Мине соьйтип айтпага боламыз онынъ акында.Россиядынъ уьйкен шаьйири,язувшысы,сценаристи Евгений Евтушенко США-да яшавынынъ 85-нши йылында дуныядан кетти.Врачлар бир суткадан артык заман онынъ яшавын саклав уьшин куьрестилерАма…Шаьйирдинъ юреги токтаган.Шаьйирдинъ оьсиетине коьре,оны коьмуьв Москва каласынынъ туьбиндеги язувшылардынъ Переделкино поселогында болмага керек.
Айтып озайык,Евгений Евтушенко 1932 йыл 18 июль куьн Иркутск областининъ Зима деп аталган станциясында тувган.Адабиатлык яратувшылыгы ман савлай дуныяга белгили болып токтаганлардан эди. Сыйлы деген Нобелев савгасына номинирование этилинген.Дуныядынъ коьплеген тиллерине коьширилген 150 йыйынтыктынъ авторы болган.
Онынъ поэтикалык калымжасы бек уьйкен.Оьзгелерин айтпаганда,»Бабий яр»,»Братская ГЭС» деген эпикалык поэмаларын эскерип койсак та тамамлык этеек.Олар Совет Союзы заманында СССР-динъ халкларынынъ баьри де тиллерине коьширилгенлер дер эдик.
Евгений Евтушенкодынъ «Россияда шаьйир шаьйирден уьйкен» деп айткан сыдыралары канатлы соьзлерге айланып калганларын коьбимиз билемиз эм анълаймыз.Ондай мысаллар не шаклы келтирмеге боламыз.
Шайьир Евгений Евтушенко аьдетте болмаган тири,ашык,талантлы,яшавды суьйген эм онынъ кайнавлы еринде болмага суьетаган аьдем эди. Мен оьзим де ога шайыт пан.
Мен яшавымда Евтушенко ман бир кере коьрискенмен эм оьмирге сол коьрисуьвди мутпаякпан.Ол оьлди дегенди эситип,тынълап,аьне сол болган йолыгыс акында ногайларыма билдирейим деп,мыратландым.Неге десе Евгений Евтушенко уьйкен шаьйир болып калмай,уьйкен литературовед,уьйкен ямагат аьрекетши болган эм савлай элимиздинъ эм дуныядынъ окувшылары арасында абырайлы-сыйлы болганлардан.
1990 йылИюль айы.Язувшылардынъ Переделкино поселогы.Мен де онда тыншаяман.Кешки саьат беслер вакытында айлак исси болып тереземди ашаман. Арасы бир неше такыйка да кетпей, терезединъ туьбине Евгений Александр улы Евтушенко янасты эм мага куьлемсиреп карап:
-Яс аьдем,амансызба?-деди.
-Аманмыз,-дедим мен де эм ол Евтушенко экенин билип,шат болмага шалыстым.Кайдай йолыгыс ол мага.
-Мага досым Иван Варавва керек,билмейсинъме оны?-деди ол тагы да.
-Билемен,Евгений Александрович,-дедим мен ога коьнъилим бек коьтерилип.
-Мени де кайдан билесинъ?-деди ол мага,тамашасы келе берип,танып эм атасынынъ атын да айтып турганыма коьре.
-Евгений Евтушенкоды билмеген эм суьймеген шаьйир болама?!-дедим мен де оьзимди тута берип.
-Ол яхшы.Мен де ога суьйинемен,-деди ол бек тешкеруьвли карай берип.
-Кайдансынъ аьши?
- Дагыстаннан.
Мага караганнан баска,эш бир зат та айтпады.
-Вараввады таппага коьмек этсенъе,-деди тагы да.
Мен болар дедим.Иван Варавва Краснодар крайыннан келген эди.Меним конъысым боьлме бойынша.Тек ол баска корпуска кеткен эди.Мен оны тез таптым.Аькелдим.Олар кушакластылар.
-Иван,тез машинага олтыр.Бизге барайык.Олтырармыз.Сав кеше ишермиз!-деди ол кесип.
-Кийинмеге керек,-деди Иван да.
-Меним карамага заманым йок.Солай да ярайды.Шык.Олтыр,-деди кесип.
Варавва боьлмеден шыкты.Сол заман Евтушенко мага карап:
- Яс аьдем,атынъ кимди?-деди ол.
-Анвар-Бек,-дедим мен.
-Анвар-Бек,сен аьши неге турасынъ.Шык.Сен де бизи мен бармага керексинъ.Меним уьйиме.Олтырайык.Танысайык.
Мага да кийинмеге бермеди.Мен де спортлык кийимим мен олтырдым. Аста- акырын ога карайман: шайьир Евгений мага коьре,бираз кызык.Уьстинде туьрли туьсли болган эм ыспайы этилинген костюмы. Депутатлык значогы да бар.Варавва досына Москвадан келетаганын эм ЦДЛ-де бираз олтырганын да айтты.Сенинъ келгенинъди билемен,тек коьрмеге заман болмай туры,деди.Аьли коьрдим.Энди сен меники,деди тагы да сенимли кепте.
Биз бир шакырым оьтип,Переделкинодагы онынъ уьйине етип калдык. Онынъ уьйи эм яшавы акында хабарлав бир баска заман болар.Кирдик. Та- ныстык.Ол мага йорык окына Алтын орда эм Ногай орда акында коьп зат окыганын эм билетаганын эм оны ман мен оьктем болмага керегим акында айтты.Ол мага бирден ок ярады.Сонъ Расул Гамзатов акында да хыйлы затлар айтты.Ийги ягыннан.Мен ногай язувшысы Фазиль Абдулжалиловты таныйтаган эдим.Капаевти де билемен,дегени ярамай болмады мага сол заман.Сол куьн туьнги эки саьатке дейим мен досы Варавва ман онынъ Переделкинодагы уьйинде болдым.Ол бизге США-да шыккан янъы поэтикалык китабин де коьрсетти.Аьдемшилиги,аьели мен катнасувы эм оьзгелей заты акында бир эбим келгенде айтарман.Юбилейи алдында.
Шынты шаьйир,шынты алал юрек йолдас эм бажарымлы аьдем болып мага эсимде сакланады…Тек не пайда, сондай аьдемлер де дуныядан кетип каладылар.Яткан ери ярык болсын!
А.Култаев,Махачкала.

