Аьдетли аппарат йыйынын баслаятып, «Ногайский район» МР администрациясынынъ аькимбасы Мухтарбий Аджеков ызгы заманлар-
да онынъ район етекшиси ис орыныннан таювы акында шыгатаган хабарлар акында оьз ойын билдирди. Онынъ айтувы ман, сол хабар-
лар аян тувыл, ол оьз ис орынында ислейди эм армаган да ислеек. «Дагестан етекшилери бизди анълайдылар, эм биз районымыз, республикамыздынъ онъайлыгы уьшин бирге ислеекпиз», – деди Мухтарбий Кошманбетович.
Онынъ соьзине коьре, районнынъ налог йыювлар ягыннан аьллери осал тувыл. Районлар 2017-нши йылдан алып налог йыюв бойынша 25 процент коспага керек эди. Оьткен йыл бизим районда сол коьрсетим 23 процентке етисилген. «Сонынъ уьшин бизге бу яктан калган 2 процентти де коспага керегеди. 2018-нши йылдан алып коьлик налогын йыюв бойынша борышымыз бар. Бизге янъыларда коьлик налогы толы кебинде районлардынъ йол фондларына кайтарылып берилеегин билдирдилер. Сонынъ уьшин бизге бу налогты белсенли йыюв керегеди», – деп белгиледи район етекшиси.
Муннан сонъ М.Аджеков район ериндеги АЗС-лердинъ аьр бирисинде энъ аз дегени 3-ер аьдемнен ислейтаганы эсапка алынмага керек, неге десе биздеги «заправкалар» кешесикуьни мен куллык этедилер деп билдирди.
Ол Орта-Тоьбе авылында курылып турган мектеб меканына деп республика Оькиметиннен белгиленген акша карыжы келгени акында айтты. «Курылыс куллыкларынынъ сапаты мектеб директоры ягыннан айырым шагынувлар тувдырмайды», – деп белгиледи М.Аджеков.
Район етекшиси Карагас-Уьйсалган авыллары арасындагы автойолдынъ курылысы акында да айтып озды. Быйыл Куьнбатар авылына карап газ магистралин тартув ислерининъ не уьшин кешигуьвин анълатты. Район администрациясы сол ислерди тезлетуьв уьшин тийисли документлерди аьзирлеп йибергенин билдирди.
Онынъ айтувы ман, республика бойынша туьрли ислерге деп шыгарылган 20 миллиард маьнет акшадынъ кайбир позициялары бойынша тек 7 проценти кулланылган. «Аьли сары тамбыз айы ызына якынлайды, тезден куьз де келеди. Сол акшады толы кебинде кулланып болаягы аьли уьшин уьйкен сорав», – деп билдирди район басшысы. Бу ягыннан кайбир позициялары бойынша ислер-
ди 25-нши караша, баскалары бойынша 15-нши карагыс айларына ябув керегеди.
Муннан сонъ йыйыннынъ куьн йосыгына шыгарылган 1-нши сорав – «Етим балаларды эм ата-анасы яктан каравсыз калган балаларды турак уьй мен канагатлав акында» деген сорав бойынша район администрациясынынъ ата-ана яктан каравсыз калган балаларга ярдам этуьв боьлигининъ ведущий специалисти Лейла Аджикова информациясы ман шыгып соьйледи. Онынъ айтувы ман, Ногай районында 2009-ншы йылдан алып 38 етим эм ата-анасы яктан каравсыз калган балаларга турак уьйлер алынып берилген. Бу балалар – аьли де 18 ясларына толмаган балалар. Олардынъ биревлерининъ ата-аналары оьлгенлер яде ата-аналары бар болса да, ата-ана ыхтыярларыннан айырылганлар, баскалары савлыгы яктан ата-ана борышларын толтырып болмайдылар.
«Район бойынша 2019-ншы йылга баьриси 29 етим балалар эсапта турадылар. Олардынъ 5-ви быйыл турак уьй мен канагатланмага ти-
йисли. Буьгуьн уьшин бир аьдемге турак уьй мен канагатланув уьшин 618 мынъ 288 маьнет акша оьлшеми керегеди. ДР Оькиметининъ быйылдынъ 19-ншы навруз айындагы токтасына коьре, быйылдынъ 4-нши кварталына Ногай районына 1 квадрат метр турак уьйи уьшин 18 мынъ 736 маьнет акша каралган. Соны ман быйыл 5 етим балады турак уьй мен канагатлав уьшин баьриси 3 миллион 91 мынъ маьнет акша карыжы керегеди», – деп билдирди Л.Аджикова. Ногай районында «150 мектеб» деп аталган республикалык проектин
яшавга шыгарув акында район билимлендируьв боьлигининъ методисти Байрамали Бекмурзаев шыгып соьйледи.
Быйыл 29-ншы навруз айында Дагестан Республикасынынъ Оькимети республика бойынша «150 мектеб» деген проектти яшавга киргистуьв акында токтас алган. Бу проект республика муниципалитетлерининъ ерли мектеблердинъ материаллык-техникалык
аьллерин янъыртувга каратылган баславларын колтыклав ниетте туьзилген эди. Проектке ерли муниципалитетлери регионаллык бюджетиннен 2 миллион маьнет акша карыжын шыгармага боладылар.
«Быйыл бу проектке бизим районнан Кара-Сув эм Калинин авыл мектеблери киргистилгенлер. Туьзилген контрактка коьре куллы-
клар 12-нши сары тамбыз куьнинде басланган. Кара-Сув авыл мектебинде азбары авыстырылады эм мектеб меканына йылы аьжетханалар уьшин косылма курылыс этилинеди. Калинин мектебинде – поллар, мектеб азбары, капылар авыстырыладылар, тамлар
ярастырылады. Проект бойынша бу эки мектебте де ислер быйылдынъ 31-нши сары тамбыз айына тамамланадылар», – деди Б.Бекмурзаев. Йыйында Кара-Сув авыл мектебининъ директоры Арувхан Байманбетова видеотрансляция кебинде мектебте айтыл-
ган проект бойынша юритилип турган куллыклардынъ барысы акында фотосуьвретлер коьрсетти. Онынъ айтувы ман, мектебте буьгуьнлерде ислердинъ 60 проценти этилинген, янъы окув йылынынъ басланувына баьри ислер де кутылаяк. Район аькимбасы
янъыларда Карашай-Шеркеш Республикасында Эркин-Шахар авылындагы спорткомплексинде эндигиси аьдетли болган «Шоьл баьтирлери» деген эркин куьрес бойынша турнир уьстинликли оьткенин билдирди. Сол проекттинъ авторы эм турнирди уйгынлав-
шы Бекмурза Кудайбердиевке разылыгын билдирди. М.Аджековтынъ айтувы ман, бу турнир келеек йыл бизим район еринде оьткерилеек.
Район етекшиси быйыл авылларды сув ман канагатлав маьселесин шешуьвге бизим районга 243 миллион маьнет акша шыгарылаягын билдирди. Онынъ айтувы ман, тагы да районда балалардынъ савлыгын беркитуьв ниет пен комплекс курмага деген ниет бар. «Бизим хатларымыз, тилеклеримиз йойылмайдылар, солар ДР Оькиметинде эсапка алынадылар, ойласыладылар эм солар бойынша тийисли
карарлар кабыл этилинеди», – деди М.Аджеков.
Йыйыннынъ тамамында композитор Яхья Кудайбердиев Ногай районнынъ гимни язылып аьзирленгенин билдирди. Сонынъ соьзлерин белгили ногай шаири Мурат Авезов, анъын ол оьзи язган. Эндигиси, онынъ айтувы ман, районнынъ 90 йыллык байрамына дейим
соны хор йыйнап, йырлап уьйренуьв керегеди. Ол солай ок район етекшисине район орталыгында янъы маданият меканынынъ курылысы уьшин куьнибурын проектсметалык документлерин туьзетпеге деп тилек салды. М.Аджеков онынъ кенъесин макул коьрди эм янъыдан проект-сметалык документлерин туьзуьв уьшин бир неше миллион маьнет акша карыжын шыгарып олтырганнан,
аьли республикада курылган маданият меканлардынъ аьзир документаци ясын кулланмага болатаганын билдирди.
М.Ханов.
