Оьткен ис юмадынъ сонъында Баьтирлер Аллеясында аяк баскандай ер йок эди. Буьгуьн мунда, Ногайлардынъ маданият орталыгында коьп заман болмаган, бу ерлерге аягын баспаган аьдем болса, сондай наслыктынъ болганына ынанып болмаяк. Сол заман аллеяды коьрген аьдемлер, Терекли-Мектебтинъ байыр яшавшысы болса, анълайды, кырдан келген аьдем болса, сол кокыслар таслайтаган ер яде болса, зоопарк деп ойламага болаяк эди.
Янъы юмадынъ басланувы ман бизде зоопарк орынына тагы кайтып, бир аьлемет, Ногай халкынынъ достопримечательностьлерининъ бириси – тап-таза Баьтирлер Аллеясы. Биз сондагы эстеликлердинъ алдында разылыгымызды билдирип, бас иймеге керек боламыз, а мунда олардынъ бириси бизим алдымызда «тизине» де шоькпеге туры эди. Олай дегенимди коьбиси анъламай коймага да болады, соьзимди толыстырып кетейим. Баьтирлер Аллеясында Уллы Аталык согысынынъ катнасувшылары ман бирге ис ветеранларынынъ бюстлери де орынласкан, солардынъ бириси– Наурды Эсмуханбетовтынъ эстелиги алдыга карап тенъкейип, ерге кирип бараятыр эди, буьгуьн ол да канъкаяды, оьз ерине келтирилип, беркленген. Кыскаша айтканда, бир неше йыллар узагында Ногай район администрациясыннан авыл администрациясына «тепкишленип» турган Баьтирлер Аллеясы биревдики байыр болып, мунда болатаган маьселе шешилди усайды. Баьтирлер Аллеясынынъ иеси ким экени бизге кереги де йок, халкка кереги – тазалык. Сол тазалыкты бу куьнлерде Баьтирлер Аллеясында Александр Залимхан увылы Аметов тутып баслады.
Ол кайсы куллыкты алса да, аьр бирисин янын аямай, алаллык пан бардырады. Бу ерде мен сол куллыкшыга каратып, атайлардан калган ийги соьзлердинъ бириси – Яхшы увыл терек эгер, шоьлде куйы казар, –дегенди айтар эдим.
Тазалыкты тутып болув, тоьгерек якты ярасыклав да –оьнер. Мен буьгуьнлерде Александр Аметовты суьвретши мен тенълестирер эдим. Ол Баьтирлер Аллеясында ис аьрекетти бардырганша, бизим редакциямызга авылдас болып туратаган «Айланай» патшалык биюв ансамбли мен Ногай патшалык театры орынласкан меканынынъ каралдысын карайтаган эди. Сонда кирип келсенъ, тоьгерек якта туьрли туьсли шешекейлер, баьри зат ерли-еринде, кайтип коьз куванмасын, коьнъил коьтерилмесин. Оьзек те, сол да аьдемнинъ куьш салувы ман, кыйыны ман этиледи. Эртенги шакта орамда бирем-сирем аьдемлер, Александр Залимхан увылы оларга йолыгатаган биринши аьдем болар десем де оьтирик болмаса ярайды, бизди ше, редакциядынъ куллыкшыларын ол биринши болып йолыгады. Кыскаша айтканда, кашан коьрсенъ де, ол ер мен, шешекейлер мен айкасып турады. Кеткен-келген мен маскаралап, коьнъилди де коьтереди. Сондай бир йолыгыслардынъ бирисинде мен ога оьзимнинъ атам акында хабарлайман, сондай хабар баславым да босына тувыл. Меним атам да тап сондай болып, ерди, ярасыклыкты суьетаган киси эди. Бу соьзди ол тынълап, ерди суьюв, гуьллерди оьстирип болув анасыннан берилген оьнер экенин айтады.
–Мен кишкей заманымнан алып, анам ерде туьртинсе, аьр бир зат пан кызыксынып, онынъ яныннан таймай юретаган эдим. Ерге суьйимди аявлы анам коьндирген деп айтар эдим. Оьзек те, эткен ис бааланса, аьдемлер яктан белгиленсе, бек аьруьв болады, –дейди Александр Аметов.
Элбетте, бу куьн биз ога оьз разылыгымызды билдирмей болмаймыз, кайдай эрши аьлге калган Баьтирлер Аллеясы куьннен-куьнге ярасыкланады, энди бир юмадан биз сонда кайдай наслык болганын эсимизге де алып болмасак ярайды.
Тазалыкты оьзимиз тутпага керекпиз, тазалык сонда, кайда насланмайды. Сондай асабалык калдырган, тарихке кирген Баьтирлеримиздинъ эткенлерин саклайык, оьмирлерге данък болганларды мутпайык!
Г. Курганова,
РФ Журналистлер Союзынынъ агзасы.
Суьвретте: А. Аметов ис аьрекетте.