Фарида Сидахметова. Ногай халкымыздынъ оьрге ымтылган эм поэзия дуныясында оьз орынын алган шаир. Онынъ аспанда янган юлдызы яркын эм таза, сол юлдыздынъ ярыгы бизим юреклеримизде янлы сыдыралар ман тоьгиледи, оьз кайгысы ман, оьз суьйиниши мен бизди мунълыкка эм куванышка орайды.
Аьлиги заманда Фарида Сидахметовадынъ аты поэзия суьювшилерге белгили. Шаирлик дуныясына Фарида 80-нши йылларда кирди. Асылы ман ол Ставрополь крайынынъ Нефтекум районынынъ Новкус-Артезиан авылында тувган. Буьгуьнлерде эм дайым да шаир сол тувган ерине суьйими акында оьз ятлавларында айтады.
Фарида Сидахметовадынъ балалыгы тетеси Авана ман оьткен, ол белгили бозлавшы болган, кыскаяклыдынъ акында аьлиги заманга дейим таныганлар эскередилер, «тастан коьзяс шыгарар» деп айтадылар. Кайтип Фарида усамасын тетесине. Эртеден оьз ойларын ятлав сыдыраларга айландырды кызалак. Биринши ятлавлары Шешен-Ингушетиядынъ баспа органларында шыккан, сол йыллар кызалак Гудермес каласында педучилищеде окыйтаган эди. Мен аьр заманда да сукланаман, кайтип шаир ана тилин ийги билетаганына, оьзи Ставрополь крайында тувып оьссе де, ногай тилинде усташа язады эм соьйлейди. Коьплеген йыллар артта Фарида Сидахметовага онынъ насихатшысы, орыс шаир Раиса Котовская айткан: «Сен орыс тилин ийги билмесенъ, уьстинликлерге сенме». Соьйтип, буьгуьнлерде белгили шаир усташа ногай эм орыс тилинде язады.
«Бас орында - соьз». Бу соьзлерди яс заманнан алып шакырув этип алды Фарида Мамбетовна эм онынъ соьзге, ногай фольклорга суьйими айлак уьйкен эди. Эм сол суьйимди ол йылдан-йылга арттырады.
Аьр бир аьдемнинъ яшавында поэзия оьз орынын тутады. Мен де, оьзим яратувшылык йолын алып барганга коьре, юрегимде мунълы сезимлер тувса, ятлавлар окыйман. Эм Фарида Сидахметовадынъ ятлав йыйынтыгы аьр дайым сондай такыйкаларда меним авырган юрегиме эм болады.
«Фарида Сидахметовадынъ талабы – айлак куьшли, кызыклы инсанга берилген зейинлик», - деп айтады КЧР ат казанган журналисти Светлана Казанцева.
Оьз окувшысы ман йолыгыс аьр заманда да шаирдинъ юрегине суьйинишли эм куванышлы.
- Мен окувшылардынъ коьзлеринде бир аьлемет йылтынлар коьрсем, меним сыдыраларым олардынъ юреклерине тийгенин сезсем, ойлайман – меним эткен исим эш тувыл. Меним яшавымда, яратувшылык йолымда мага ийги
аьдемлер карсы келген, олар мага: «яз, токтама» деп айтканлар. Солай болмаган болса, Фарида Сидахметова деген шаир болмаяк эди, - деп айтады яратувшылык йолы акында шаир.
«Ак оьрнек» ятлавлар китабин Фарида Сидахметова 1991-нши йылда баспалаган. Сонъында онынъ орыс тилинде «Признание» деген ятлавлар йыйынтыгы шыкты. Шаирдинъ яшавынынъ маьнели кезегининъ бириси – «Меним дуныям» деген китаби. Бу яшавдынъ ашшысын да, суьйинишин де юреги мен, яны ман оьткен кыскаяклы окувшы ман поэзия тилинде хабарлайды. Тек янъыларда шаир оьзининъ 50 йыллык мерекесин белгиледи. Шаир сол шагына келип, ойланмай да болмайды. Эм язады:
Алтын куьзим, коьз бен коьзге
Калдык энди экевмиз.
Каты куьзим, сенинъ куьзгинъ
Айлак оьткин, не этермиз?
Йылмаяды толы юзим,
Караганда мен куьзгиге…
Ясырады эки коьзим
Коьзясларымды теренге.
Ясырынганнан ах, не пайда?
Кашалман бу вакыттан.
Алтын куьзим, алтын тойда
Кел, ойнайык бакыт пан.
Балаларым, балдан таьтли,
Тоьгерекке аларлар.
Куьз вакыты бир саьметли,
Кыс карлары яварлар.
Оьзеленмен бу шагыма,
Шамгалмага келиспес.
Алтын куьзди кушагыма
Йыйып алсам, кыс келмес!
Кайдай маьнели сыдыралар… Мен ойлайман, Фаридадынъ яратувшылык эм яшав йолынынъ энъ де ийги оьзгерислери акында. Болса да шаир ойланмай болмайды, ол оьзининъ яшавынынъ бир кезегине баа береди эм ийги куьнлерге сенеди.
Фарида Сидахметовадынъ орыс тилине коьшируьвлери бизди сувландырмай болмайды. 1991-нши йыл шаир орыс тилине «Эдиге» поэмасын коьширеди, бу баслав онынъ яратувшылык йолында бек ийги янъылык болады. Сонъгы йыллар Фарида Сидахметова «Суьйимбике» прэмасын коьширеди. Эм 2002-нши йыл Махачкала каласында йырав Шал Кийиз Тиленши улынынъ «Айтар
бизим соьзлер» китаби баспаланады. Баска йыравларымыздынъ йырларын да коьширеди шаир. Соьйтип, орыс тилинде белгили шаирлеримиздинъ ятлавларын окымага амал табылды.
Мага да Фарида Сидахметова ман яшав йолымда катыспага эп болды. Коьплеген йыллар артта ол Терекли-Мектеб авылында телевидениеде иследи, сол йылларда меним журналист аьрекетим де басланды. Буьгуьнлерде байланысты уьзбеймиз. Аьдемшилик яктан да Фарида айлак юмсак, танъ аьдем. Ол сени анълап та болады, керек ерде коьмек те этип болады. Сол касиетин мен тувыл, оны таныганлар баьриси де сезеди деп шексинмеймен.
Фарида Сидахметова аьли де йолда. Ога баьримиз де ден савлык, наьсип эм аьли де бийикликлер йораймыз.
Г.Бекмуратова.