Аьр йыл наьсипли тамамланады – Янъыйыллык байрам ман. Сол – белгили аьвелги байрамлардынъ бириси. Онынъ тарихи 2500 йыллар кадеринде эсапланады.
Бурынгыдан алып Янъы йыл байрамын хош коьрип алув аьдети Бурынгы Месопотамияда (аьлиги Ирак эли еринде) орын тапкан, эм ол сол ердинъ бурынгы халкынынъ (шумерлер) баславы ман байрам эсабында бизим эрага дейим 500-ши йыллар заманында белгиленеди. Аьлимлердинъ айтувы ман, бу Месопотамия еринде аьдетинше цивилизация, писменность, биринши калалар эм патшалыклар йогарыда белгиленген бурынгы халк яшавшылар ваькиллери мен туьзилген.
Россия элинде бу аьлеметлерге толы Янъыйыллык байрамын белгилев ийги аьдети, ямагат арасында берк негизленип, яшавга толысынша кирген. 1699-ншы йыл Петр I «Янъы йылды байрамшылав акында» деген указды кабыл этип алган. Сол указга коьре, баьри де Янъы йылды европалык эллердегидей этип белгилемеге кереклер. Европа эллеринде болганнан сонъ, белгили патша олардынъ аьдет-йорыкларын билип келди. Солардынъ бириси – уьй ишин карагай терегининъ бутак кесеклериннен ярасыклав. Бу аьдет онынъ эсинде калган Германия элине барып келгеннен сонъ.
Янъыйыллык байрамын кешелеп белгилев аьдетин де Петр I яшавга киргизген. Янъы йыл сыйына Бурынгы Русь яшавшылары оьз ювыкларын, кардаш-тувганларын, тенъ-досларын эм сондай баскаларды кутламага керек болганлар. Сол заман бас майданда туьбек атканлар, от якканлар эм тоьгерек якка фейерверклер йибергенлер.
Патшалыгымыз бан Елизавета I басшылаган заманларда коьлем аьдемлер катнасув ман шаралар оьткеруьви аста-аста койылып баслады эм тек уьйлер каралдыларында озатаган эди. Сонъ йогары такка минген патшамыз Екатерина II Янъыйыллык байрамын белгилевге янъы аьдетин киргистти: аьдемлер бир-бирисине савкатлар беруьв эм сол кешеге байрам сыпырасын туьзуьв. 19-ншы оьмирде баска аьдетли затлар да (шампанское эм елка ойыншыклары) оьз орынын таптылар. 1918-нши йылда, властьке большевиклердинъ келуьви мен, бу янъыйыллык куьнин байрамшылав тайдырылды, кенем де аьдемлер ясыртын аьлде оьз уьйлеринде елкады ярасыклайтаган эм бир-бирисине савкатлар беретаган эдилер. 1935-нши йылда Янъыйыллык байрамын белгилев тагы яшавга кирди, а оны ман бирге Аяз-Бабай, эттен этилетаган салат эм мандаринлер сыпыра уьстине тизилип басланды. Сонъында аьдетке кирди Янъы йыл кешесинде элимиз етекшисининъ баьри яшавшыларымызга каратылган шатлыклы байрам соьзи де.
