Аьдемлердинъ туьрли касиетлери бар. Солардынъ ишинде – аьдемшилик. Баска биревдинъ авырувын оьзине алмага аьзирлик аьлиги заманда сийрек болса да, саваплык касиети инсанларда бар деп суьйиниш пен айтпага боламыз. Соьзликтен «саваплык» деген соьздинъ маьнесин карасанъ, окыйсынъ: «Аьдемнинъ баска аьдемге языгы ийуьв, онынъ каьрин шегуьв, намартлыкка, яманлыкка, зорлыкка карсы сезим, касиет «саваплык» деп айтылады». Аьр бир инсан оьз янында, юрегинде сол сезимнинъ бир кишкей кесегин сезсе де, мен яман аьдем тувыл деп парахат болмага болады. Саваплык эткен аьдем этип турган яхшылыгы уьшин явап карамайды. Саваплык – баска аьдемге тек акшалай коьмек тувыл, аьдемди кыйынлы заманда коьтергишлесенъ, анъласанъ, сол да саваплык болады.

Аьлиги заманда дослардынъ, кыймаслардынъ коьбиси – компьютер, мобильли телефон ишинде, олардынъ кайгысын кашан да сезип болмаймыз, неге десе сол сезим бизге оьзинъиздинъ маьселелеринъизди эм кайгыларынъызды бираз заманга болса да мутып, баскага заманынъызды савгаланъыз деп талаплав этеди. Соьз бен коьтергишлев, коьбисинше саваплык деп саналмайды, саваплык ийги ислер мен белгиленеди.

Ийгилик эм саваплык – бир-бирисине ювык соьзлер, болса да саваплыктынъ баскалыклары коьп. Саваплык эткен заманда, биз сол аьдемнинъ яман якларын акламага суьемиз, оны уьйретпеймиз, ога акыл да бермеймиз, биз ога ярдам этемиз. Эгер миллионлаган акшасы бар аьдем тиленшиге акша берсе, ол саваплык деп саналмайды, оьзи осал яшайтаган аьдем сондай аьдемге бир маьнет сама берсе, ол савап этти деп саналады. Бар сондай аьдемлер, олардынъ бос заманы да, акшасы да коьп, олар саваплык акциялар этедилер, олардынъ ийгилигине шексинмеймиз, ама эгер аьдем куллыктан сонъ, тыншаймай, арыса да, талса да, керексинетаганларга барып коьмек этсе, сол шынты саваплык деп саналады. Са- ваплык эткен аьдемнинъ яны парахатлыкка толады. Эм оьзине коьмек керексинген заманда ол сол коьмекти алады, коьбисинше, куьтпеген аьдемнен. Биревдинъ ниети биревде калмайды деп айтадылар. Болса да, эткен яхшылыкты билмейтаганлар айлак коьп. Алла-Тааладан кайтсын деп айтамыз сол заман.

Саваплык инсаннынъ ишки дуныясында болады. Эгер биз биревди куьналери уьшин ак юректен, биревге де айтпай, ишимизден кешсек, сол да – савап, эгер яманлык эткен яде кыйынлы аьллерде калган аьдем уьшин дуа этсе, сол да – савап. Бу ерде саваплык этилгенин тек аьдем оьзи билип кояды, баьри зат та аьдемнинъ ишки дуныясында болады. Саваплыктынъ кеплери коьп, эгер сен яманлыкка яманлык пан кайтармасанъ, сол да савап деп саналады. Эгер биз яманлыкка явап бермесек яманлык пан яхшылык дуныяда коьп болар. Йолда турган йолавшыды алган, аш аьдемге ас берип, сувсынганга сув берген, керексингенге кийим берген, кырда калганды уьйине аькелип кондырган, авырганды, тутнакта олтырганды барып коьтергишлеген – бу ислер баьри де саваплы.

Мусылман деп саналган аьдем ата-анасы, ян йолдасы, баласы, кардаш-тувганлары, авылдаслары акында каьр шекпеге борышлы, ол керексинетаганларга коьмек этуьв керекли, уьйи, асы яде ки- йими йок аьдемлерге ярдам этпеге тийисли. Бу дуныяды Кудай яраткан, сога коьре мусылман аьдем оьзин табиат, айванлар, куслар, баьри янлы затлар уьшин яваплы деп санамага керек болады.

Саваплык дин бойынша алып карасак – оьз эрки мен керексинетаганга этилген ярдам. Рамазан айынынъ ызында йыл сайын мусылманлар ярлыларга эм керексинетаганларга тийисли акша шыгарадылар. Ислам дининде парызлы саваплык та бар. Ол – закят – саваплыкка шыгарылатаган парызлы карыж, сол карыжды коьп аьдем алады – ярлылардан алып элгезерлерге дейим. Бирден этилинген саваплык та бар Исламда: ол – оьз эрки мен этилген ярдам, оны мусылман кимди керексинетаган деп санаса, сога береди. Мусылман – саваплы аьдем, неге десе саваплык инсаннынъ янынынъ таза булагы. Ийги ислер эткен, яманлыктан эрек турган мусылманнынъ яны тазалыкта турады. Эгер инсаннынъ юрегине савап энсе, ол оны бир де тасламайды, сога коьре мусылман аьдем саваплыкка тартылады, оны коьтергишлейди эм баскаларды да саваплык этпеге шакырады. «Ер юзиндегилерге саваплык этсенъиз, йогарыдагы Кудай сизге саваплык этер», «Кудай баскаларга саваплык эткенлерге саваплы» деп айтылады Ислам дининде.

Айтадылар, Зайн аль-Абидин Али Ибн аль-Хусейн бир куьн межигитке бараятырган заманда, бирев ога яман соьзлер айткан. Сол заман онынъ куллары сол аьдемге ювырадылар ураяк болып, ама Зайн аль-Абидин Али Ибн аль-Хусейн оларды токтатады. Эм сол аьдемге карап айтады: «Мен сен айткан соьзлерден де яман. Сен меним акымда билмейтаган зат сен билетаган заттан да яман. Сен меним акымда билмеге суьетаган болсанъ, мен сага айтайым». Сол соьзлерди эситип, оны кирлеген аьдем уялады. Сонъ Зайн аль-Абидин Али Ибн аль-Хусейн уьстиндеги кийимин шешип, ога береди. Бу мысалы бизге кешируьвди коьрсетеди. Сол зат болмаяк эди, эгер Пайхамбардынъ (Алла-Таала оны сакласын эм саламласын) уныгынынъ юрегинде саваплык болмаган болса. Сондай мысаллар коьп.

Аьлиги заманда яхшылык этетаганлар йок деп айтсак, оьтирик болар. Болса да кайбиримиз, оьз яшавымызга коьмилип, каралдымыздынъ кырындагы заттынъ коьбисин коьрмеймиз. «Меним уьйим – меним беркитпем» деген соьзлер кайзаманнан бери айтылып келеятыр, ама аьли онынъ маьнеси баска. Аьли биз сол беркитпединъ артында тек явлардан тувыл (сол явлар да оьзимиздинъ басымызда ойланылып шыгарылган), биз аьдемшилик, авылдаслык, яхшылык деген сезимлерден де юрегимизди тыгамыз. Сол затты аьдетке киргисткенимиз юректи тынышсызландырады.

Дурыс, керексинетаганларга коьмек этпеге шалысамыз, бирев авырыпты, бирев баьле-казага туьсипти деп эситсек, колымыздан келген коьмегимизди беремиз. Мен ойлайман, соны ман парахатланув керек тувыл. Эгер биз яманлыкка, намартлыкка куьш бермесек, оьпкелеткенди кешип болсак, юрегимизде биревге де ашув ыслап турмасак, сол заманда Кудай биз эткен саваплыкты кабыл этер. Эгер биз яхшылык этип, сол аьдем мага да этер бир заман яхшылык деп ойламасак, савабымыз Кудайга етер.

Аьлиги заманда районымызда аьрекетлейтаган «Инсан» саваплык фондынынъ бас борышы – керексинетаганларга колдан келген коьмекти этуьв. – Биз керексинетаганларга ярдам этемиз, сол бизге – парыз. Фондтынъ мырады – авыр маразлы аьдемлерге, балаларга эмленуьвге акша йыйнав, ялгыз калган эсли аьдемлерге, тул хатынларга, етимлерге, коьп балалы аьеллерге, ялгыз аналарга коьмек этуьв, ямагаттынъ эсин осал яшайтаган аьеллердинъ маьселелерине каратув. Биз саваплык этпеге суьетаган аьдемлерди бирлестирмеге керекпиз. Фондта туьрли саваплы программалар бар – «Шешекей орынына – саьбийлер», «Аьр уьйге – эт», «Балаларды мектебке йыйна», «Аьр бир уьйге – азык-туьлик», «Саваплы туькен», «Рамазан шатыры», «Ден савлык йорайман» эм сондай баска. Халкымыз бан бирге саваплык этемиз, кы- йынлы аьллерге туьс-кен инсанларга коьплеп-коьмеклеп сол аьллерден шыкпага ярдамласамыз, – деп фондтынъ куллыгы акында хабарлайды фонд етекшиси Абдулла Атангулов. – «Инсан» фонды аьдемшиликтинъ коршалавшысы болып келеятыр. Тек сол аьдемшиликти тутып келсек, Кудай баьри эткен савапты кабыл этер эди. Аьлемет затлар болады дуныяда. Сол аьлеметлерди сизи мен бирге биз этемиз.

КЦСОН куллыкшылары саваплыкты куллыгынынъ басы деп санайдылар. Орталыкта 6 боьлик ислейди – эсли аьдемлер эм сакатларды социаллык яктан аьжетсизлейтаган 3 боьлик, олардынъ куьндизги ял алувын уйгынлайтаган боьлик, тез социаллык аьжетсизлев эм уьйде балаларды эм балалы аьеллерди аьжетсизлев боьликлер. Г.Капитуллаева етекшилейтаган коллектив оьз борышларын тек кагытта тувыл, уьйкен яваплылык пан эм ясуьйкенлеримизге сый ман толтырадылар. Район бойынша социаллык куллыкшылары туьрли шаралар озгарадылар, ясуьйкенлеримизге этилинмеге керек баьри куллыкларды да этедилер. Мине сол да – уьйкен савап. Мен уьйде балалар ман коьп соьйлеймен ийгилик эм яманлык акында, оларды ийгилик кайзаманда да яманлыкты енъген, сога коьре ийгиликке тартылынъыз, айванларга, кишкейлерге тийменъиз, баскаларга да айтынъыз деп уьйретемен. Аьр биримиз уьйде соьйтип соьйлесек, саьбийлеримиз келеекте ийгиликте эм эмишликте яшарлар.

Г.Бекмуратова.

Канатлы ойлар

Ийтке тасланган суьек – ол саваплык тувыл. Саваплык – оьзинъ де аш заманда ийт пен асынъ ман боьлисуьв.
Лондон Д.

Саваплыктынъ сувыгы – юректинъ уьндемеви; са- ваплыктынъ оты – юректинъ талпынувы.
Августин.

Саваплык аьдилликтен де уьйкен.
Вовенарг.

Аьр бир саваплык ис – аспанга аькететаган басамаклар.
Бигер Г.

Ийгиликти ак юректен савкатлайтаганлар ийгиликти алганлардан да наьсипли.
Леонид Сухоруков.

Саваплы болув – колымыздан келген затты этуьв.
Джон Донн.

Эгер баьри ерде де саваплык болган болса, ер – Еннет, яханем коркынышлы эртеги болаяк эди.
Чарлз Калеб Колтон.

Саваплык – юректинъ ийгилиги.
Джозеф Аддисон.