Яшав оьмирининъ 73-нши йылында узак авырувдан сонъ дуныядан кешти ДР ат казанган артисти, композитор, йырлавшы, «Дагестаннынъ яны» баргысынынъ лауреаты, «Айланай» патшалык фольклор-этнографиялык ансамблининъ алдынгы художестволык етекшиси Умар Давленович Ваисов.
Умар Ваисов яратувшылык пан каьрлевши аьелде тувган. Онынъ атасы Давлен Утегулович, Уллы Аталык согысыннан бир колын йойытып келгенине карамастан, савлай шоьлден йыравшыларды йыйнап, олар уьшин йыр базласлар уйгынлайтаган болган. Бу базласларда онынъ катнасувшылары тек йырлап, анъ-алатларда ойнап калмай, сазлар да ойлап шыгаратаган болганлар. Сондай яратувшылык аьлде, кишкей заманыннан алып ногай халк йырынынъ эм анъ маданиятынынъ анъ келисуьвлерин янына синъдирип, тербияланган Умар Давленович. Онынъ йырга эм анъга эс этуьви атасын бек суьйиндирген. Уьйкен сенуьви мен (сол сенимди кедеси толысынша аклаган) Давлен увылына кобыз эм китаплер алады. Соьйтип, Умар Ваисов кобызда, домбырада, аккордеонда оьзи, баскадынъ ярдамы тиймей, ойнап уьйренеди. Терекли-Мектеб авыл мектебин окып кутарганлай ок, саз алатларда ойнап билген, оьнерли йигитти йорык маданият уьйине куллыкка аладылар.
Умар Ваисов 1967-нши йылдан алып халк анъ маданиятынынъ йолында. Ол Дагестан патшалык педагогикалык университетинде окыган. Йырлавшы яратувшылык йолды ерли мектебте анъ дерисининъ окытувшысы болып баслаган. Сонъ методист, Терекли-Мектеб авыл маданият уьйининъ етекшисининъ исин юриткен. У.Ваисов район маданият уьйинде вокал-саз алатлар ансамблин эм маданият куллыкшыларынынъ хорын туьзген. Онынъ куьш салувы ман Куьнбатар авылында анъ мектебининъ филиалы ашылган. Червленные Буруны авыл мектебинде вокал-саз алатлар ансамблин эм балалар хорын уйгынлаган. Терекли-Мектеб авыл мектебинде окытувшылар хорын уйгынлаган.
Умар Давленович автор эм йырлавшы болган. Аьлемет тавысы ман ол сахнада суьйикли ятлавлар ман оралган анъ-шаирлик келбет туьзген. Онынъ таза, аьлемет тавысы ман боьтен де «Енъуьв куьни» эм «Турналар» йырларын йырлаганын бир неше несиллер сукланып тынълаганлар.
У.Ваисовтынъ яратувшылыгы Дагестан Республикасынынъ эм ногай халкынынъ анъ саниятынынъ алтын фондына киргистилинген деп йигерли кепте айтпага болады. Онынъ йырларын белгили ногай йырлавшылар А.Кумратова, Ф.Нурлубаева, А.Тлекова, А.Джумагулова, аьптели-синълили Амангуловалар, Яриковлар йырлайдылар. Умар Ваисов тек ногай шаирлерининъ соьзлерине тувыл, орыс, совет, шет эллер шаирлери К.Бальмонттынъ, Е.Нефедовтынъ, Л. Щипахинадынъ, В.Львовадынъ, Ю.Эмрединъ эм коьп баскалардынъ соьзлерине 200-ден артык йыр язган. Солай ок ол бурынгы ногай эм бесик йырларга анъ язган. Онынъ «Эки мен» эм «Мен йырлайман кобызда» деген йырлары Уфа каласында «Урал-моно» эм Казахстанда «Азия тавысы» конкурсларынынъ лауреатлары болган.
1984-нши йылдан алып Умар Ваисовтынъ яратувшылык бактысы XX оьмирининъ ногай ярыкландырувшысы С.Батыров булагында турган «Айланай» патшалык фольклор-этнографиялык ансамбли мен байланыслы. Сраждин Батыров пан танысувы эм биргелес яратувшылык аьрекети Умар Ваисов уьшин бек маьнели болган. Ол ансамбльдинъ анъ етекшиси болган, 1994-2009-ншы йылларда сол заманда «Айланай» халк ансамблининъ художестволык етекшиси болган сонъ 2010-2011-нши йылларда, сонъ 2016-ншы йылга дейим оькиметлик статусын алган «Айланай» ансамблининъ художестволлык етекшиси эсабында куллык эткен.
У. Ваисов «Айланай» ансамбли мен Россиядынъ туьрли калаларына эм авылларына барган. Турциядынъ коьп калаларында «Айланай» ансамбли ногай фольклор-этнографиялык аьдетлерин ортак дагестан маданиятынынъ кезеги эсабында коьрсеткен.
Умар Ваисов Дагестан АССР-нынъ Йогары Советининъ, Каракалпакиядынъ, Казахстаннынъ, Татарстаннынъ, Казань каласында татарлардынъ Савдуныялык конгрессининъ, Карашай-Шеркеш, Кабарты-Балкар областьлерининъ, Тюмень областининъ Сургут районынынъ Ханты-Мансийск миллет округынынъ, Астрахань областининъ, Ставропольединъ, Шешен Респуб- ликасынынъ, Элистадынъ, Астраханьнинъ эм баска Сый грамоталар ман савгаланган. Онынъ етекшилиги мен район хоры «Енъуьв салюты» республикалык фестивалининъ лауреаты болган. Яваплы иси уьшин «За отличие в культуре» Россия Маданият министерствосынынъ белгиси мен савгаланган.
Умар Ваисов акында озган заманда язбага эм айтпага бек кыйын. Онынъ йырлары, оьнери-халкы ман. Зейинли композитор, йырлавшы, уста уйгынлавшы Умар Давленович оьзининъ замандасларынынъ эсинде яркын, уьйкен оьнерли, йогары кеспи усталыгы болган аьдем эсабында сакланаяк.
Онынъ аьелине, кардаш-тувганларына, ювыкларына, ис йолдасларына, досларына каты кайгырувымызды билдиремиз.
