Янъыларда «Ногайский район» МР администрациясында район предпринимательлерининъ эм яшавшыларынынъ ОАО «Россия сбербанкынынъ» дагестан боьлигининъ ваькиллери мен йолыгысы болып оьткен.

Йолыгыста «Ногайский район» МР аькимбасы Мухтарбий Аджеков, «Ногайский район» МР Депутатлар йыйынынынъ председатели Руслан Насыров, ОАО «Россия сбербанкынынъ» дагестан боьлигининъ ваькиллери Светлана Дука эм Мадина Магомедова катнастылар.

Йолыгысты «Ногайский район» МР аькимбасы Мухтарбий Аджеков ашты эм юритти. Йолыгыста Ногай районында ОАО «Россия сбербанкынынъ» дагестан боьлигининъ косымша офисин ашув соравы ойласылды.

Ногай районынынъ коьп яшавшылары бир неше йыллардан бери, ызгы заманларда бюджет организациялары, пенсионерлер де «Сбербанктынъ» ярдамы ман канагатланадылар. Хыйлы аьдемлер соннан кредит те аладылар. Ама сол ок заманда район еринде аьлиге дейим банктынъ косымша офиси ашылмаган.

Район етекшиси Мухтарбий Аджеков Ногай районында «Сбербанктынъ» косымша офиси эм банкоматлары ашылса, яшавшыларга, элбетте, заьлимдей уьйкен онъайлык болаягын айтты. М.Аджеков бу соравды Махачкаладагы ОАО «Россия сбербанкынынъ» дагестан боьлигининъ етекшилери алдында коьтерген эм олар сол затка карсы тувыл экенин билдиргенлер.

«Район яшавшылары сондай офис бизде ашылса, расчетный счетларын ашпага, банк карталарын алмага, кредит бойынша борышларын тоьлемеге, баска туьрли банк ярдамы ман канагатланмага амал табаяклар. Ол зат, бир соьзсиз де, кыйын акларын карталар ман алатаган коьп район предпринимательлерине эм яшавшыларына оьз буйымларын битирмеге онъайлы болаяк», – деди М.Аджеков.

Район депутатлар йыйынынынъ председатели Руслан Насыров Ногай районы еринде аьлиги заманда «Сбербанктынъ» тек бир банкоматы барлыгын билдирди. «Ол зат, элбетте, коьп банк операцияларын оьткермеге буршав береди. Районларда эм авылларда банкоматлар тармагынынъ осаллыгы – Дагестан уьшин янъы маьселе тувыл. Районда банк инфраструктурасынынъ осал аьлде оьрленгени банк карталары ман кыйын акларды, стипендияларды, пенсияларды эм баска социаллык тоьлевлерди акшалай алмага, налоглар, коммуналлык эм баска туьрли тоьлевлерди тоьлемеге кыйынлык тувдырады. Соны ман байланыста район яшавшыларына, узак демей, йоллардынъ осаллыгына да карамастан, конъысы районларга эм калаларга, а бирерде тап республика орталыгына дейим бармага туьседи. Сол себептен бу соравды ойласув буьгуьнлерде айлак та керекли болып токтаган», – деп белгиледи Р.Насыров.

Йолыгыста ОАО «Сбербанктынъ» дагестан боьлигининъ клиентлер мен куллык юритуьв бойынша ведущий менеджери Светлана Дука Ногай районы еринде банктынъ клиентлери аз тувыл экенин айтып белгиледи. Болса да, онынъ ойы ман, банктынъ косымша офисин ашув уьшин клиентлер саны оннан да коьп болмага керек.

Йолыгыстынъ тамамында Ногай районы бойынша «Сбербанктынъ» йогарыда белгиленген ваькиллери беркитилдилер. Олар район еринде косымша офистинъ эм банкоматтынъ ашылувынынъ кереклигин тергееклер, сонъында сол истинъ тамамын келтирееклер.

25 августа, по поручению главы г. Махачкалы Мусы Мусаева начальник столичного Управления образования Тагир Мансуров посетил школу-новостройку в микрорайоне Ак-Гёль.

Новое муниципальное общеобразовательное учреждение №59, названное именем космонавта СССР № 3, дважды Героя Советского Союза, генерал-майора авиации Андрияна Георгиевича Николаева, построено на месте пустыря за 2 года. Оно распахнет свои двери для первых учеников в День знаний, 1 сентября, и поможет разгрузить школы №27, 29, 39, 46, 53 и 56.

Рассчитанная на 804 ученических места и общей площадью 2,6 га, в первый год своей работы школа №59 примет около 600 учащихся 1-8 классов, среди которых порядка 80 первоклашек. Местные жители очень довольны, что такая школа появилась у них в микрорайоне, а их дети наконец смогут учиться в современном образовательном учреждении вблизи от дома. Отметим, что появление образовательного учреждения в микрорайоне вызвало большой резонанс, и в последние дни августа количество заявлений значительно растёт. В связи с этим, приём детей будет продолжен и продлится до конца сентября.

Проект представляет собой большой образовательный комплекс и по праву претендует на роль архитектурного украшения и точки развития микрорайона. Здание построено по блочной системе, отвечающей последним мировым тенденциям. В школе будет 35 общеобразовательных и специализированных кабинетов, мастерские, класс кулинарии, хореографический зал и студия ИЗО, учительская и кабинеты для психолога и логопеда, оборудованный по последнему слову техники актовый зал, спортивный зал, библиотека с несколькими отделами, гардеробные, пищеблок со столовой на 240 посадочных мест, медицинский пункт и стоматологический кабинет, помещения для хозяйственных нужд, просторные рекреации и т. д. В школе также будет создан небольшой музей, экспонаты для которого собирались со всего Дагестана.

В здании выполнены требования по обеспечению доступности для маломобильных групп населения, соблюдены все нормы СанПиН и правила безопасного пребывания, труда и обучения, помещения удобны и комфортны. В каждом помещении установлены камеры видеонаблюдения, имеется кнопка тревожной сигнализации, учтены требования противопожарной и антитеррористической защищенности и экологической безопасности.

Во дворе школы расположились футбольное поле и трибуны, беговая дорожка, спортивное ядро и игровая площадка.

Благоустраивается и пришкольная территория: уложена тротуарная плитка высокого качества; созданы зеленые зоны, на которых в скором времени будут разбиты цветочные клумбы и посажены крупномерные деревья; оформлена входная зона, рядом с которой установлен уникальный арт-объект – открытая книга.

Двор учебного заведения по всему периметру огорожен декоративной металлической оградой, обустраиваются подъездные пути к школе: построена

дорога, укладываются бордюры, после чего будут созданы тротуары и асфальтировано дорожное полотно.

Для школы уже приобретены учебная и художественная литература, мебель, оргтехника, методические наглядные пособия, лабораторный и спортивный инвентарь, музыкальные инструменты, оборудование для кухни и столовой, оснащение для медпункта, цветы для помещений и рекреаций. Каждый класс, помимо деревянной доски, будет оборудован интерактивной доской с проектором и компьютером с выходом в сеть Интернет. В учительской будут созданы комфортные условия для педагогов: индивидуальный стол, компьютер, комната отдыха.

Стоит отметить, что обучением учащихся СОШ №59 займутся высококвалифицированные педагоги, прошедшие конкурсный отбор и аттестацию – более 40 учителей, готовых передать знания, умения и навыки подрастающему поколению. Право работать в самой современной школе города получили учителя с многолетним опытом обучения и воспитания детей и молодые педагоги со стажем работы от года до трех лет.

В беседе с педагогическим коллективом школы Тагир Мансуров обозначил главные задачи, сориентировав на достижение первоочередных целей – качества образования и воспитание детей и подростков.

Добавим, что новое образовательное учреждение включено в пилотный проект по созданию экспериментальных площадок по гуманитарные и эстетические воспитания. В школе также будет интегрировано дополнительное образование, где дети найдут широкий спектр возможностей для всестороннего развития, а родители будут спокойны и уверены, что их ребенок в течение всего дня занят развивающими занятиями.

Сейчас на территории образовательного учреждения ведутся небольшие отделочные работы, которые будут завершены в ближайшие дни. Затем – масштабная уборка и генеральная репетиция торжественной церемонии открытия, которую посетят представители республиканских и городских властей.

Савга

Уллы Октябрь социалист революциясынынъ 100 йыллыгы – ол быйылдынъ маьнели уьйкен тарих-эстелик мерекелерининъ бириси. Оьз оьлшеми эм дуныя тарихинде калдырган ызы ман уьйкен орынды бийлеген бу заман оьзгерисин биз биревимиз де айланып оьтип болмаймыз.
КПРФ Орталык Комитети быйыл сондай мереке мен байланыста «Уллы Октябрь социалист революциясынынъ 100 йыллыгына» деп аталган медалин шыгарган. Бу эстеликли савга ман ал деп совет-партия куллыкларында белсенли катнаскан коммунистлер савгаланадылар.
Соьйтип, янъыларда КПРФ Ногай район комитетининъ 1-нши секретари Мурзадин Авезов пан КПРФ РК секретари Шатемир Мунгишиев Терекли-Мектеб авыл эсли яшавшылары, айтылган партия ветеранлары Йолманбет Асаналиевич Агаспаровтынъ эм Иса Оразаевич Байманбетовтынъ уьйлерине барып, оларга эстеликли медальлерди тапшырганлар. Бу айтылган эки ясуьйкенлер оьз ис аьрекети мен тек партия тувыл, район тарихинде белгили аьдемлер болып саналадылар.
Й.Агаспаров пан И.Байманбетов келген йолдасларга разылыгын билдиргенлер эм келеяткан Уллы Октябрь социалист революциясынынъ 100 йыллыгын шатлыклы белгилевде катнасаякларына соьз бергенлер.
М.Юнусов.
Суьвретте: М.Авезов пан Ш.Мунгишиев партия ветераны И.Байманбетовка савга тапшырган сонъ.

«Ногайский район» Муниципаллык районынынъ социал-экономикалык оьрленуьвининъ соравлары Дагестан Республикасынынъ курылыс, архитектура эм турак уьй-коммуналлык хозяйство министерствосында ойласылып каралган.

«Ногайский район» МР администрациясынынъ билдируьви бойынша район яшавшыларын сув ман канагатланувын ийгилендируьв уьшин Нариман, Кумлы эм Бораншы авылларында теренлиги 300-400 метр, саьатине 10 кубометр сув куватлыгы болган уьш артезиан казув кереги белгиленген. Артезианлардынъ курылыс баалары аьлиги замандагы баалар ман 21 миллион маьнет акшага олтырады.

Буьгуьнлерде ДР курылыс министерствосында бу тармакта яшавга шыгарылатаган патшалык программалары эм Дагестан Республикасынынъ приоритетли проектлери йоклыктан, коьрсетилген объектлердинъ курылысын Республикалык инвестиционлык программасынынъ шараларына яде авыл ерлеринде сув ман канагатланувды оьрлентуьв бойынша «2014-2017-нши йылларга эм 2020-ншы йылга дейим авыл ерлерин оьрлентуьв» деген Федераллык ниетли программасынынъ шараларына киргистпеге маслагат берген ДР курылыс министри А.Магомедов.

Соны ман бирге ол Ногай районынынъ 10 поселениелериннен генераллык планлары 6 авыл поселениелери («сельсовет Карагасский», «село Кунбатар», «сельсовет Ортатюбинский», «село Терекли-Мектеб», «село Червленные Буруны») уьшин аьзирленгенин эм беркитилгенин билдирген.

Программады туьзетуьв эсабында Ногай районынынъ 4 авыллары («сельсовет Арсланбековский», «сельсовет Карасувский», «село Кумли», «село Эдиге») уьшин генераллык планларын аьзирлев маслагат этилинген деген министр.

Рок-шаир акында

Оьнерлидинъ куйысын кум баспас

Халкымыздынъ зейинли аьдемлерининъ саны аз тувыл. Олар оьзлерининъ Кудай ман яратылган оьнери мен халк маданиятын оьстирип, оьрлендирип келедилер. Зейинли аьдемлеримиз оьз аьлемет анълы йырлары, терен маьнели ятлавлары, туьрли туьсли бай ойы болган суьвретлери, ярасык биювлери мен оьнерлери артып, оьз халкын, баска миллетлер аьдемлерин де сукландырмай болмайды.

Ставрополь крайындагы Нефтекумск районында орынласкан Новкус-Артезиан авылы да ногай халкына эки талаплы аьдемлерин, оьнерли шаири Фарида Сидахметовады, ногай халкында биринши рок-шаири Дамир Якубовты савкатлады. Эки талаплы аьдемлери бир авылда яшап, бир класста билим алганлар.

Дамир Баранбай увылы янъыларда бизим газетамызда конакта болып, оьзининъ кызыклы бактысы, яшав йолы акында хабарлап кетти. Оны ман хабарласувда биз онынъ яшавы, яратувшылыгы, кызыксынувлары акында коьп кызыклы затлар билдик.

Дамир асылы ман Новкус-Артезиан авылыннан, етисан тукымыннан болады. Бала шагыннан туьрли анъ алатларында ойнамага аваслыгы болган. Боьтен де ол гитара алатында уста ойнайды. Ерли мектебти тамамлап, яс Пятигорск каласынынъ шет эллери бойынша Патшалык университетининъ англис эм немец тиллери бойынша боьлигине туьсип, оны етимисли тамамлаган. Ногайлардан биринши болып яратувшылык йолын Дамир Баранбай увылы Орталык Казахстанда, оннан сонъ Великобританияда бардырады. Гитарада уста ойнаган, ятлав язув оьнери болган эм англис тилинде сувдыратып соьйлеген ястынъ алдында янъы йоллар, янъы мыратлар эсиги кенъ ашылды. 1992-нши йылларда Англия элининъ Бристол каласында Дамир К-RASSA деген англис халкында кенъ белгили болган куьбининъ анъшылары ман танысып, олардан анънынъ рок кебине уьйренеди эм олар ман ойнап баслайды. Британияда ол оьзи де ятлав, йыр язув ман кызыксынады, коьп белгили аьдемлер мен танысады. PORTISHEAD деген куьбининъ яслары ман тар байланыс тутады. Оьз яратувшылыгы ман Англия элининъ халкларын да таныстырады. Британиядан кайтканнан сонъ анъ ман каьрлеген яс Москва каласында оьз куьбин уйгынлап, ога " Радиодым" деген ат береди. Эм ол оьз йолдаслары ман Россиядынъ туьрли муьйислеринде, шет эллеринде болып, рок суьювшилерди оьз оьнери мен халкын эм баскаларды таныстырып, янъы йырлары ман боьлисип келеди. Ол ятлавларын, йырларын орыс эм англис тиллеринде язады. "Радиодым" деген куьбинде Дамир усташа гитара алатында ойнайды, йырлайды, ятлав, анъ язады. Дамир арт-рок, фолк -речитативлер стили уьстинде каьрлеп келеди. Онынъ терен маьнели, шеберли тилде язылган шыгармалары туьрли ерлерде берген концертлеринде тынълавшыларынынъ юреклерин бийлеп, олардынъ санын оьстирип келеди.

Ол оьз халкынынъ тарихин, авызлама яратувшылыгы ман бала шагыннан алып кызыксынып келеди. Янъыларда Дамирге Ногай районында халк йырлавшысы А.Романовтынъ домбырага янъы яшав беруьвши цехинде конакта болып, домбра устасыннан домбыра саз алатынынъ сыхырлыгына уьйренмеге, ногайдынъ халк авызлама яратувшылыгын эситип, язып алмага бакты буйырды.

Ногай халкынынъ биринши рок-шаири Дамир Якубовтынъ яратувшылыгында келеекте де бийик етимислер коьп болганын, анъ тармагында оьнери онъ емисин берип келгенин сагынамыз.

Г.Нурдинова.

Август педагогикалык окувлары оьттилер

Аьдетке кирип, йыл сайын окув йылы алдында билим тармагынынъ куллыкшылары йыйылып, педагогикалык конференция оьткериледи.

Бу йыл да сол аьдет тутылып, август айынынъ 25-нши куьнинде А-Х. Джанибеков атындагы мектебининъ актовый залында савлай районымыздынъ алдышы окытувшылары йыйылдылар. Оларды «Ногайский район» МР администрациясынынъ билимлендируьв боьлигининъ етекшиси Кайтархан Отегенова хош коьрип алды.

Йыйылган окытувшыларды сыйлап мунда «Ногайский район» МР аькимбасы Мухтарбий Аджеков, Билимлендируьвди оьрлендируьв Дагестан институтынынъ специалисти Сербет Салиева, «Ногайский район» МР администрациясынынъ аькимбасынынъ орынбасары Амирхан Межитов, ДР Халк Йыйынынынъ депутатлары Мурзадин Авезов, Мурат Мамаев келген эдилер.

Окытувшылардынъ йыйынын Кайтархан Отегенова Янъы окув йылынынъ басланувы ман кутлап, аьр бир окытувшыга шыдамлыкты, ден савлыкты, уьстинликлерди йоравы ман ашты. Сонъ ол конференциядынъ исининъ юруьви акында йыйылганларга билдирди.

Биринши «Качественное образование как стратегический ресурс воспитание и развития личности» деген докладын Кайтархан Отегенова окып эситтирди. Сол доклад бойынша йыйылганларга районымыздынъ окувшыларынынъ билим дережеси акында, баска йыллар ман тенълестирип, билдируьв этилди.

2015-нши йыл ман тенълестиргенде ЕГЭ сырагыларына коьре, орыс тили бойынша окувшылардынъ билимлерининъ сапаты заьлимдей оьскен, а эсап бойынша сырагылар кайгыртадылар.

Билимлендируьв тармагынынъ етекшиси оьз доклады бойынша оьткен окув йылы ишинде ийги сырагылар коьрсеткен окувшылардынъ, окытувшылардынъ атларын айтып, разылыгын билдирди.

Солай ок, «Современные подходы к организации образовательного процесса в контексте реализации ФГОС второго поколения» деген тема бойынша А.Асанов атындагы Нариман авыл орта школасынынъ етекшиси Джамал Эсиргепов, «Использование современных педагогических технологий как эффективный инструмент повышения качеств образования» деген тема бойынша К.Кидирниязов атындагы Карагас авыл орта школасынынъ етекшисининъ окув куллыклары бойынша орынбасары Насипхан Шураева,

«Формирование гражданско-патриотических ценностей гражданина России через внеклассные мероприятия» деген тема бойынша А-Х. Джанибеков атындагы школасынынъ етекшисининъ тербиялав ислери бойынша орынбасары Эльмира Суюндикова, «Реализация ФГОС ДО в разных группах» деген тема бойынша Орта-Тоьбе авыл «Юлдыз» балалар бавынынъ етекшиси Асият Кожаева эм сол ок авылдынъ школасынынъ сулыплы окытувшыларынынъ бириси Сапиет Межитова «Моя педагогическая философия. Нравится или изменить» деген тема бойынша оьз докладларын окып эситтирдилер. Оьз ойлары ман «Ногайский район» МР администрациясынынъ Ясы етпегенлер ислери эм олардынъ ыхтыярларын коршалав бойынша комиссиясынынъ яваплы секретари З. Аджиманбетова эм ПДН инспекторы А.Рахмедов боьлистилер.

Окытувшылар алдында «Ногайский район» МР аькимбасы М.Аджеков, ДР Халк Йыйынынынъ депутаты М.Авезов, келген конак С.Салиева шыгып соьйледилер. Аьр бириси окытувшыларга Янъы окув йылы алдында ийги йоравларын айтып кеттилер. С.Салиева бизим район окувшыларынынъ, ЕГЭ сырагыларына коьре, билимлерине йогары баа берди эм республика бойынша биз билим яктан ийгилер сыраларында экенимизди белгилеп кетти. Элбетте, сол билдируьвлер бизим коьнъилди коьтереди.

«Ногайский район» МР аькимбасы бу йыйын бойынша ийги исти толтырып, билимли окытувшыларымызга эм тербиялавшыларымызга Сый грамоталар тапшырды.

Йолыгыстынъ барысында окытувшылар авылларында бар, олар оьз ислерин толтыра келип йолыгатаган маьселелер акында да власть ваькиллери алдында айттылар, соравлар да бердилер, сол соравлар шешилуьви акында да М.Аджековтан яваплар да алдылар. Энди заман коьрсетер.

Бу йыл да август педагогикалык конференциясы оьз борышларын толтырып оьтти. Алынган резолюцияды Калинин авыл школасынынъ етекшиси М.Бальгишиева окып эситтирди.

Г.Сагиндикова.

Суьвретте: педагогикалык конференциядан.

Август педагогикалык окувлары оьттилер

Аьдетке кирип, йыл сайын окув йылы алдында билим тармагынынъ куллыкшылары йыйылып, педагогикалык конференция оьткериледи.

Бу йыл да сол аьдет тутылып, август айынынъ 25-нши куьнинде А-Х. Джанибеков атындагы мектебининъ актовый залында савлай районымыздынъ алдышы окытувшылары йыйылдылар. Оларды «Ногайский район» МР администрациясынынъ билимлендируьв боьлигининъ етекшиси Кайтархан Отегенова хош коьрип алды.

Йыйылган окытувшыларды сыйлап мунда «Ногайский район» МР аькимбасы Мухтарбий Аджеков, Билимлендируьвди оьрлендируьв Дагестан институтынынъ специалисти Сербет Салиева, «Ногайский район» МР администрациясынынъ аькимбасынынъ орынбасары Амирхан Межитов, ДР Халк Йыйынынынъ депутатлары Мурзадин Авезов, Мурат Мамаев келген эдилер.

Окытувшылардынъ йыйынын Кайтархан Отегенова Янъы окув йылынынъ басланувы ман кутлап, аьр бир окытувшыга шыдамлыкты, ден савлыкты, уьстинликлерди йоравы ман ашты. Сонъ ол конференциядынъ исининъ юруьви акында йыйылганларга билдирди.

Биринши «Качественное образование как стратегический ресурс воспитание и развития личности» деген докладын Кайтархан Отегенова окып эситтирди. Сол доклад бойынша йыйылганларга районымыздынъ окувшыларынынъ билим дережеси акында, баска йыллар ман тенълестирип, билдируьв этилди.

2015-нши йыл ман тенълестиргенде ЕГЭ сырагыларына коьре, орыс тили бойынша окувшылардынъ билимлерининъ сапаты заьлимдей оьскен, а эсап бойынша сырагылар кайгыртадылар.

Билимлендируьв тармагынынъ етекшиси оьз доклады бойынша оьткен окув йылы ишинде ийги сырагылар коьрсеткен окувшылардынъ, окытувшылардынъ атларын айтып, разылыгын билдирди.

Солай ок, «Современные подходы к организации образовательного процесса в контексте реализации ФГОС второго поколения» деген тема бойынша А.Асанов атындагы Нариман авыл орта школасынынъ етекшиси Джамал Эсиргепов, «Использование современных педагогических технологий как эффективный инструмент повышения качеств образования» деген тема бойынша К.Кидирниязов атындагы Карагас авыл орта школасынынъ етекшисининъ окув куллыклары бойынша орынбасары Насипхан Шураева,

«Формирование гражданско-патриотических ценностей гражданина России через внеклассные мероприятия» деген тема бойынша А-Х. Джанибеков атындагы школасынынъ етекшисининъ тербиялав ислери бойынша орынбасары Эльмира Суюндикова, «Реализация ФГОС ДО в разных группах» деген тема бойынша Орта-Тоьбе авыл «Юлдыз» балалар бавынынъ етекшиси Асият Кожаева эм сол ок авылдынъ школасынынъ сулыплы окытувшыларынынъ бириси Сапиет Межитова «Моя педагогическая философия. Нравится или изменить» деген тема бойынша оьз докладларын окып эситтирдилер. Оьз ойлары ман «Ногайский район» МР администрациясынынъ Ясы етпегенлер ислери эм олардынъ ыхтыярларын коршалав бойынша комиссиясынынъ яваплы секретари З. Аджиманбетова эм ПДН инспекторы А.Рахмедов боьлистилер.

Окытувшылар алдында «Ногайский район» МР аькимбасы М.Аджеков, ДР Халк Йыйынынынъ депутаты М.Авезов, келген конак С.Салиева шыгып соьйледилер. Аьр бириси окытувшыларга Янъы окув йылы алдында ийги йоравларын айтып кеттилер. С.Салиева бизим район окувшыларынынъ, ЕГЭ сырагыларына коьре, билимлерине йогары баа берди эм республика бойынша биз билим яктан ийгилер сыраларында экенимизди белгилеп кетти. Элбетте, сол билдируьвлер бизим коьнъилди коьтереди.

«Ногайский район» МР аькимбасы бу йыйын бойынша ийги исти толтырып, билимли окытувшыларымызга эм тербиялавшыларымызга Сый грамоталар тапшырды.

Йолыгыстынъ барысында окытувшылар авылларында бар, олар оьз ислерин толтыра келип йолыгатаган маьселелер акында да власть ваькиллери алдында айттылар, соравлар да бердилер, сол соравлар шешилуьви акында да М.Аджековтан яваплар да алдылар. Энди заман коьрсетер.

Бу йыл да август педагогикалык конференциясы оьз борышларын толтырып оьтти. Алынган резолюцияды Калинин авыл школасынынъ етекшиси М.Бальгишиева окып эситтирди.

Г.Сагиндикова.

Суьвретте: педагогикалык конференциядан.

50-процентную скидку от стоимости проезда на железнодорожном транспорте пригородного сообщения получат школьники и студенты в этом учебном году. Соответствующий договор подписан Министерством транспорта, энергетики и связи Республики Дагестан с АО «Северо-Кавказская пригородная пассажирская компания».

Документом предусмотрена скидка от стоимости проезда с 1 сентября по 31 декабря включительно. В начале следующего года предполагается продление договора для предоставления скидок с 1 января по 15 июня.

Указанные меры социальной поддержки предоставляются за счет средств республиканского бюджета. За первое полугодие текущего года услугами пригородного железнодорожного транспорта воспользовались уже 9 926 обучающихся.

Ногай халкымыз элимиздинъ туьрли регионларында яшап келеди. Буьгуьнлерде олар арасындагы байланыс беркип, куьн сайын оьсип, оьрленип келуьви куьезлендирмей де болмайды. Аьр регионда яшайтаган ногай халкы оьз маданиятын, аьдетлерин, тилин оьрлендирмеге шалысадылар. Ногай маданиятын оьрлендируьв мырадта туьрли биюв патшалык ансамбльлери, ногай театрлары, ногай миллет саз алатлар оркестри, радиодан, телевидениеден ногай тилинде, кесек заман болса да, соьйлесуьвлер бериледи, ана тилинде республикалык статусы болган Дагестан Республикасында «Шоьл тавысы», Карашай Шеркеш Республикасында «Ногай давысы» газеталары, балалар уьшин «Лашын», «Маьметекей» журналлары, аз болса да язувшыларымыз, шаирлеримиз ана тилинде оьз китаплерин шыгарадылар, спорт бойынша да Россиядынъ туьрли муьйислеринде яшайтаган шоьл йигитлерине йыл сайын савлай ногайлардынъ «Шоьл баьтирлери» ярысында катнаспага амал болады (тек туьнегуьнлерде Сулак авылында «Шоьл баьтирлери» ярысы оьтти), Черкесск каласында Илми тергев институты аьрекет этеди. Бу халк маданиятын оьрлендируьв йолында этилинип келеятырган куллыклардынъ саны аз тувыл, мысаллар аьли де келтирмеге болаякпыз. Маданиятымыз, адабиатымыз, саниятымызды да оьрлендируьвинде шынты патриотлары болган ногай ясуьйкенлеримиздинъ, ясларымыздынъ бар болганы да оьктемситпей болмайды. Келеекте сол халк маданиятымызды, адабиатымызды яс аркамызга коьширилген куьн де келееги алыста тувыл. Тек сол халкымыздынъ байлыгын, ана тилин мутып, аста-аста йойытып, бай тилин ярлы этип барган яс несилге кайтип тапшырармыз.

Ама сол халк байлыгынынъ, маданиятынынъ энъ басында, негизинде ана тилимиз турады. Онынъ буьгуьнлерде аьли кайдай? Тил – ол халктынъ тарихи. Эгер биз тилимизге, бай тарихимизге янымыз авырымай, кол силтеп карасак, бизим келеектегимиз каранъа болаягына соьз йок.

«Ана тилине сувык караган аьдем – кыр аьдем, онынъ оьз тилине соьнмесе янсын деп каравы, халкынынъ келеектегисине, аьвелгисине яны авырымавын анълатады», - дейди К.Паустовский.

Буьгуьнлерде яс несилимиздинъ ногай тили орынына орыс тилинде сувдыратып соьйлеви, халкынынъ келеектегиси акында ойланатаган аьдемди навасызландырмай да болмайды. Элбетте, баладынъ орыс тилин билуьви бек аьруьв, ама онынъ ана тили - ногай тил болатаганын, эм сол тилде ол соьйлемеге, оны сыйламага керегин анълатув ата-аналардынъ бас борышы болады. Соны этеек ата-ана кишкей саьбий мен ана тили орынына орыс тилинде соьйлевин эситип, тил бактысы авыр аьлде экенин анълайсынъ.

Мектеблерди алып караганда, окувшылар ногай тили бизге окымага бек кыйын болады, деп шагынадылар. Кайбир заманларда ата-аналардынъ да ногай тилиннен де бек ЕГЭ-ге керек предметлерди окысынлар дегенин йыйы эситесинъ. Соьйтип кайбир ата-аналар саьбийдинъ оьз ана тилине сувык каравын тувдырадылар. Айтпага, Россиядынъ сырт регионларынынъ туьрли калаларына, акша казанув мырат пан аьеллерин алып кеткен ясларымызга соьзди караткымыз келеди. Сол саьбийлерининъ тувган якларына кайтканда, саьбийлеримиздинъ орыс тилинде соьйлеп, ногай тилин мутканы коьнъилди тоьмен этеди. Элбетте, сол якларда ана тилимиз окылмайды. Ама ата-аналар саьбийлерининъ касында турып, олар ман ногайша соьйлемейдилер. Неге олар ана тилине оьз саьбийлерин ят этеди экенлер?

Саьбийге, менимше, тилге суьйимди аьелден, балалар бавыннан, мектебте окув заманыннан тербияламага керекпиз. Районга коьшип келген баска миллетли аьдемлер, олардынъ балалары ногай тилинде соьйлеп эситсенъ, оьз саьбийимизге неге оьз тувган тилин сыйлатып, уьйретип болмаймыз, деген сорав тувмай болмайды.

Тилсиз халктынъ карувы йок дегенлей, тилди аьр бир ана оьз саьбийине суьти мен синъдирмеге, юрегинде тап тамыр оьркениндей оьрлендирмеге тийисли. Сол заман халкымыздынъ келеектегиси уьшин парахат болармыз.

Г.Нурдинова.