Коьптен бери билдирилгенлей, оьткен юма сонъгы куьн Ногай районынынъ маданият уьйинде «Оьнерине бай халкым» деп аталган ногай тилинде 1-нши халклар ара КВН фестивали озгарылды.
Халкымыздынъ яс-явка шарасында Карашай-Шеркеш Республикасынынъ окувшыларынынъ «Кишкей кобанлар» деген командасы, Ставрополь крайынынъ Тукуй-Мектеб, А.-Х.Джанибеков эм К.Темирбулатова атындагы Терекли-Мектеб, Нариман, Карагас, Орта-Тоьбе авыл школаларынынъ, баьриси 7 командалар катнастылар. Фестивальге солай ок Казахстан элиннен конак болып келген окувшылардан туьзилген КВН командасы ярыста ортакшылык этпей, каравшыларга айырым оьз программасын коьрсетти.
КВН (кувнак эм тапкырлар клубы) козгалысы бизде кенъ тамырласпаганнан эм таралмаганнан себеп, бу йолгы фестиваль тек районымызда тувыл, туьрли регионларда бирге яшайтаган халкымыз арасында энъ бириншиси болады. Соны ман биз ана тилиндеги бу йылгы фестивальден ногай КВН тарихин баслаймыз.
Фестивальди «Ногай эл» федераллык миллет-маданият автономиясынынъ етекшилери, «Ногайский район» МО «Яслык» яслар орталыгы токтастырган эм уйгынлаган эди. Айтылган шарадынъ бас ниети – Ногай районында КВН козгалысын оьрлентуьв эм таралтув, талаплы, оьнерли эм тапкыр ясларды колтыклав, ногай тилин саклав эм оьрлентуьв.
Фестивальди ашаятып, «Ногай эл» ФНКА Оьр Советининъ председатели Казмагомед Янбулатов онынъ катнасувшыларын кутлады.
– Бу фестиваль бизди баьримизди де бирлестиреди. Буьгуьнги шарага узак йолды кыскартып, Казахстан элиннен кардаш халкымыздынъ командасы да конакка келген. Оларга уьйкен тилек, бизим абырайлы оьрметли Нурсултан Назарбаевке салам айтарсыз! Биз оны ман оьктемсиймиз.
Терекли-Мектеб авылы – Россиядынъ баьри ногайларынынъ политикалык эм маданият орталыгы. Ногай халкы кайда яшаса да, тилди, динди мутпайды. А мине буьгуьн баьримиз де бирлесип мунавдай абырайлы фестивальди озгарамыз, – деп белгиледи К.Янбулатов.
Муннан сонъ сценада бири-бирин авыстырып баьри ети командалар да оьз оьнерлерин коьрсеттилер. Командалар коьп болганга эм олар мунавдай шарада биринши кере катнасувын эске алып, аьр бириси ярыстынъ тек бир кезеги – саламлав бойынша ярыстылар.
КВН-ды Орта-Тоьбе авыл орта школасынынъ «Суьйимбийке» деген командасы ашты. Команда оьз атын акламага шалысты демеге керек, халкымыздынъ тарихининъ данъклы бетлерин, ана тилимиздинъ байлыгын,
онынъ оьткир юморын, миллет кийимин эм тапкырлыгын онынъ яс катнасувшылары оьзлерининъ оьнери мен каравшыларга ювык коьрсеттилер.
Командалардынъ коьрсетуьвлерине 8 аьдемнен туьзилген жюри белгилерин бердилер. Жюри агзалары: «Ногайский район» МО администрациясынынъ «Яслык» яслар орталыгынынъ председатели Сафар Сарсеев, «Ногай Эл» ФНКА Оьр Советининъ агзасы, язувшы Валерий Казаков, Д.Шихмурзаев атындагы Кумлы авыл орта школасынынъ ана тилден окытувшысы Софият Аджигельдиева, Ногай район маданият уьйининъ концертмейстери Гульфия Кокоева, «Шоьл тавысы» республикалык газетасынынъ оьз хабаршысы Гульфира Бекмуратова, бу сыдыралардынъ авторы, Патшалык ногай драма театрынынъ актеры Фазиль Оразбаев, Патшалык ногай халк саз алатлар оркестрининъ бас дирижеры Бекмурза Кудайбердиев конкурстынъ барысын тешкеруьвли тергемеге шалыстылар. Олар аьр бир командадынъ шыгувына юмор, оьнер усталыгы, командадынъ келпетин яклавы, сцена материалынынъ маьнелиги, коьрсетуьв коьрнеклиги, ногай тилди таралтувы бойынша белгилерин бердилер.
Оьзлери акында каравшыларда аьруьв эсти Нариман авыл орта школасынынъ «Куда-кудагайлар», Черкессктен келген «Кишкей кобанлар», А.-Х. Джанибеков атындагы орта школасынынъ «Тереклидинъ яслары» командалары калдырдылар. Карагас авыл орта школасынынъ «Кыпшаклар» эм Тукуй-Мектеб авыл орта школасынынъ «Авылдынъ коьрки» деген командалары да ийги катнаспага шалыстылар.
Жюри карары ман КВН-да 3-нши орын Карашай-Шеркеш Республикасынынъ «Кишкей кобанлар», 2-нши орын Орта-Тоьбе авыл орта школасынынъ «Суьйимбийке» командаларына берилди. Ярыстынъ енъуьвшиси деп жюри агзаларынынъ ортак карары бойынша Терекли-Мектеб авылдынъ Кадрия атындагы орта школасынынъ «Кувнак юлдызлар» деген командасы белгиленди. Онынъ катнасувшылары ярыска ийги кепте аьзирленгени кайсы ягыннан да коьринди: оьнер усталыгы, коьрсетуьв коьрнеклиги, командадынъ келпетин яклавы, сцена материалынынъ маьнелиги бойынша бу команда оьзининъ йогары аьзирлигин коьрсетти. «Кувнак юлдызлардынъ» боьтен де мага ана тилимиздинъ йойылув маьселесин, окув китаплердинъ етиспевлигин, ногай балаларга ногай атларын тагувымыздынъ койылып барувын аянлап коьрсетуьви ярады. Окувшылар сол темага багысланган кишкей юмор сценкасын да аьруьв коьрсеттилер. «Кувнак юлдызлар» оьз баннерин де аьзирлегенлер (баскалардынъ биревинде де ол зат йок эди).
Бу ерде тагы бир зат акында айтпага туьседи. Мысалы, бирер командалар коьрсетуьв коьрнеклиги, оьнер усталыгы яклардан баскалардан артык болса да, командаларынынъ келпетин яклавы, сцена материалынынъ маьнелиги, юмор, ногай тилди таралтув якларыннан мактагандай тувыл эдилер.
Яслардынъ ана тилиндеги биринши шарасын яс юритуьвши Даниял Исакаев тийисли дережеде юритпеге шалысты. Элбетте, ога да келеекте мунавдай КВН-лердинъ дайымлык юритуьвшиси болув уьшин эндиги де оьз усталыгын, тил шеберлигин арттырув керегеди.
Экиншилей, командаларга мунавдай ярысларга аьзирленуьв уьшин 1-2 айдынъ берилуьвин аз деп ойлайман, коьбисинше конкурсларга аьзирлик коьрилмеге кеминнен 5-6 ай бериледи. Ол затты эсте тутув керек, неге десе бизим яслар уьйкен КВН-ге биринши абытын этип туры.
Уьшиншилей, КВН козгалысын бизим район еринде кенъ таралтпага керекпиз. Мунавдай конкурста бизге яшамага буршав беретаган маьселелер коьтерилмеге тийисли, сатира, юмор кайсы заманда да ямагатымыздынъ кемшиликлерин коьзге туьртип коьрсетип, соларды шешпеге йол ашкан. Бизим ясларымыз халкымыздынъ маьселелери мен танысып, соларды шешуьвге ымтыларлар. Олар яшавымызды янъыртувда, ийгилендируьвде белсенли катнаспага борышлы. КВН козгалысынынъ бас ниети солай болмага керек.
М.Ханов.
Суьвретлерде: яслардынъ кужырлы эм кызыклы ярысында.