Аьели бузылып, айырылув дегенди басыннан оьткерген аьдем аьелди артык баалап баслайды, карсылас ой тувдырса да. Оны шайытлайды сорас юритуьв сырагылары. Эрлердинъ 45% эм хатынлардынъ 35% айырылганнан сонъ аьел бузылганга оькинедилер. Хатынлардынъ 9,5% эм эрлердинъ 8,5% алдынгы аьелин кайтарар эдик деп билдиредилер. Аьелди бузбай сакламага болаяк эди ме? – деген соравга эрлердинъ 67,6% эм хатынлардынъ 43,6% басларын ийзеп яваплайдылар. Аьдемнинъ баскалыгы сол: ол дайым йойган затын баалап баслайды.
Аьше не уьшин айырыладылар?
Айырылувга эр-хатынынынъ бириси себепши болады. Ога, аьдетинше, себеп те табылады (алаллыгын тутпав, ишкишилик, анъламав эм с.б). Бирисине, белки, айырылув акында деген ой келмейтаган болар, ама эки яктынъ бириси кескинли кепте сога авас болса, коьбисинше ондай аьлде баска эп йок, ама баска себеп те болмага болады. Бирерде аьдем аьел яшавына аьзир тувыл. Эр-хатын да оьзининъ менлигин биринши орынга саладылар, сонынъ уьшин бир-бирисин «енъмеге» суьедилер. Янъылысы олардынъ – сонда. Экеви де бир-бирисин анълавга шалыспага кереклер, неге десе аьел – ол ортак ис, сонынъ уьшин оьз оьктемлигин бирерде кемитуьв керек. Ол – наьсипке йол. Босына айтпаган болар бир неше оьмирлер артта Шопенгауэр: «Уьйленуьв деген – ол яртысына оьз ыхтыярларын кемитуьв эм яртысына оьз борышларын арттырув». Аьел – ол дайымлык оьз менлигин тыюв, – деп анълайдылар айырылув дегенди басыннан оьткергенлер.
Янъылыслар ярдамы ман уьйренедилер
Оькинишке, аьдемлер баскалардынъ тувыл, оьз янъылыслары ярдамы ман уьйренедилер. Айырылган сонъ аьдемлер оьзлерининъ аьел яшавына баа берип баслайдылар, не зат айырылувга аькелди дегенди анъламага шалысадылар, ян косагынынъ да, оьзининъ де янъылысларына эс каратадылар. Ондай зат эндигиси болмас деп оьз-оьзлерине ант та бередилер. Яваплылык сезими де артып баслайды. Ата-аналар, айырылув акында токтас алганда, балаларынынъ ойын сорамайдылар. Балага болса алдынгыдай болып ата да, ана да керек, олар арасында ой-катнаслар туьзилип болмаса да. Оны ясуьйкенлер оьзлери де анълайдылар. Биз авыр, осал эм коршалавсыз аьллердегилер акында каьр шекпеге керекпиз. Бу аьлде – балалар акында. Эр эм хатын – дайымлык тувыл ис, а балалар акында дайым да олар меним аьелим деп айтпага болады.
Ата-аналар кеделери эм кызлары алдында оьз куьнасин эм бир ок заман яваплыгын сезедилер, сонынъ уьшин айырылганнан сонъ артык эс каратпага шалысадылар.
Суьйим негизинде туьзилген катнаслар ма?
«Аьел» деген не зат? Уьйленмеген аьдемлер: «Эр, хатын, бала, суьйим», – деп айтарлар, тек айырылганлар: «Тек сол затлар тувыл», – деп косарлар. Айырылганга аьел – ол сенимликте эм бир-бирисин сыйлавда туьзилген зат, анълав, яваплылык эм, оьзек те, балалар. Суьйим дегеннинъ биринши сыралы маьнеси йок бир ерде, неге десе ол дайымлык болмайды. Сезим ушыраса, аьдемнинъ баьри ийги тувыл кылыклары билинип баслайды. Сонынъ уьшин негизинде тек суьйим болган катнаслар туьзбеге биревлер суьймейдилер. Дайымлык бир зат керек. Сонынъ уьшин айырылган аьдемге аьел деген – ол бас деп сенимлик. Биревлер оны – материаллык яктан онъайлык, баскалар – яваплылык, уьшиншилер – сыйлав деп анълайдылар. Баьри зат та аьдем оьз яшавында салган баалыклары ман байланыслы.
А балалар ша?
Соьзсиз де, аьел – ол балалар: биринши кере аьел туьзуьвден ме, экиншиден ме, булай да. Ол, бир затка да карамастан, туьрленмей калады. Бас деп аьдем, янъы аьел туьзуьв акында токтаскан ок та, келеекте аьел басы болып балаларга кайтип караягы акында ойлайды. Биринши кере уьйленуьвден баскалыгы сол: энди аьдем оьзине ян косак табув ман бирге аьли уьшин бар яде болаяк балага ата яде ана табув керек. Аьелде онынъ агзалары ара ийги катнаскан аьллерде онъайлык акында айтпага болады.
Тагы да не зат?
Аьдем, яшавда оьз орынын тапса, наьсипли. Бу яктан аьелдинъ туткан орыны бар. Босына тувыл аьр уллы аьдем касында ян косак болганы. Олар – маслагатшы, сенимли таяв эм энъ ювык аьдемлер. Эгер аьелде баьри зат та ийги болмаса, аьдемлер карьера, яратувшылык акында ойлап та болмайдылар. Сонынъ уьшин аьел – ол эр-хатыннынъ, балалардынъ баьри баславларына таяв болмага салынган мырадларга етисуьвде ярдам этуьвге шалысув.
Айырылув дегенди басыннан оьткерген аьдемлер «аьел» деген соьзге, уьйленгенше дейим мен тенълестируьвге эс каратып, баска маьне бередилер. Аьел – ол бир-бирисин сыйлав, сенимлик негизинде туьзилип, балалар да, ата-аналар да наьсипли болып, катнас-катысув шынты разылык эм онынъ аьр агзасы уьшин оьктемлик сезими мен бийленуьв.
Бизим хабаршы.
