Тоьмендеги эски суьвретинде Кинжалиевлердинъ аьели коьрсетилген. Суьвретте анасы Сулханым увылы Нигмат пан 1940-ншы йылда Астрахань областиндеги Лапас авылында туьскенлер. Эскирген суьвретлер…. Мен оларды карамага бек суьемен. Сол суьвретлерине, йырларга, олардынъ кийген миллет кийимлерине коьре, биз ата-бабаларымыздынъ анъ байлыгын, олардынъ яшав шагынынъ ярасыклыгын коьз алдымызга аькелемиз. Бу зат бизди аьвелги мен байланыстырган эстелик болады.

Бу суьвретти мен Фейсбук тармагындагы «ВOld Nogays — Äveldegi Nogaylar» деген куьбиннен таптым. Суьвреттеги язувларды тешкеруьвли каравым ман, ондагы эки аьдемнинъ биревге куьшли усайтаганын текрарладым. Лапас авылында меним досым эм ис йолдасым Хисамедин Нигматович Кинжалиев яшайды. Хисамедин мен байланысувымда, ол суьвретте онынъ тетеси эм атасы экенин айтты. Мага коьре, сол зат увылы эм уныгы уьшин бек ийги савга болды. Алыстагы 1990-ншы йыл Р.Джумановтынъ етекшилеви астында мен, Хисамедин эм аз санлы ногай халкы уьшин яны авырыган баска белсенли аьрекетшилери Астрахань областинде ногай халк ой-кенъеслерин оьрлендируьвининъ басында турганмыз. Сол йылларда Хисамедин Харабалинский районындагы Лапас деген ялгыз ногай авылынынъ мектебинде етекши болып аьрекет этти. Ол мектебте ногай тилин окытып баслав ниет пен, коьп куллыгын юритти, заманын эм куьшин де аямай келди. Сол мырады онынъ яшавга айланган куьн де келди. Ол етекшилеген мектебте ногай тилиннен окытувшыларынынъ семинарлары, Джанибековтынъ окувлары озгарылып баслайдылар, баска регионларыннан келген ногайларды йолыгадылар, окувшылар болса, оьзлерининъ ногай тилиннен билимлерин коьрсетип, район, область бойынша озгарылатаган байрамларда белсенли катнасып келедилер. 1990-ншы йыл сондай бир оьткен йолыгыстан сонъ Хисамедин эм Красноярский районындагы ногай авылларынынъ орталыгы болган Сеитовка авылыннан мени мен эстеликке туьскен суьврети калган. Суьвретке караганда, сол заман оьткени коьп болмады деп ойлаяксынъ.
Хисамедин буьгуьнлерде тийисли тыншаювда, ама оны буьгуьнге дейим де ногайлар ман байланыслы маьселелер кызыксындырадылар. Биз оны ман Интернет бойынша байланыс тутамыз. Оны да, тап мендей болып, ногай тили йойылар ма экен деген дайымлык соравы (соьйлев тили де болсын, неге десе аьлиги оьсип келеятырган яс несил, тек орыс тилинде соьйлейдилер) тынышсызландырып келеди. Мектеблерде ногай тилининъ окытылувы, факультативлер де койылганлар.
Бизим баславымыз да кайда кетти. Ногай авыллары коьширилдилер. Ногайлар баска миллетлер мен карысып, коьп аьеллер курылады. Доьнуьв йолында боламыз, ама яман заттынъ акында ойламага суьймейсинъ. Аз санлы халкым эсин йыяр деп сенемен. Бизим еримизде Хисамедин Кинжалиевтей белсенли аьрекетшилер болганга, Астрахань областиндеги карагаш- ногайлардынъ тили эш те йок болмас. Арамызда ийги аьдемлер аз тувыл, солардынъ бириси, элбетте, досым эм ис йолдасым, ногай халкынынъ оьрметли увылы, баганалы найман тайпасыннан болган танъ эм ашык юрекли аьдем, Астрахань областинде ногай халкынынъ оьрленуьвине салдарлы косым эткен Хисамедин болады.
Мине сол зат аьвелги эм аьлигидинъ арасын байланыстырып келеди.
Р.Тельмамбетова.
Суьвретте: Хисамедин Кинжалиев Рашида Тельмамбетова ман.