Ася Мусакаева

«Астрахань FM» Радиохолдинги, ДР Баспа эм информация министерствосынынъ билдируьвине коьре, баьри дагестан СМИ-лерин ис байланысларын туьзбеге эм беркитпеге шакырады. «Астрахань FM» куллыкшыларынынъ билдируьвине коьре, баска туьрли СМИ- лер мен билдируьвлер мен боьлиссек, бизге де, оларга да пайдалы болар эди. Сондай ис катнаслык регионлар ара, халклар ара дослыкты да беркитуьвге де амал берер эди. Солай ок, СМИ-лерде билдируьвлер саны да, тынълавшылары да, окувшылары да коьбеер.

Ызгы заманларда элимиздеги коррупция ман байланыслы маьселе алдынгы РФ Экономика министри Алексей Улюкаевтинъ ысланувы ман тагы да бир кере сога карсы куьрес иркилмейтаганы, кене де ол эндиги кайсы бир чиновниктинъ ис орынына, уьйкен дережели байланысларына карамастан, юритилетаганын шайытлайды. Ол затты оьзининъ быйылгы РФ Федераллык Йыйынына каратылган Язбасында Россия Президенти Владимир Путин де айтып беркитти.

Дурысында, А.Улюкаев онынъ ведомствосы «Башнефть» патшалык акцияларын «Роснефть» компаниясы сатып алмага ыхтыяр бергени уьшин 2 миллион доллар алганы ман байланыста ысланган деп билдириледи. А.Улюкаевке карсы уголовлык иси ашылган эм следствие юритиледи.

Соьйтип, ноябрь айында Ярослав областинде 4 йыл артта курылмага керек фармацевт заводы бойынша ис пен байланыста Переславль-Залесский кала мэри Денис Кошурников та «капкынга туьскен». «Роснано» корпорациясы сонынъ курылысына 1 миллиард маьнет акша шыгарган эм сол акша «оьз-оьзиннен» йойылган. Сол юма ишинде орталык россия телевидениеси Кемерово калада коррупция иси мен байланыста эки вице-губернаторлар Алексей Иванов пан Александр Данильченко, Кемеров области бойынша СКР управление басшысы Сергей Калинин тутылганлары акында билдирди.

Сол ок заманда ыршувет алган аьсеринде ысланган Уфа кала администрация аькимбасынынъ алдынгы 1-нши орынбасары Владислав Никитиннинъ иси судка йиберилгени акында белгили болды. Коррупцияга карсы куьрес юритуьв эндиги де бардырылады.

Россиядынъ Юстиция министерствосы билдиргенлей, элдеги коррупция йыл сайын патшалыктынъ ишки вал продуктынынъ (ВВП) 20 процентин ашайды яде йыл сайын оькиметке 16 триллион маьнеттинъ йойымы келтириледи.

РФ Президенти Владимир Путин янъыларда РФ Федераллык Йыйынынынъ депутатларына каратылган Язбасында «Коррупция – ол Россиядынъ оьрленуьви уьшин оравлык» деп белгилеген. Онынъ айтувы ман, баьри чиновниклер, судьялар, ыхтыяр саклавшы органлар етекшилери, баьри оьлшемлердеги депутатлар оьзлерининъ келимлери эм шыктажлары, бар болган меканлары, авыр муьлки эм активлери (сонынъ эсабында шет эллердеги) акында декларациялар бермеге борышлы. Элимиздинъ етекшисининъ соьзине коьре, эндигиден армаган патшалык эм муниципаллык служащийлерининъ оьз кардаш-тувганлары, тенъ-дослары эм ювык аьдемлери мен туьзбеге ниетленетаган контрактлары, подрядлары акында информация да ашыкланмага тийисли.

М.Юнусов.

2-нши декабрьде Дагестан Республикасынынъ миллет политикасы бойынша министерствосынынъ конференц-залында республикадынъ ямагат организацияларынынъ ваькиллери ДР бойынша МВД ГИБДД Управлениесининъ начальнигининъ куллыгын юритуьвшиси Е.Нечаев пан йолыгыстылар. Бу йолыгыс йол-юрис кавыфсызлыгына багысланган эди.

Келгенлерди Дагестан Республикасынынъ Аькимбасынынъ маслагатшысы Азнаур Аджиев хош алды эм буьгуьн каралып турган темадынъ маьнели экенин айтты. Онынъ айтувына коьре, йыл сайын Россияда йол-юрис аварияларда 40 мынъга ювык аьдем оьледи эм сол правобузувлар ман куьресте маьнели орынды коьлем информационлык амаллар тутады.

Оьз соьйлевинде Евгений Нечаев 2016-ншы йыл Дагестанда болган авариялар санларын келтирди эм балалар катнасувы ман болган аварияларга эс каратты. Полиция подполковниги аьдемлердинъ оьлуьвининъ бас себеплери 12 ясына толмаган балаларды ыслайтаган алатсыз тасув эм тийисли тувыл ерде йолды оьтуьв болады деп белгиледи. Соны ман байланыста Е.Нечаев ямагат организациялардынъ ваькиллерин йол-юрис кавыфсызлыгы бойынша шаралар озгарынъыз деп шакырды.

Йолыгыс барысында ямагат организациялар ваькиллери оьз куллыгы акында, йол-юрис кавыфсызлыгы тутылсын деп кайдай амаллар алмага кереги акында хабарладылар.

Шарада Дагестан Республикасынынъ миллет политикасы бойынша министрининъ биринши орынбасары Гарун Давыдов, ямагат организациялар ваькиллери, миллет политика бойынша министерствосынынъ куллыкшылары катнастылар.

Суьвретте:

Аьлиги Раби-уль-авваль – Мавлид айымыз дуныядагы баьри мусылманлар уьшин энъ сыйлы айларымыздынъ бириси болады. Бу айда Яратувшымыздынъ суьйикли энъ ызгы элшиси Мухаммад пайхамбар (ога тынышлык эм разылык) тувган. Ол дуныя ярыгына тувганда ок, ога юреклеринде бир кишкей акыйкатлыгы бар болган баьриси де суьйинген. Ама тек ялгыз бир Кудайымыз билетаган эди оны алдыда не зат куьтетаганын. Оьзининъ балалыгы, яслыгы оьткен калада ога Кудайымыздан биринши билдируьвлер йиберилип басланган шакта, Алладынъ элшисине (ога тынышлык эм разылык) соны дайымга калдырып кетпеге туьскен. Баска бир кала эм онынъ яшавшылары оны кушакларын кенъ яйып йолыкканлар, колтыклаганлар. Саьвлели Медина онынъ энъ ызгы турак ери болды, сонда буьгуьнлерде Яратувшымыздынъ энъ ийги аьдеми – Мухаммад пайхамбардынъ (ога тынышлык эм разылык) камырына зиярат коьрмеге миллионлаган мусылманлар келедилер.

Аьр бир динге сенетаган аьдемнинъ яшавында ол зат уьйкен орынды бийлейди. Аьли де онынъ атын атаганда бизим юреклеримиз телезийди. Биз бирерде оьз яшавымызга, онынъ кыйынлыкларына шагынамыз. Ога болса тынышлыктынъ эм яхшылыктынъ дини Исламды, энъ ызгы динди, неге десе оннан сонъ баскасы йиберилмеек, таралткан заманда не шаклы коьп авырлык коьрмеге туьскен. Мухаммад – баьри пайхамбарлардынъ оьрметлиси.

Раби-уль-авваль ал деп караганда, баска айлардан бир зат пан да артык болып коьринмегендей болады, неге десе солардынъ аьр бирисинде мусылманлар уьшин кайдай ды бир маьнели ислер болганлар. Дурысында да, бу сыйлы айымыз тагы да бир кере мусылманларды Алла-Тааладынъ суьйикли элшисине суьйимлиги мен бирлестиреди. Бу айда пайхамбарымызды мактайтаган, онынъ данъклы яшавын оьрметлейтаган, Исламнынъ тарихиннен аьдемге акыл беретаган дерислерди эске салатаган мавлидлердинъ аьр бир уьйде оьткени калай ийги! Мавлидлер аьлиги заманларда уьйшилик аьдетиннен шыгып, межигитлерге, орамларга, авыл-калаларга дейим таралган. Соларда Алла-Тааладынъ элшисин (ога тынышлык эм разылык) мактайдылар, оны ийги соьзлери мен эскередилер. Сувык кыс заманына да карамастан, аьдемлер уьйлериннен орамларга шыгадылар, мавлидлерди оьткеруьвде белсенли катнасадылар, куваныш пан оьз авылдасларын, конъсыларын ийги ас зияпетлери мен сыйлайдылар, садака пайлайдылар.

Раби-уль-авваль айы авыл эм кала, республикалык оьлшеми болган туьрли шараларга толы: Мухаммад пайхамбардынъ (ога тынышлык эм разылык)

яшав йолы бойынша, мавлидлер, ийги оьнершилик куллыклар язув эм аьзирлев бойынша конкурслар оьткериледилер.

Мавлид оьткеретаган куьн биз конаклардынъ келуьвине эртеректен аьзирленемиз: уьйимизди таза этип йыйнаймыз, даьмли аслар аьзирлеймиз, юреклеримиз куванышка, ийгиликке толады.

Элбетте, мусылманлар уьшин тагы да бир маьнели Рамадан айы бар, ама Раби-уль-авваль айы биз уьшин соны ман маьнели, неге десе мине бу айда дуныя юзине бизим суьйикли Мухаммад пайхамбарымыз (ога тынышлык эм разылык) тувган. Ол сыйлы Меккада тувган, саьвлели Мединада койылган. Ол Кудайымыздынъ ялгыз эм бир Яратувшы экенине сенетаган аьр бир аьдемнинъ яшавына кирген. Онынъ уьшин бу дуныя эм сонда бар болган баьри затлар да яратылган. Ол аьдемлик тарихинде энъ де яркын ызын калдырган. Оьз халкыннан коьп сынавлар шексе де, ол аьдемлерге Акыйкатлыкты еткерген. Онынъ йолын, ол бизге еткерген динди Ер планетадынъ баьри туьрли муьйислеринде яшайтаган миллионлаган аьдемлер тутадылар.

А.Арсланов,

дин аьрекетшиси.

Янъыларда Дагестан Республикасынынъ Оькиметинде «Оьсуьв точкалары», инвестициялар эм пайдалы территориаллык оьрленуьв» деген Дагестан Республикасынынъ приоритетли оьрленуьв проектининъ яшавга шыгарылувынынъ барысы акында сорав ойласылган.

Бу белгиленген приоритетли проектти яшавга шыгарув эсабында 2016-ншы йылга Шаралар планы туьзилген. Сол Планга коьре «Мараби», «Дагестаннынъ янъы технологиялары», «Югагрохолдинг» ООО-лардынъ, «Гаджиев атындагы завод» деп аталган акционер ямагатынынъ, «Курылыс материалларынынъ заводы» деген ООО аркасы ман бес инвестиционлык проектлери яшавга шыгарылып турады. Быйылдынъ июнь айына белгиленген проектлерди яшавга шыгарувга салынган инвестициялар оьлшеми 11 727 миллион маьнет акшага олтырады, туьзилген ис орынлары – 345.

Соны ман бирге Махачкала ман Каспийск калалары аралыгындагы ерлерде савда-логистикалык орталыгынынъ курылысы бойынша инвестиционлык проектин яшавга шыгарувда инвестор «Агеста» ООО-га демевлик этилинеди. Бу курылыстынъ баасы – 10 600 миллион маьнет, туьзилеек ис орынлары – 1500.

«Оьсуьв точкалары» приоритетли проекти эсабында Каспийскте тийисли инженер инфраструктурасы болган «Уйташ» деген инвестиционлык майданынынъ курылысы каралады. Бу инвестиционлык майданында эки инвестиционлык проектлери: «Каспийск» индустриаллы-курылыс комплексин туьзуьв (яваплы – «Курылыс материаллар заводы» деген ООО) эм «Кайтадан техникалык савытланув эм аьзирлевши производстводы кенъейтуьв проекти (яваплы – «Гаджиев атындагы завод» деген ООО) яшавга шыгарылып туры.

«Уйташ» инвестиционлык майданын янъыртувга каратылган карыжлар эсабыннан 6,8 шакырым узынлыгы болган автойол, газопровод, сув, канализация тармаклары, 27.7 МВт куватлыгы болган электроканагатлав тармагы курылмага каралады.

Солай ок «Порт-Петровск» деп аталган коьп функционаллы микрорайоннынъ курылысы да планга киргистилген. Порт-Петровскта курылган турак уьйлердинъ бир кесегине эски колайсыз уьйлердеги яшавшылар коьширилеек.

Махачкаладагы Гамидов, 49 проспекти бойынша орынласкан «Дагэлектромаш» ООО универсаллы базарын «Муниципаллы рынок» ерине коьшируьв бойынша аьлиги заманда 300 туькенлер меканларынынъ биринши

шарлаклары курылган (18 мынъ квадрат метр), баска туьрли курылыс куллыклары юритиледи.

Дагестан Республикасынынъ муниципаллык образованиелери мен бирге республикадынъ МО-ларында онъайлы инвестиционлык аьлди канагатлав бойынша Дагестан Республикасынынъ муниципаллык образованиелерининъ ерли самоуправление органлар аьрекетининъ стандартын иске киритуьв бойынша айырым куллык бардырылган.

Республикадынъ 44 МО-ларында стандарттынъ баьри де талаплавлары, 8 МО-ларда бираз кесеклери иске киритилген.

Турист инфраструктурасын оьрлентуьв ниет пен республика еринде солай ок «Алтын кумлар», «Уьйкен Ачиколь», «Тири булак», «Алтын буйратлар», «Алмаг» деп аталган турист-рекреационлык комплекслерин туьзуьв каралады («Алтын буйратлар» Кизляр районынынъ Крайновка эм «Тири булак» турист базасы Кордоновка авылларында).

«Оьсуьв точкалары» приоритетли оьрленуьв проектин яшавга шыгарув шаралар планын толтырув бойынша Дагестан Республикасынынъ Оькимети тийисли токтас кабыл эткен.

Карсылыкты оьзимиз тутамыз

СКФО бойынша РФ Президентининъ ваькилининъ орынбасары М.Владимировтынъ телеграммасына коьре ДР Оькиметининъ Председателининъ биринши орынбасары А.Карибовтынъ (ЕСЭД РД, № 01-40/16 от 29.11.2016 г.) буйрыгы кабыл этилип алынган.

Сога коьре, савлай Россия, сонынъ ишинде бизим республикамыздынъ да баьри субъектлеринде де, ноябрь айдынъ 28-нши куьниннен алып, декабрь айдынъ 4-нши куьнине дейим, Савлайроссиялык «Стоп ВИЧ/ СПИД» акциясы озгарылды.

Сол куьнлер ишинде Россия Федерациясынынъ баьри муьйислеринде де, биз йогарыда белгилеген тема бойынша, туьрли шаралар озгарылдылар. Шаралардынъ баьрисининъ де мырады – ясларга сол мараз акында эм соннан саклык тутувды билдируьв.

Россия Федерациясында СПИД авырувы ман аьдем зарарланганы биринши кере 1987-нши йыл белгили болган.

Бу авырув ман зарарланган аьдем бас деп, иммуннодефицитти сезеди. Онынъ баьри ден савлыгы осалланады. Ол эмлевди эртеректен басламаса, 10-12 йыллардан оьледи.

ВИЧ пан зарарлы аьдемлер саны бизде йыл сайын тувыл, такыйка сайын оьсе береди. Аьли бизде олар - 820 000. Боьтен де бу маьселе яслар араларында энъ маьнелилер санында.

Календарь бойынша, декабрь айдынъ биринши куьнинде, биз йыл сайын, СПИД авырувы ман куьресуьв куьнин белгилеймиз. Бу йыл да сол куьн туьрли окув учреждениелерде туьрли шаралар озгарылдылар. Бизим район школаларымызда да окувшылар оьзлерининъ авырувга карсылыгын коьрсеттилер. Олар Савлайроссиялык «Билим – яваплык – ден савлык» деп аталган онлайн-деристе катнастылар. Бу дерис «Студентлер – балаларга» деген кепте озгарылды. Бу деристинъ де бас мырады – яслардынъ, студентлердинъ, олардынъ ата-аналарынынъ авырув акында анъламын, билимин арттырув, себеплерин айырып билдируьв.

Бу деристи оьткеректен алдын, РФ Билимлендируьв министерствосы ман окытувшыларга методикалык маслагатлар берилген эдилер. Элбетте, сол маслагатларга коьре, дерислер де озгарылдылар.

ДР Оькиметининъ Председателининъ биринши орынбасары А.Карибовтынъ буйрыгына таянып, А- Х. Джанибеков атындагы школасында да «СПИД-ти баьримиз бирге токтатармыз» деген шакырувы болган, ашык дерис озгарылды.

СПИД авырувына карсы турув куьнине багысланган ашык деристе 9-11-нши класс окувшылары катнастылар. Дерис уьстинликли озды демеге боламыз. Окувшылар, окытувшылар оьз ойлары ман боьлистилер, туьрли видеосюжетлер карадылар, оьз алдыларына ой-токтаслар эттилер. Деристинъ барысында «СПИДометр» деп аталып презентация оьткерилди. Окувшылар авырув бойынша РФ субъектлериндеги аьллерди белгиледилер.

ВИЧ авырувлары болган аьдемлер саны бизим элимизде бек уьйкен. Сол аьл бизди кайгыртпай болмайды. ВИЧ пан куьрести тек здравоохранение тувыл, социаллык, билимлендируьв тармаклары да эм сондай баскалар юритедилер.

Бас деп авырувга карсылыкты аьр бир аьдем оьзи этпеге керек. Сол бизим –борышымыз. Ден савлыгымыз – оьз колымызда!

Г.Сагиндикова.

Суьвретте: окувшылар ашык дерис оьткен шакта.

Во вторник, 6 декабря, Глава РД Рамазан Абдулатипов посетил Русский драматический театр им. М.Горького, где состоялось торжественное закрытие первого Республиканского театрального фестиваля-конкурса «Воспевшие Дагестан».
 
Напомним, фестиваль, проходивший в течение 10 дней, с 19 по 29 ноября, вовлек в свою орбиту все театральные коллективы республики и вызвал широкий общественный резонанс, став заметным событием культурной жизни региона. 
 
Вечер открылся театрализованным представлением, состоящим из фрагментов спектаклей лауреатов конкурса, после чего к гостям обратился Первый заместитель Председателя Правительства РД Анатолий Карибов. Отметив, что театральный фестиваль стал данью памяти выдающимся писателям и поэтам Дагестана, вице-премьер заявил о необходимости предметного внимания к творчеству замечательных мастеров слова, пропаганды лучших достижений сценического искусства.  
 
«Эксперимент через поиск новых форм и художественных решений – именно эти цели преследовал фестиваль-конкурс «Воспевшие Дагестан». Дагестанский зритель в эти дни открыл для себя новое в творчестве и судьбах выдающихся поэтов, ознакомился с художественным воплощением созданных ими образов», - констатировал вице-премьер. 
 
Кроме того, был отмечен высокопрофессиональный подход к организации фестиваля, что стало залогом его успешного проведения. 
 
Анатолий Карибов подчеркнул значимость духовного  самосовершенствования и просвещения молодежи, чему способствуют дагестанские поэтические традиции, отличающиеся глубиной, разнообразием, яркостью, самобытностью, нерасторжимой связью с народной культурой.  
 
«Достойное завершение фестиваля положит начало созданию новых произведений в области драматургии, посвященных жизни и творчеству выдающихся поэтов Дагестана, России, а также даст всем представителям культурного сообщества республики серьезный стимул для работы над  новыми интересными проектами, в которых поэтическая история нашего общества и личность творца раскроются во всей полноте. Нужно шире смотреть на саму идею фестиваля и объединить под этим названием «Воспевшие Дагестан» имена творцов, внесших весомый вклад в поэтическое, музыкальное, хореографическое, изобразительное искусство»,  - заключил Анатолий Карибов. 
 
Отметим, Главой республики было принято решение об учреждении премий победителям и лауреатам фестиваля-конкурса «Воспевшие Дагестан». 
 
Так, лучшие спектакли, композиции и актерские работы были отмечены сертификатами на получение специальных денежных призов Фонда культуры. Жюри конкурса признало победителями постановки Аварского музыкально-драматического театра им. Г. Цадасы, Лакского музыкально-драматического театра им. Э. Капиева и Табасаранского драматического театра.
 
Кроме того, награды за созданные литературно-музыкальные композиции получили руководители Русского драматического театра им. М. Горького, Кумыкского музыкально-драматического театра им. А.-П. Салаватова, Даргинского музыкально-драматического театра им. О. Батырая. 
 
Для участников фестиваля-конкурса были учреждены специальные премии з а актерское воплощение образов поэтов, премии победителю и лауреатам от имени Главы РД, специальные призы Союза театральных деятелей Дагестана и Союза писателей Дагестана, а также поощрительные премии и дипломы.  
 
В мероприятии приняли участие министр культуры РД Зарема Бутаева, председатель правления Союза писателей Дагестана Магомед Ахмедов, председатель Союза театральных деятелей Дагестана, секретарь правления Союза театральных деятелей РФ, народный артист России АйгумАйгумов.
 
 
Текст – Альбина Алиева
Фото – пресс-служба Главы и правительства РД