Россия еринде Аьел, суьйим эм алаллык куьни 2008-нши йылдан алып белгиленеди, а официаллык статусы бу байрам куьнге Россия Президенти Владимир Путиннинъ кабыл этип алынган Указына коьре 2022-нши йылда берилген. Оьз Указы ман ол 8-нши июльди Аьел, суьйим эм алаллык куьни деп токтастырган.
– Аьдеттеги аьел баалыкларын саклав, балаларды эм ясларды ян-акыл-эдап яктан тербиялав ниетте Аьел, суьйим эм алаллык куьнин 8-нши июльде белгилемеге токтастыраман, – деп айтылады документте.
Бу куьннинъ белгиси – ак шешекей. Сол куьнде ак шешекейлер байламларын эм сол шешекей суьвретли открыткалар савкатлав аьдетке кирген. Бар сол шешекей суьврети Россия Федерациясында бу байрам куьнин оьткеруьвин уйгынлав комитетининъ баславы ман шыгарылган «Аьелге суьйим эм алаллык уьшин» деген медальдинъ алды бетинде де.
Бу медальди, аьел курып, 25 йыл бирге яшав оьмирин бардырып, «гражданлар арасында аьелдеги токтастырылган аьдет-йорыкларынынъ берклиги мен атлары белгили эм оьз баларына – сый-оьрмет пен пайдаланатаган ямагат агзаларына ийги тербия берген» алал косакларга бериледи.
Аьел – ямагат негизи, эм ол суьйим сезими негизинде туьзиледи. Аьел деген эр мен кыскаяклыдынъ табиат пан токтастырылатаган суьйим, сый этуьв эм бир-бириси акында каьр шегуьвдинъ уясы. Эки аьдем наьсипли аьел курып боладылар, эгер онынъ негизинде шынты суьйим сезими эм ортак мырадлар бар болса.
Бар район орталыгы Терекли-Мектеб авылында, сондай наьсипли аьел курып, 50 йыл узагында бирге яшав оьмирлерин суьретаган бизим коьримли авылдасларымыз – Оразбике эм Алимхан Кокоевлер. Шынтысы ман да бу татым аьел уллы сезим негизинде туьзилген. Олардынъ суьйими бир-бириси акында каьр шегуьвде коьринеди. Аьел басы Алимхан Круптурсун увылы ян косагынынъ баьри керексинуьвлерине эс каратады. Оразбике сол затты юреги мен сезеди, эм дайым да, яшавда не зат болса да, ол ога тирев болаягын биледи. Оьзи де, яшав йолдасына суьйимлиги болып, «эркек танадынъ басы уьйкен» деп халкта айтылганлай, Алимхан аьел басы экенине уьйкен маьне береди. Олай деген, аьелде туьзилген аьллерди тез анълайды, кыскаяклыга келисли касиетлигинъ юмсаклыгы эм шыдамлыгы ман кайдай аьллерден де эш бир соьзсиз шыгып болады. Аьр аьлде оьзин кайтип юритпеге керегин биледи: керексе, уьндемейди, а бирерде белсенлик пен оьзининъ ой-карасын билдирип бажарады.
Бу наьсипли ердеслеримиздинъ той-яхшылыгы, муннан коьп заманлар артта, 1973-нши йылдынъ 14-нши июлинде болган. Соннан бери 50 йыллар оьттилер: кыйынлыклар да, суьйинишлер де орын тапкан, ама соларга карамастан, бу эки аьдем татымлыкта эм тил бирликте ярты оьмир заманын бирге яшап, алдыларына салган ортак мырадларын уьстинликли яшавга шыгарып, бу куьнлерде оьзлериннен сонъгы несиллерге коьрим алгандай аьеллердинъ бириси болып, Кудайдан язылган кепте яшавын бардырадылар. Бу куьнлерде олардынъ куьези – оьз аьвлетлери эм олардан тувган саьбийлер. Мурат эм Муслим атлы кеделерин эм кызы Эльмирады асырап-оьстирип, ийги тербия эм йогары билим алувга себеплигин тийгистип, яшавдынъ уьйкен йолына салганлар.
Сыйлы авылдасларымыз яс заманларында, ерли мектебти окып битирип, янларына якын кеспилерди байырлап, коьп йыллар узагында элимиздинъ пайдалыгы эм онъайлыгы уьшин кыйын салдылар: бала шагыннан алып спорт пан аьвликкен Алимхан ерли мектебте физрук, волейбол ойыны бойынша тренер болып куллык этуьвге 20 йылларын багыслаган, «оьнерли элге ортак» дегенлей, Оразбике – «Айланай» фольклор ансамблинде, сонъында ерли театрда зейинли артист болып кыйын салып, кайсы ерде де ногай миллет халкынынъ бай тарихи, маданияты, санияты барлыгы ман кайсы ерде де оьз халкынынъ атын сый ман айттырувга оьз косымын эткен.
Район еринде уьйкен оьрметлик пен пайдаланатаган ердеслеримиз Алисхан эм Оразбике Кокоевлерди бу сыйлы мерекеси мен ак юректен кутлаймыз, берк ден савлыкты, наьсипти, баьри яшав онъайлыкларын йораймыз. Яшав оьмирлериниз узак болсын!
Любовь Уразаева,
Россия Журналистлер союзынынъ агзасы.
Суьвретте: Алимхан эм Оразбике Кокоевлар.