эстеликли шаралар быйыл Ингушетияда, Сырт Осетия-Алания Республикасында, Ставрополь крайында, Кабарты-Балкарияда эм Сырт-Кавказ федераллык округынынъ баска республикаларында да болып оьтееклер.
М.Юнусов.
