Амирхан Тилеков – конъысы Шешен Республикасынынъ Шелковской районынынъ Сары-Су авылыннан, район еринде белгили музыкантлардынъ бириси, а бу яктагы ногайлар арасында ол ялгыз бир кеспили музыкант деп те саналады.
– Мен аьли 5 ясымнан алып колыма анъ алатын алганман. Басында домбыра, оннан сонъ – кобыз. Он ясыма толганда, Каргалинский станицада балалар музыкалык мектебин аштылар, эм мен сонда авылдан ялгыз бир оьзим автобус пан, бирерде карсы келген машинлерге олтырып барып юргенмен. Сол 14 шакырым ерди юрмеге мага бирев де буйырык этпеген, оьзимнинъ юрек тавысым мени сонда тартты, – дейди Амирхан яшав кесписин кайтип сайлаганы акында.
Ол аьли мектебте хорга юреди эм сонынъ сырасында йырлайды. Анъ окытувшысы Михаил Галустян мектеб хорын туьзеди эм окувшылар район, республика еринде оьткерилетаган баьри фестивальлерде эм конкурсларда катнасып, алдышы орынларды алып турганлар. Соьйтип, Амирхан каравшылардынъ сукланувын, каты карс кагувларын 12 ясыннан алып аьруьв таныйды.
– Бизде мектеб йылларында белсенли эм коьп ийги ислерди баславшы пионервожатыйы Авасхан деген яс кыскаяклы иследи. Мине бу аьптей агитбригада туьзип, кырда ислеяткан эгиншилерге, механизаторларга бизди элтеп юрди. Сонда туьски ас ашав мезгилинде аслык йыювшыларга концертлер коьрсетип турганмыз, – деп эскереди язлыктай ярык яслыгын Амирхан Тилеков.
1994-нши йыл оьнерли яс Грозныйдагы музыкалык училищесин окып кутарады. Оькинишке, ол сонынъ энъ ызгы выпускниклерининъ бириси болды, неге десе сол йылдынъ ызында республикада биринши согыс кампаниясы басланады. Училищеден сонъ Амирхан, оьзинде бронь барлыгына да карамастан, Россия Аьскерине куллык этпеге кетеди. Сонда да ол, аьскершилерден куьп туьзип, баьри маданият шараларын оьткерген.
1997-нши йыл Амирханнынъ аьели уьшин энъ авыр йыл болып оьтти. Сол йыл онынъ атасы, сонъ тетелери топырак болдылар. Амирханга уьш аявлы аьдемлерин оьликке ерлестирмеге туьсти. Соннан коьп узакламай, согыс та басланады. Ол 1999-ншы йылда музыкалык мектебинде окытувшы болып куллык этеди.
– Согыс – ол согыс, ама баьриси де кыйын ак алмаса да, ислейдилер. Мага сол йылларда ким болып куллык этпеге де туьсти: хормейстер, методист, аккомпаниатор… 2002-нши йылда уьйлендим. Бизим аьелде эндиги де кайгы таркамаган эди, соннан себеп тойымызды той деп атав кыйын болар: музыка да, аз десенъиз, электроярыгы да йок эди. Тек биз баьри затты да дурыс анълап болдык: ис музыкада тувыл, а бизим ишки дуныямызда, культурамызда, – деген ойын билдиреди А.Тилеков.
Республикада туьзилген кыйынлыклардан себеп, А.Тилеков кесек заман Москвага кетип куллык этеди. Сонъында онынъ янына хатыны да келеди. Акша деген кызыклы болса да, сонынъ бир кемшилиги де бар, ол аьдемди оьз есирине толы кебинде алмага суьеди. Соьйтип сен яшав йолынъ ман кайда баратаганынъды да мутасынъ. Амирхан ол затты тез анълайды. Бир кере ол метро ман бараятканда, бир ногай ман коьриседи эм оны ман йылы саламласады. Сол заман онынъ ишиндеги бир тавыс: «Тувган уьйинъе, Сары-Суга кайт, Амирхан», – деп сыбырдайды.
Соьйтип, ол тувган-оьскен ата юртына кайтады, мундагы тойларды юритип баслайды. Республикада кеспили музыкантлар аз болган саялы, ол Эмма Таманова ман бирге уьйлеринде оьнерли балаларды анъ дуныясына тербиялайдылар. Халкымызда, Аллага шуькир, ондай яслар коьп. Олар уьйреткен балалар районда, республикада эм онынъ кырында оьткерилетаган коьп каравларда, конкурсларда катнасадылар.
А.Тилеков – 2009-ншы йылдан алып ерли самоуправление депутаты, Ше- шен Республикасынынъ ямагат палатасынынъ агзасынынъ ярдамшысы, 2010-ншы йылдан алып аьрекет этетаган «Ийман» деген ногай яс-явка ямагат организациясынынъ председатели. Бу организация «Патриот» деп аталган регионаллык ямагат организациясынынъ эм республика парламентининъ коьмеги мен ногайлардынъ миллет маданиятын колтыклав ниет пен туьзилген. Оьз йолдаслары ман Амирхан авыл оьлигине темирден кора ясаттырып салган. Авылдынъ футбол командасына коьмек этедилер. «Шоьл баьтирлери» деген эркин куьрес бойынша IV Савлайногай турниринде катнасканлар.
Бир йыл, бир шатлыклы шарада катнасаятып, Амирхан Шешен Республикасынынъ Аькимбасы Рамзан Кадыровтынъ тилеги мен ногай йырды йырлаган. Рамзан Ахмат увылы соны соьйтип те коьнъилленип тынълаган эм сол ок кеше музыкалык мектебине алатлар сатып алувга 200 мынъ маьнет акша берген. Амирхан сол карыжга бир неше кобыз, домбыра эм миллет кийимлерине деп материал сатып алган.
М.Юнусов.
Суьвретте: Амирхан Тилеков.
