Оьткен уллы юма куьн, 7-нши тамбызда Терекли-Мектеб авылынынъ маданият уьйининъ алдында Россия Президентининъ мобильли приемныйы видеоконференция байланыс йорыгында район гражданларын кабыл эткен.

Сол куьн баьриси 20-дан артык район яшавшылары (списокка 50-ден артык аьдем язылган эди) туьрли регионларга боьлинип яшайтаган халкымыздынъ, районымыздынъ, авыл ерлерининъ маьнели политикалык, социал-экономикалык, табиат, ер эм ерди кулланув маьселелери бойынша эртенъги 10 саьаттен кешки 17 саьатке дейим кезуьв мен мобильли приемныйга кирип оьз соравларын, ойларын айттылар.

Ал деп приемныйга «Ногайский район» МР администрациясынынъ аькимбасы Мухтарбий Аджеков кирди эм РФ Президентининъ мобильли приемныйы Ногай районына келгени уьшин разылыгын эм район яшавшылары сонынъ исинде катнаспага аьзир экенин билдирди.

Бас деп приемныйга кирген Терекли-Мектеб авыл яшавшылары Арслан Бакиев Сраждин Батыровтынъ эстелигин оьмирлетуьв ниет пен районда онынъ музейин курув кереги, Бадий Елакаев район орталыгында яс-явкага спорт пан каьр шегуьв уьшин тийисли стадион йоклыгы акында соравларын айттылар.

Россияда эм сонынъ санында Дагестан Республикасында яшайтаган ногай халкынынъ 1957-нши йылдагы алдынгы РСФСР Оьр Советининъ Президиумынынъ токтасы ман уьш туьрли регионларга боьлингени эм соны ман байланыслы шешилмейтаган оьткир маьселелер акында белгили ногай шаири Мурат Авезов, Терекли-Мектеб авыл яшавшысы, район ясуьйкени Шора Аджибаев, Терский казак аьскерининъ Ногай ямагатынынъ атаманы Арслан Бекмурзаев, РФ эм ДР ат казанган маданият куллыкшысы Яхья Кудайбердиев айттылар.
М.Авезов ногай халкынынъ боьлинуьви акында маьселеди козгай берип, РФ Президенти Владимир Путинге эндигиси XXI оьмирде сама кесекленген Ногай шоьллигин эм шоьл миллетимизди бирлестирмеге амал табылар деген сеним эм йорав барлыгын билдирди. А.Бекмурзаев халктынъ коьплеген социал-экономикалык, кадрлар, ер эм ерди кулланув, табиат соравларын шешпеге оравлык болатаганын билдирди. Оннан баскалай, оьмир узагы район еринде турган организацияларды эм учреждениелерди баска районларга аькеткени миллетимизди куллыксызлык маьселесине йолыктырган. Соны ман байланыста ерли яшавшылар тувган ерлерин калдырып, баска регионларга кетуьвде. «Халкымыздынъ, еримиздинъ боьлинуьви эмленмейтаган ашык яра кимик эндигиси 60 йылдан артык заман буьгуьнлерге дейим миллетимизди янъы оравлыкларга йолыктыра береди», – деди ол. Соны ман бирге ол Терекли-Мектеб авылындагы аьскер боьлигинде орынласкан локаторларды шыгарув соравын да коьтерген. Халкымыздынъ маьселелери акында соьйлегенлер баьриси де келеекте РФ Президенти россия ногайларынынъ айырым делегациясы ман йолыгысканын тилек эттилер.

Я.Кудайбердиев Ногай районында заманга келисли 2 концерт заллары ман янъы Маданият меканын курув, солай ок С.Батыров атындагы саниятлар мектебин келеекте мектеб-интернатка айландырув керегин айтты. Онынъ соьзи мен, бу зат районнынъ эректеги авыллар яшавшыларынынъ эм коьшимли малшылык ерлериндеги кошарларында ислейтаган малшылардынъ тилеклери мен байланыслы. Я.Кудайбердиев приемныйда патшалык ногай халк саз алатлар оркестрининъ, «Айланай» фольклор-этнографиялык ансамблининъ, ногай драма театрынынъ оьнер коллективлерин аьр бирисин айырым кепте саклав акында соравды коьтерди.

«Ногайский район» МР Депутатлар йыйынынынъ председателининъ орынбасары Увылбийке Шандавова приемныйда район авыл мектеблерин авылларда калдырув, Кара-Сув, Кумлы эм Эдиге авылларынынъ социаллык, ерлерди кулланув, табиат маьселелери акында айтты. Ол, айтпага, Кара-Сув авылында 5 йылдан бери балалар бавы салынса да, ол ислемейтаганы, авыл маданият уьйининъ йоклыгы, йоллардынъ осал аьллери акында билдирди.

Калинин авыл китапхана етекшиси Авасхан Кульниязова Калинин эм Ленин авылларынынъ маьселелерин айтып белгиледи. «Куллыксызлыктан яс аьеллер сырт якларга, Москвага коьшип кетуьвде. Олар оьзлери мен бирге ногай тилининъ эм маданиятынынъ келеектегиси – балаларын да аькетедилер. Соьйтип, балалар оьз ана тилинде соьйлемейдилер. Аз санлы халкымыз уьшин ол зат уьйкен баьле», – деди ол. А.Кульниязова эки авылда да балалар бавлары, майданлары, спорт заллары йоклыгын, Калинин авыл мектебининъ меканы санитар-тазалык нормаларына келиспевин белгиледи. Онынъ айтувы ман, китапханалар байыр уьйлерде орынласкан, авыл маданият уьйлери де бузылган.

Терекли-Мектеб авыл яшавшысы, Халк комитети деп аталган ямагат организациясынынъ ваькили Исмаил Черкесов коьшимли малшылык йорыгын юритуьвши хозяйстволары оьз ерлеринде нормадан 4-5 кабат артык мал санын саклап, соларды язда тавларга айдамай, соьйтип узак йыллар кулланувы сырагысында Ногай шоьллигин кум-такырга айландырувы уьйкен экологиялык баьле-казасы болып барувы акында айтты. Ол эндигиси сол маьселеди шешуьв уьшин айырым федераллык программасы керегин белгиледи. Коьшимли малшылык хозяйстволык йорыгы соьйтип республикада оьз сырагыларын коьрсеткеннен себеп, сондай статусты тайдырув яде бу ерлерди Ногай районына кайтарув керегин билдирди.

Терекли-Мектеб авыл яшавшысы, КПРФ Ногай РК 2-нши секретари Шатемир Мунгишиев алдынгы «Орленок» район лагерин балалар уьшин кайтадан тургызув кереги акында соравды коьтерди.

Орта-Тоьбе авыл мектебининъ окытувшысы Сапиет Межитова авылда курылатаган янъы мектеб меканынынъ курылысын тезлетуьв, Орта-Тоьбе – Уьйсалган авыллары аралыгындагы йоллар, сув ман канагатланув, электроярык соравлары акында соьйледи.

Батыр-Мурза авыл яшавшысы Арсен Менласанов авыл еринде мектебтинъ янъы меканын курув, сув эм байланыс маьселелери акында айтты.
Приемныйга сол куьн баьриси 59 аьдем язылган эди, солардан 29 авылдаслар кирип, оьз соравларын бергенлер.

Приемныйга халкымыз бан оьз бирлигин коьрсетип, Ставрополь крайынынъ Нефтекум районында яшайтаган ногайларымыздан Кара-Тоьбе авыл яшавшылары Асан-агай Кайбалиев пен Анвар Союнов (алдынгысы халкымыздынъ белсенли ямагат аьрекетшилерининъ бириси, согыс эм ис ветераны Солтан-агай Союновтынъ увылы) да келдилер.
Бу газета номеримиз аьзирленип турганда, Пятигорсктан Сырт-Кавказ федераллык округындагы РФ Президентининъ Толы ыхтыярлы ваькили Александр Матовниковтынъ Ногай район яшавшыларына РФ Президентининъ мобильли приемныйында белсенли катнасканы, берк гражданлык позицияларын коьрсеткенлери уьшин район етекшиси М.Аджековка разылык билдиргени акында ийги хабар келди. Онынъ айтувы ман, берилген соравлардынъ хыйлысы Ногай районынынъ социал-экономикалык оьрленуьви мен байланыслы. Сол себептен коьтерилген соравлардынъ, маьселелердинъ коьбиси бойынша ювык арада тийисли карарлар кабыл этилинеек.

М.Ханов.
Суьвретлерде: район яшавшылары РФ Президентининъ мобильли приемныйынынъ куллыгында ортакшылык этедилер.