Бу дуныяда болмай
Бир зат замансыз,
Болмай бир зат
Замансыз бу дуныяда,
Тек замансыз келе
Ерге шаирлер,
Тек замансыз тая
Олар дуныядан…
Кадрия.
Кысмет пен берилген кыска оьмир ишинде оьз халкынынъ адабиат казнасына уьйкен косым эткен зейинли ногай шаири Гамзат Юсупович Аджигельдиев тувганлы 80 йыл толувына рас барып, янъыларда район орталык китапханасында семинар оьтти. Мунда районымыздынъ ана тилининъ окытувшылары, районымыздынъ китапхана куллыкшылары, Ногай район билимлендируьв управлениесининъ етекшисининъ орынбасары Медина Гапарова катнастылар, сыйлы конаклар эсабында шаирдинъ иниси Залимхан Аджигельдиев эм карындасы Асият Манкаева шакырылдылар.
«Ягасыннан шыгып кеткен йылгадай» деп аталган аьлемет шарасын китапхана куллыкшысы Сапихан Курпаева ашып юритти. Бас деп ол соьзди Червленные Буруны авыл мектебининъ ана тилининъ окытувшысы Р. Муталимовага берди. Райнет Аспатовна «Тувган тил дерислеринде шаирлик саниятынынъ туьзилисин тергев (Г.Аджигельдиев «Сонетлер»)» деген тема бойынша доклад окыды.
А.Джанибеков атындагы мектебининъ окытувшысы Зухра Мавлимбердиева узын бойлы, кара толкынласкан шашлы яс йигит Гамзат Аджигельдиев парк пан юрип барганы коьз алдына бу куьнлерде келетаганы, ол оьзининъ кишкей абытларын тар сокпактан алып уьйкен яратувшылык йолына коьшкенин айтты. Зухра Умаровна Г.Аджигельдиевтинъ «Наьсипли» деген повести 11-нши класстынъ программасыннан тайганы ман байланыста тынышсызланувы эм повесть акында оьз ойлары ман боьлисти. Ол тагы да балалар шаирдинъ шыгармаларын бек суьйип окыйтаганын да, аьр бир шаирдинъ мерекесине багысланып бу йыл озган шараларда белсенли катнасканларын белгиледи.
«Дуныя ман соьйлемеге суьемен» деген Г.Аджигельдиевтинъ янъыларда шыккан китаби акында ногай шаири Салимет Майлыбаева хабарлады. Ол сондай зейинли шаирди анъламаганлары акында юрегининъ авырувы ман айтты. Яс шаирдинъ акыллы шыгармаларын окып, оларды яшавды коьрген, ак сакаллы атай язган ма экен деген ойга келетаганын да белгиледи. Йыйылганлардынъ юрегине тийди С.Майлыбаевадынъ Г.Аджигельдиевтинъ оьксиз балалыгы, оьгей ана, таьтли уйкысыннан аямай, танъ ман тургызганы акында язган ятлавы.
Неге сондай аямай берилген зейинлик пен бирге уллы ногай шаирине наьсип берилмеген экен, неге ога бала заманда аьлиги заманнынъ оьгей аналарындай бавырына басып йылыткан, бала заманда уйкысына тойсын деп тургыстпай уйклаткан кыскаяклы карсы келмеген экен деген ой мага келмей болмады.
Карагас авыл мектебининъ ана тилининъ окытувшысы Нурсият Зарманбетова «Г.Аджигельдиевтинъ яратувшылыгында лирико-эпикалык шыгармалар, поэмалар», Нариман авыл мектебининъ ана тилининъ окытувшысы Альфия Янбаева «Суьйим темасы Г.Аджигельдиевтинъ поэзия толкынында» деген оьз ислерин йыйылганларга окып эситтирдилер. Китапхана куллыкшыларынынъ ясуьйкени эм маслагатшысы Авасхан Кульниязова халкымыздынъ оьнерли аьдемлерине олар сав заманда сый эм оьрмет этпеге, тирев болмага шакырды.
Шаирдинъ иниси Залимхан Аджигельдиев йыйылганларга агасынынъ язган бир неше ятлавларын яттан айтып тынълатты, онынъ ятлавларды эсинде ийги саклавына, сезимли окувына йыйылганлар сукланмай болмагандырлар.
Гамзат Аджигельдиевтинъ карындасы Асият Бадиевна бу йыл Гамзаттынъ йылы этип белгиленгени уьшин район администрациясына, район орталык китапханасына, окытувшыларга уьйкен разылыгын билдирди. Ол шаир акасы оларга кайдай савкатлар аькелетаганы, Асияттынъ анасы ман бирге Гамзат дагырда курганы, кешеги ога маслагатлар беретаганы акында йылы хабарлады. А.Манкаева йыйылганлар ман анасыннан эситкен хабары ман да боьлисти: «10-ншы класста окыган шакта Гамзат адабиаттан экзаменге куьшли кешигип келеди, калган аз заман ишинде ол сочинениеди язып уьлгирмес деп, оны окытувшылар кайтараяк боладылар. Гамзат болса экзаменге кирип, кишкей кесек заман ишинде «5» белгиге сочинение язады».
А.Манкаевадынъ эскеруьвлериннен йыйылганлар уллы шаирдинъ яшавынынъ коьп кызыклы бетлери мен таныстылар. Ол оьзин бу куьнлерге дейим акасынынъ замансыз яшавдан кешуьви Янъыларда Ногай район китапханасында Гамзат Аджигельдиевтинъ яратувшылыгына багысланган, «Дуныя ман соьйлемеге суьемен» деп аталып, ятлавды яттан окув шарасы уьстинмен байланыслы соравлар кыйнайтаганын да айтпай болмады. Район китапхана етекшиси Сабират Абубекерова Гамзат Аджигельдиевтинъ 80 йыллыгын белгилев бойынша ийги план туьзилгенин билдирди. Онынъ соьзлери мен, коьп зат этилинген, ама этилинмегенлер де бар. Этилинмегенлер сырасында ол оьзи планга язган Гамзаттынъ стипендиясы акында айтты:
– Белгили орыс язувшы Н.Рубцов Гамзатты энъ де ийги студент деп санаган, акыйкатлай да сол заман ол энъ де ийгиси болган. Н.Рубцовтынъ атындагы Савлайроссиялык баргы бар, а Гамзаттынъ баргысы йок. Тагы да ол бизим балаларымызды бай, шебер ана тилине окыткан сулыплы окытувшыларды яс несилден ким авыстырар экен деп тынышсызланувын да ясырмады. Район орталык китапхана етекшиси уллы шаирдинъ йок болган ятлавлары да табылган, онынъ толы шыгармалар йыйынтыгы шыккан куьн туваягына сенимин де айтты.
Семинардан сонъ йыйылганлар Г.Аджигельдиевтинъ оьз колы ман кагытка язган ятлавларын, ятлавын язган кесек обойды да колларына ыслап карадылар. Г.Аджигельдиев дайым халкынынъ юрегинде. Ол яшайды эм дайым яшар оьзининъ ятлавларында, повестинде эм баска шыгармаларында.
Н.Кожаева.
Суьвретте: семинардан коьринис.
