Запись

Спортсмен из Ногайского района Рашид Янгазиев победил в чемпионате России по боксу

Спортсмен из Ногайского района Рашид Янгазиев 8 декабря стал двукратным чемпионом России по боксу.

Напомним, что в спортивном комплексе Санкт-Петербурга «Сибур Арена» прошел молодежный Чемпионат мира по боксу. В турнире приняли участие спортсмены со всей планеты, данное соревнование состоялось под эгидой Международной ассоциации любительского бокса (АИБА). Эти состязания стали  самым масштабным боксерским соревнованием в современной истории России.

На ринг молодежного Чемпионата Мира вышли более 400 боксеров в возрасте 17-18 лет, представляющих 65 стран мира. На протяжении двух недель они сражались за звания лучших спортсменов планеты в своей возрастной категории.

По словам тренера Рашида Янгазиева, который работал со спортсменом с малых лет, Нурадила Шангереева, молодежный  Чемпионат Мира – это место где впервые по-настоящему зажигаются самые яркие боксерские таланты.

«Конечно, многие молодые спортсмены испытывают трудности при переходе из юношеского возраста в молодежный, где уровень боксерских поединков уже абсолютно другой. А победители Молодежного Чемпионата мира обязательно станут будущим олимпийского бокса», - заявил Шангереев. 

В весовой категории 64 кг уроженец села Кунбатар Ногайского района  Рашид Янгазиев стал абсолютным чемпионом. На втором месте - Даниил Карайченцев из Калининграда. Серебро досталось Вячеславу Летовальцеву из Санкт-Петербурга и Александру Курдюкову из  Самарской  области.

Директор молодежного центра «Яслык» Ногайского района Сафар-Али Сарсеев отметил, что юный чемпион является достойным примером для подражания, который своей волей к победе и упорным трудом доказал, что он боец высочайшего класса.

«Мы рады, что наш земляк Рашид Янгазиев одержал очередную и уверенную победу, став двукратным чемпионом России. От имени всей ногайской молодежи и молодежного центра «Яслык» поздравляем чемпиона с яркой победой и отбором на чемпионат мира по боксу», - подчеркнул Сарсеев.  

Ася Мусакаева

Запись

Рамазан Абдулатипов поздравил дагестанцев с Днем Конституции Российской Федерации

Глава Дагестана Рамазан Абдулатипов поздравил жителей республики с государственным праздником – Днем Конституции Российской Федерации.
«Принятие 12 декабря 1993 года Конституции ознаменовало собой начало качественно нового этапа в истории российской государственности и определило стратегический путь развития страны.

Сегодня Конституция является гарантом гражданского мира и согласия, объединяет различные политические и общественные силы, играет основополагающую роль в укреплении основ правового государства, закрепляет важнейшие гарантии защиты прав и свобод человека и гражданина.

Действующая Конституция Российской Федерации позволяет Главе нашего государства В.В. Путину в условиях беспрецедентного экономического, политического, информационного давления на нашу страну, непростых   международных отношений принимать решения по сохранению мира и стабильности, обеспечению прав и свобод человека, признанных высшей ценностью.

Наша задача − чтить и хранить заложенные в Конституции общенациональные ценности, обеспечить на их основе поступательное развитие России по пути социального прогресса, занять достойное место среди других субъектов Российской Федерации. 

Желаю вам здоровья, мира и благополучия!» – говорится в тексте поздравления.

Ася Мусакаева

Запись

Глава Дагестана принял участие в республиканском мавлиде

Сегодня, 11 декабря, в центральной Джума-мечети г.Махачкалы Глава Дагестана Рамазан Абдулатипов принял участие в республиканском мавлиде, посвящённом месяцу Рабиуль-авваль, в котором родился Пророк Мухаммад (мир ему и благословение Аллаха). ​
Верующие совершили ночную молитву, после чего полномочный представитель муфтията РД в южном территориальном округе Магди Абидов поздравил всех присутствующих с благословенным месяцем Рабиуль-авваль. Торжественное открытие мавлида продолжилось чтением аятов из Священного Корана.

Перед собравшимися также выступил доктор шариатских наук Мустафа Диб аль-Буга — правовед шафиитского мазхаба родом из г.Дамаска, ныне преподающий в аспирантуре при Дагестанском исламском университете. В частности, богослов отметил: "Этот месяц является большим праздником для мусульман, и нам необходимо извлечь из этого максимальную пользу, благословить Пророка (мир ему и благословение Аллаха), следовать его Сунне ".

В свою очередь, муфтий Дагестана, шейх Ахмад-хаджи Абдулаев подчеркнул, что Посланник Аллаха является милостью для всего мира и примером для всех людей, всего человечества, вне зависимости от вероисповедания и отношения к религии.

"Благодатный вечер рождения Пророка Мухаммада отмечается уже 1491-й раз, и, если будет милость Аллаха, не последний. Это большая радость, когда мусульмане собираются вместе по таким поводам, и, надеюсь, что в республике и всей стране все чаще будут проходить подобные мероприятия. Ислам - религия мира, добра, и чем больше людей увидят нас с хорошей стороны, тем лучше они будут относиться к нам и к нашей религии",- заключил муфтий.

Республиканский мавлид завершился коллективной мольбой о прощении грехов, помощи в совершении благодеяний, сохранении мира и стабильности в Дагестане (в исполнении известного учёного-богослова Хасмухаммада Абубакарова).

В маджлисе также приняли участие председатель Комитета по свободе совести, взаимодействию с религиозными организациями РД Магомед Абдурахманов,  председатель Комитета Народного Собрания РД по образованию, науке и культуре Раджаб Абдулатипов, представители муфтията РД, общественные и религиозные деятели.

Запись

Яс несилди туьз йолда тербияламага мыратланып

2016-ншы йылдынъ ноябрь айынынъ сонъында Москва каласынынъ миллет уьйинде «Яс несиллердинъ маданият-эдаплык  ягыннан тербиялавынынъ негизи этип миллет баскалыкты эм патриотлык самосознаниеди саклав» деген темага тоьгерек столы уйгынланып оьтти. Шара уйгынлавшысы Ногай ясларынынъ союзы эди. Шарада йогары окув отанынынъ студентлери, Ногай яслар союзы, яслардынъ эдаплык ягыннан тербиялав тармагы бойынша экспертлер эм баскалар ортакшылык эттилер. Тоьгерек столды Ногай яслар союзынынъ етекшиси Рамиз Утебалиев юритти. Ол йыйылганларды хош алып, шарадынъ темасын белгиледи. Ол ногай халкынынъ ваькиллери уьшин аьлиги заманларда маданиятлык, эдаплык ягыннан тербиялав бек маьнели, актуальли экени акында белгиледи.

Хабарласувдынъ барысында шара катнасувшылары яс несиллердинъ маданият- эдаплык ягыннан тербиялавы, яслар арасында ногай халкынынъ тарих-маданияты бойынша ой, карасларын саклавы маьселелерин эм олардынъ шешилуьв йолларын карадылар.

Экспертлер яратувшылыкка, маданиятка, спортка каратылган яслар ягыннан баславларынынъ демевлигине, миллетлер эм маданиятлар ара хабарласувдынъ маьнелигине эм аьлиги заманнынъ ямагатында ара аьрекет этуьвининъ маьнелигине эс бердилер.

Миллетлер ара катнасларынынъ эм Россия халкларынынъ тарих орталыгынынъ етекшиси, тарих илмилерининъ докторы, РАН россиядынъ тарих институтынынъ бас илми етекшиси, коьплеген илми ислерининъ, сонынъ ишинде «Ногайская орда» деген китабининъ авторы В.В. Трепавлов ногайлардынъ тарихи эм этногенези акында, сол миллет тизилисине  кайдай себеплер тийгени акында хабарлап айтты.

 Тарих илмилерининъ кандидаты, МГИМО Кавказ маьселелери бойынша орталыгынынъ бас илми куллыкшысы А. Ярлыкапов оьз соьзинде маданият эм эдаплык оьлшемлери  бойынша Кавказ халклары эм коьплеген тюрк халклары ман келисетаганы акында белгилеп кетти. Ногайлардынъ эдаплык, оьзин юритип болув оьлшемлерине дайым да конакты хош алув, ясуьйкенге сый этуьв, яс несилди тербиялавга уьйкен маьне беруьв болган. Эксперт аьлиги яслардынъ тувган аьдетлерин сыйлав амалларына  уьйкен эс береди.

Москва каласындагы мусульманлардынъ дин управлениесининъ председателининъ орынбасары Р.Акказиев ногайлардынъ эдаплык тербиялавына буьгуьнлерде демевлик этип келген дин оьлшемлери бойынша айтты, ногай халкынынъ оьзин юритип болув оьлшемлеринде ислам дини уьйкен орынды тутатаганы акында да белгиледи.

Баска болып, ямагат аьрекетшиси Б.Матакаев маданиятка эм миллет самосознаниеге демевлик этетаганы акында да айтып кетти. Тувган еринъе суьйим ана тилин уьйренуьвде, аьдетлерди билмеге ымтылувда, баьри яклы белсенликте аянланады. Баска халклар эм организациялар ман аьрекет этуьв, ямагатлык аьрекет этуьв сол затка негизлик болды.

 Москва каласынынъ миллет уьйининъ яслары ман ис юритуьв  бойынша боьлик етекшиси М.Вьюев йыйылганларга Москвадынъ миллет уьйининъ проектлери эм аьрекети акында билдируьвлер этти. Яслардынъ миллет биригуьвлери мен ара катнасув сулыбы ман боьлисти, баска болып, Ногай яслар союзынынъ келеекте оьсуьви бойынша оьз ойлары ман боьлисти. Сонъында Кавказ халкларынынъ Россия конгрессининъ яслары ислери бойынша комитетининъ етекшиси Д.Петросян, кумык ясларынынъ белсенли аьрекетшиси С.Салаватов биргелес яшавга шыгарылган проектлери бойынша хабарладылар эм Ногай ясларынынъ союзы ман ара катнасув сулыбы ман боьлистилер.

Сосындай шаралардынъ озгарылувы Москва каладынъ миллет уьйи мен Ногай яслар союзы ара партнерлык катнасларынынъ беркуьвине демевлик этуьв амалы болып келеди.

Суьвретте: шарадан коьринис.       

 

                  

Запись

Анонс

Министерство по физической культуре и спорту Республики Дагестан сообщает, что согласно единого календарного плана спортивно-массовых мероприятий на 2016 год, в г.Каспийске в ФОК "Школа борьбы Курамагомедова К.Ш." по адресу ул. Алферова, дом 2, 16, и 17 декабря 2016г. будет проходить Международный турнир по вольной борьбе среди юношей 1999-2000 гг. при поддержке ПАО "Россети".

Запись

Спортивные мероприятия

Сообщаем, что согласно единому календарному плану спортивномассовых мероприятий на 2016 Г., 10 декабря 2016 г. в г. Махачкале в спортивном зале Дагестанского автодорожного колледжа (просп. Акушинского, 13) будет проходитъ Всероссийский турнир по дзюдо среди младших юношей 2004-2006 гг. р. памяти мастера спорта международного класса Д.А. Баркалаева.
Начало соревнований: 1 О декабря - 11.00 ч.
Торжественное открытие соревнований: 1 О декабря - 17.00 В связи с этим поручаем обеспечить освещении данного мероприятия.

 

Запись

Приоритетли проектлер Район оьрленсе, халкымыз оьрленер

«Аьдем капиталы» деген приоритетли проекти

«Дагестаннынъ маданияты эм аьдетлери»

 

Быйыл 21-нши мартта «РДК» МКУ фасадында «Хош келдинъ, Навруз-байрам!» деп аталган байрам оьткен. Сол куьн мунда авыл хозяйстволык ярмалыгы болып озган, миллет термеси курылган. Терме ишинде бурынгы ногай уьйшилик алатлары, миллет кийимлери, саз алатлары, кийгизден этилген затлар выставкасы уйгынланган. Баьри конакларды да миллет аслары ман сыйлаганлар. Аукцион оьткерилген, туьскен акша карыжын «Инсан» деген саваплык фондына бергенлер. Байрамнынъ ызында ети ерге аьдетли отлар ягылды.

11-нши апрельде билимлендируьв учреждениелеринде «Дагестан – тавлар эли» деген республикалык конкурсынынъ муниципаллык кезеги оьткерилген. Конкурстынъ республикалык кезегининъ «Ийги сочинение» деген номинациясында 2 окувшыдынъ куллыклары ортакшылык эткен. Сырагысында Терекли-Мектеб авылдынъ Кадрия атындагы орта школасынынъ окувшысы Ю.Абдулсаметова 2-нши орынды, Бораншы авыл орта школасынынъ окувшысы Н.Шоматова 3-нши орынды алганлар

Май айында Тав йылына багысланган шаралар эсабында дагестан композиторлары эм суьвретшилери акында лекциялар эм хабарласувлар юритилген. Ногай районнынъ орталык китапханасы негизинде дагестан поэти Юсуп Хаппалаевтинъ оьнерине багысланган «Яркын, оьркенли оьнер» деп аталган адабиат шарасы оьткерилген. Куьнбатар авылдынъ маданият уьйинде эм китапханасында М.Магомедовка багысланган «Дагестаннынъ бирлик куьни» деген китаплер выставкасы эм «Бизим куьшимиз –халклар тыпаклыгында» деген ашык дерис болып озган. Кара-Сув авылдынъ китапханасында Дагестан халк поэти Расул Гамзатовка багысланган «Халклар дослыгы акында йырымды мен йырлайман» деп аталган китаплер выставкасы уйгынланган.

15-нши майда Балалар яратувшылык уьйинде «Оьнерлер юлдызлары» деп аталган эсап беруьв концерти болып озган.

 

Маданият – Дагестан балаларына

Апрельдинъ 4-инде район маданият уьйинде суьвретши, фольклоршы, хореограф, ДР ат казанган саниятлар аьрекетшиси С.Батыровтынъ эстелигине багысланган кешлик озды. Сол куьнлерде С.Батыров атындагы саниятлар школасында онынъ суьвретлер выставкасы, баьри де авыл маданият уьйлеринде эм китапханаларында авыл школалары ман бирге эстелик кешликлери, лекциялар, китап выставкалары болып оьткен.

12-нши апрельде Махачкаладагы Г.Гасанов атындагы музыкалык училищесининъ меканында республикадынъ музыкалык училищелерининъ, саниятлар школаларынынъ окувшылары арасында халк эм фортепиано

боьликлерининъ конкурсы болып озган. «С.Батыров атындагы ДШИ» ДО МКУ тербияланувшылары баргылы орынларды казанганлар

27-нши апрельде район маданият уьйинде ногай аьлими, язувшы, фольклоршы Д.Шихмурзаевтинъ 80 йыллыгына багысланган илми-практикалык конференциясы уйгынланып озгарылган.

29-ншы апрельде район маданият уьйинде йыл сайынлык авыл маданият уьйлерининъ балалар биюв коллективлерининъ Савдуныялык биюв куьнине багысланган конкурсы оьткерилген. Конкурста 70 бала катнаскан.

26-ншы майда «Карлыгаш» балалар вокал-хореографиялык ансамблининъ эсап беруьв концерти болып озган.

27-нши майда С.Батыров атындагы саниятлар школасынынъ тербияланувшыларынынъ эсап беруьв концерти оьткен.

28-нши майда йыл сайынлык «Шоьл тавыслары» деп аталган район балалар йыр конкурсы оьткерилген.

 

«Дагестан яслары» подпроекти. Патриотлык тербиялав тармагын ийгилендируьв

 

Терекли-Мектеб авыл А.Джанибеков атындагы орта школасында «Баьтирдинъ аты мутылмаган» деп аталган Россия Баьтири Р.Кадырбулатовтынъ эстелигине багысланган митинг оьткен.

Быйыл 14-нши февральде совет аьскерлерин Афганистаннан шыгарып баслав куьнине багысланган волейбол турнири болып озган.

22-нши февральде район маданият уьйинде яслар арасында Аталыкты саклавшы куьнине багысланып, «Кая, кеделер!» деген аьскер-патриот ойыны оьткерилген.

29-ншы мартта Кизилюрт каласында Ногай район командасы «Парахатлы Дагестан» деген билимлендируьв проекти эсабында «Меним Дагестаным эм меним Россия» деген республикалык интеллектуальлик ойынында ортакшылык эткен.

4-нши мартта Нариман авыл орта школасынынъ спорт залында «Яслар наркотиклерге карсы» деп аталган акция эсабында волейбол турнири уйгынланып озган.

28-нши апрельде Ногай районында «Георгиев лентасы» деген патриот акциясы болып оьткен.

Май айында район школаларында тыл куллыкшылары, согыс балалары, Афганистан ветеранлары эм баска согыс катнасувшылары ман йолыгыслар озгарылган.

5-нши майда Ногай район орталыгында Енъуьв асабаларынынъ «Оьлимсиз полк» парады болды. Сонда 600 аьдем катнасты.

«Ногайский район» МО еринде 1-нши июнь – Халклар ара балаларды коршалав куьнинде велосипед айдав ярысы уйгынлы озды.

Ногай районынынъ баьри де билимлендируьв ошакларында 9-11-нши класс окувшылары арасында «Наркотиклерге йок деп айт», «Патшалыкка куллык

этсем – ямагатка куллык этемен» деген темалар бойынша класстан тыскы дерислер болып оьттилер.

Район еринде «Енъуьв» деген аьскер-спорт ойыннынъ школа, район (140 катнасувшы), зоналык (190 катнасувшы) эм республикалык кезеги (10 катнасувшы) озгарылган.

9-ншы май Енъуьв куьнинде Ногай районнынъ делегациясы «Енъуьв асабалары» деген республикалык балалар эм яслар биригуьвлерининъ парадында ортакшылык эткенлер.

 

«Спортивли Дагестан» деген подпроекти

 

Сочи калада тайский бокс бойынша 23-нши апрель-2-нши май куьнлеринде оьткерилген Россия чемпионатында Ногай районнан 7 аьдем катнаскан, сонынъ тамамында бир аьдем экинши орынды, бес аьдем уьшинши орынларды бийлегенлер.

Районнынъ яс спортсменлери Пятигорскте 28-нши апрель-1-нши май куьнлеринде болып озган Сырт-Кавказ Федераллык округынынъ согыс самбосы бойынша чемпионатында ортакшылык эткенлер.

21-нши февральде окытувшылар – согыс ветеранларынынъ эстелигине багысланган волейбол бойынша кубок уьшин ярыслар болып оздылар.

Март айында район билимлендируьв ошакларынынъ окувшылары арасында футбол, волейбол ойынлары бойынша «Язлык кубогы-2016» деген сынасувларда 300 окувшы ортакшылык эткен. Уьйкенлер арасында бокс бойынша район чемпионатында 50 аьдем катнаскан. Район яслары эм окувшылары тагы да коьп маьнели республикалык эм район спорт турнирлеринде катнасып, белсенлик коьрсеткенлер.

Р.Шангереев,

«Ногайский район» МО администрациясынынъ

аькимбасынынъ куллыгын юритуьвши.

Запись

«Айланайдынъ» дуныя айланган сыйы бар.

Неше йыллардан бери саният дуныямыздынъ ярасыклыгын баьри кешликлерде эм байрамларда «Айланай» ансамбили коьрсетип келеятыр. Йылдын-йылга репертуатын байытып, халктынъ коьнъилине аьр бир биюви, йыры ман етпеге шалысатаган ансамбилимиз янъыларда Бабаюртта болып келдилер. Сол концерт акында сондагы танысларымнынъ авызыннан эситкенде, юрегиме бек йылы болды эм оьктемлигим мукаят та оьсти.

«Калай аьруьв концерт болды, аьр бир биювге ыспайы кийимлер коьзлерди суьйинттилер. Яс йыравшылардынъ тавыслары аьдемнинъ дуьмле муьшесин козгады! Биз кайткымыз келмей хыйлы каты харс кагып турдык. Баьри куллыгымызды таслап барганымызга бир туьйир де кыйналмадык, кайтарасына экинши куьн концертти коьрмей оькинип калганларга онынъ хабарын айттык. Калай ярады бизге концертти юриткен Гуля Кокоева да, яслар да!»-деп Зульмира Алыпкачева эм сондай баска танысларым бир тавыс пан коьнъилленип хабарладылар. Бабаюрттынъ сыппа-сык залы «Айланай» ансамбилининъ оьнери мен уьйлерине байып кайттылар, кырдагы сувык авады да сезбей, юреклери исси саьвлелерге толды.

Ансамбльдинъ яс етекшиси Мурат Ваисов- талаплы йигитимиз кайсы ерге барса да, программасын туьрли эм кызыклы этпеге шалысады. Бу концертте каравшылар «Домбырам» , «Канике» бурынгы йырларды йигитлеримиз Артур Межитов, Джамбулат Караев, Узаир Найманов, Мурат Ваисовтынъ аьлемет тавысларында эситип куьезлендилер. «Меним ногайым» деген 16 оьмирдинъ йыравы Казтувганнынъ , «Тувган ерим» патриотлык эм «Мунъайма» деген лирикалык йырларын, Маймонида атлы классический академиядынъ выпускниги Узаир Найманов табиат пан берилген куьшли, таза тавысы ман йырлаганда йыйылганлар тып-тынык болып калдылар эм оны тавысына сукланып каты харс кагув ман озгардылар. Астрахань консерваториясынынъ выпускниги, Астрахань областининъ губернаторынынъ баргысына тийисли болган талаплы ногай ясымыз Артур Межитов , Тогызыншы толкында йырлайтаган яслардынъ суьйикли йыравы Джамбулат Караев, Астрахань консерваториясынынъ выпускниги, «Айланай» ансамбилининъ етекшиси Мурат Ваисов, Дагыстаннынъ ат казанган артисти Фатима Нурлубаева, ансамльдинъ коммерческий директоры, йыравшы эм юритуьвши Гуля Кокоева Бабаюрт районынынъ яшавшыларынынъ юреклеринде,

эслеринде коьп заманга калаяк! Биз олардынъ аьли де тоймадык. Энди 26 карагыста Махачкалада кумык театрда озаяк концертте катнаспага ниетленимиз»-дедилер бир тавыс пан йыйылганлар. Айырым эс берип айтпага суьемиз «Айланай» ансамбилининъ биюв оьнери акында. Онынъ етекшиси Альмира Тунгатарова кайдай ярасык биювлер салып, юреклерди козгап, коьз алдымызга тарихимизди аькелип болады. «Янбийкеш» биювин коьргенде бурынгы баьтир кызларымыз коьз алдыга келедилер, «Ак шалувды» коьргенде ислибийке кыскаяклыларга сый –оьрмет этемиз. Йигитлер кадалып «Харс» деген тавыс пан шыкканда, сылув кызлар ак кув кимик канатларын яйганда- биюв дуныясы ман куьезленимиз. Сондай ойларын Бабаюрт авылда, Астрахань калада озган концертте де айттылар. «Йылкы сазды» домбарыда Арслан Джуманбетов ойнады. «Биз бек разымыз Бабарт авылдынъ етекшиси Нурутдинов Нурутдин Акай улына, районнынъ Россольхозбанк басы Хаджимурат Боявовка, Геметюбе авыл акимбасы Магомед Салиевке, больница куллыкшыларына эм савлай йыйылган халкка!»-деп хабарлайды Гуля Кокоева.

Бу йыл 16 карагыста районымызда «Айланай» оькимет ансамбилининъ мерекелик концерти озаяк,

ол 30йыллыгын белгилейди. «Бу куьнлерде ансамбилимиздинъ оьнери мукаят та оьскен. Онынъ ишине янъы кан куйылгандай, мукаят та ярасык эм толы маьнели болган!»-дейди Сабират Абубекерова эм баьри район яшавшыларын мерекелик кешликке шакырады.

Буьгуьн биз де радио «Ногай Эл» атыннан «Айланай» ансамбилимизди кутлаймыз эм дуныя айланган сыйы мукаят та оьрге кетеегине шекленмеймиз.

Салимет Майлыбаева.

Запись

Тувган тил дерислерде патриотлык сезимлерди тербиялав.

Республикамызда Президенттинъ проекти бойынша ызгы йылларда тувган тилге уьйкен маьне бериледи. Ногай районымыздынъ билим управлениеси бу проект бойынша коьплеген яратувшылык ислер этилип турадылар. 1 карагыста Эдиге авыл орта мектеби «Тувган тил дерислерде патриотлык сезимлерди тербиялав» деген темага семинар уйгынлады, онда Билим тармагынынъ методисти Оразбаева Секерхан Мезеевна,Ногай районымыздынъ эм Тарумов районынынъ Ново-Дмитриевка авыл орта мектебининъ окытувшылары шакырылган эдилер. Мектеб азбарына киргенлей ок, конакларды окувшылар миллет кийимимиз бен хош коьрип алдылар. Бир исси ногай конак шайдан сонъ окытувшылар туьрли дерислерди коьрмеге класс боьлмелерге боьлиндилер. Умарова Айган Ашим кызы Ф.А.Абдулжадиловтынъ «Атадынъ улы» деген хикаеси бойынша ашык дерисин аьзирлеген эди. Сав дерис бойынша окувшылардынъ эм олтырганлардынъ коьз алдына кавга юзи коьринип турды, адабият баьтири Бектемир Муратовтынъ келпетин балалар ашыклап айттылар, онынъ баьтирлигин Александр Матросовтынъ, Халмырза Кумуковтынъ йигитлиги мен тенълестирдилер. Зоя Космодемьянская атын оьктемлик пен эскердилер, Эдиге авылдан согыс кеткен йигитлер атлары да айтылдылар. Согыс коьпте кутылган, ама тыныш яшавды бузбага шалысатаганлар да аз тувыллар, сондай кырсызлыкка карсы турган баьтирлер атларына мынъ муьсирев этилди, суьвретлери коьрсетилдилер: Рафик Кадырбулатов, Эльдар Аджигельдиев, Ислам Койлубаев, Замир Акмурзаев, Алимхан Машаков, Магомед Нурбагандов- яшавдан замансыз кеткен баьтирлерди коьрдилер. Дериске конак болып шакырылган Карагас авыл Кидирниязов атлы орта мектебининъ китапхана куллыкшысы, краевед эм ногай тил окытувшысы Зарманбетова Нурсият Зиявдин кызы Ислам Койлубаевтинъ акында аьел архивиннен коьплеген суьвретлерди,

онынъ акында язылган макалаларды эм Орден мен савгаланган документлерин аькелген эди.Оны окувшылар кызыксынып карадылар. Деристе окувшылардынъ патриотлык сезимлери беркитидилер, окувшылар баьтирлерден ийги коьрим алдылар.

Канлыбаева Сыйлыхан Толубай кызы 7 класста «Йигит оьлсе, аты калар» деген темага С.Капаевтинъ «Суьюви калды халкында» деген поэмасы бойынша ашык дерис озгарды. Дерис аспандагы кырлувлардынъ йырлавыннан эм оларга карап, кызын излеген анадынъ коьринисиннен басланды. «Кавга» эм «Бала» деген эки соьздинъ маьнесин окувшылар тактага язып. Неге олар карсы маьнели экенин айттылар. Сонъ сав 45 такыйка бойынша балалар асар уьстинде яратувшылык ислер этип турдылар. Онынъ аьр бир уьзигин соьйленисли окып, оьз ойлары ман боьлисип. Тил байлыгын тергемеге де уьлгирдилер. «Неге айтар кавга деп?» деген ятлавды да окып эситтирдилер, экраннан кавга юзин документальли фильмлер уьзиклеринде карадылар. Аьр бир партада ак кагыттан ясалган кырлувлар ак яшавга шакырып тургандай тизилген эдилер. Деристе окувшылар: «Яв келсе Элимизге, биз Кырлувдай баьтирлер болмага керекпиз!»-дедилер. Дерис «Солнечный круг» деген йырды ногай тилде йырлав ман тамамланды. Оны коьширген Алибий Узбекович Капланов. Баьриси де коьнъилленип шыктылар бу деристен, 45 такыйка кайтип кеткенин де сезбей калдылар.

Канлыбаева Мадина Алавдин кызы 2 класс окувшылары ман дерис-проект аьзирлеген эди. «Меним авылым» деген проектте олар авыл коьркин, онынъ тарихин эм авылды туьзген аьдемлер акында айттылар. "Тувган ерди саклаганлар» деген проектлеринде баьтирлер мен оьктемсидилер, авылыннан кеткен Уллы Аталык согысына, Афганистанда, Чернобыльде болган эр кисилер суьвретлерин коьрсетип, аьр бирсининъ акында айттылар. «Меним авылымнынъ оьктемлиги» деген проектте биз Абдулла Бариевти,

Круптурсын Бариевти, Б.Кулунчаковады, Алибек Каплановты, Салимет Майлыбаевады коьрдик эм олардынъ аьр бирсининъ акында окувшы «Биз авылымыздынъ шаьйирлери эм язувшылары ман оьктемсиймиз!»- деп такылдап айтканлары суьйиндирмей болмады. 2 кл окувшылары Салимет Майлыбаевадынъ «Ерим меним» деген ятлавы бойынша дерислерин бардырдылар, ятлав иштелигин эм тил байлыгын тергедилер. Шаьйирдинъ яшав йолы акында хабарладылар эм деристе оынъ ятлавы бойынша язылган физкультура такыйкаларын да коьрсетип алдылар. Балалар 2 класстан алып ногай тилимизде парахат соьйлеп болганлары. Яттан коьплеген такпаклар билгенлери бизди бек кувантты.

Темирова Куьшлихан Крымхан кызы «Ногай халкымнынъ байлыгы» деп атап 3-4 класслар ман бирге дерис-КВН озгарды. Онынъ мырады: ногай тил дерислерде алган билимлерин бегитуьв, лексикамызды байытув, окувшылардынъ тез ойлавын, эсин бегитуьв, патриотлык сезимлерин тербиялав, ногай тилимиз бен кызыксынувын оьстируьв эди эм сол салган мырадына окытувшы етти. Катнасувшылар ярасык миллет кийимлер мен эки куьпке боьлиндилер «Куьпелек» эм «Маьметекей». «Тысав кесуьв», «Балады бесикке боьлев» аьдетлерин КВН катнасувшылары коьрсеттилер эм сосы аьлемет ийги аьдетлеримиз акында аьруьв этип хабарладылар. Ойын тамамымын тоьреши болып олтырган Кумлы авыл орта мектебининъ ногай тилден окытувшысы Аджигельдиева Софият Мамбет кызы этти, оьзининъ соьзинде ол окувшылардынъ ана тилимизге суьйимин белгиледи.

Дерислер кутылган сонъ баьри келген конаклар Канлыбаева Сыйлыхан Толубай кызынынъ етекшилеви мен аьзирленген «Болмаса ша халкым меним, язбас эдим алтын уьшин!» деген М.Курманалиевтинъ сыдыралары ман аталган адабият-аваслык композициясын коьрсеттилер. Ол окувшылар аьзирлеген видеокоьрсетуьвлер мен басланды, онда йыйылганлар

Б.Кулунчаковадынъ «Тунъгыш» деген повестинде суьвретленген авыл коьркин, авлакларын коьрдилер, сонъ К.Бариевтинъ, Б.Кулунчаковадынъ, А.Каплановтынъ, С. Майлыбаевадынъ яшаган меканларын, юрген орамларына кирдилер. Сосы шаирлер ятлавларын окувшылардынъ соьйленисли окувларында эситтилер. Йолыгыстынъ сыйлы конаклары болдылар Эдиге авылда тувып оьскен шаирлер: Россия журналистлер союзынынъ агзасы Алибий Узбек улы Капланов эм Россия язувшылар эм журналистлер союзынынъ агзасы Салимет Ахмат кызы Майлыбаева. Окувшылар «Голубь мира» деген ятлавды немец тилде окыдылар, оны коьширген А.Капланов. Солай ок Алибий Узбек улы «Подмосковные вечера» деген йырды оьзининъ коьшируьвинде ногай тилде йырлап эситтирди. С.Майлыбаева болса оьз соьзинде Эдиге авылынынъ талаплы аьдемлери, авылшылардынъ ис суьерлиги, аталардан калган аьдетлерди саклап билгенлери акында уьйкен суьйинишли давазы ман айтты. Окытувшылар болса онынъ «Анама» деген йырын йырладылар.

Эне соьйтип Эдиге авыл орта мектеби ногай тилимизге эм адабиатымызга сый-оьрмет эттилер!

Салимет Майлыбаева, Россия язувшылар эм журналистлер союзынынъ агзасы.

Запись

Ногайымнынъ ынжы шешеги- Фарида Сидахметовады оьрметлеп.

Карагыс айдынъ экинши куьнинде ногайымыздынъ акыны Алибий Романов, «Шоьл тавысы» газетадынъ бас редакторы Эльмира Кожаева ман бирге редакциядынъ коьлиги мен (оны айдайтаган аьруьв ясымыз Акболатов Эмиль мен) бирге Черкесск калага йолландык. Онда оькимет филармония меканында белигили шаьйиримиз, талаплы ногай кызымыз Фарида Сидахметовадынъ 50 йыллык мерекеси оьтеек эди. Йолымыз кызыклы, неге десе Алибий Романовтынъ элгезерлик яшавы акында туьрли хабарларды тынълаймыз, Астанага, Уфага барганы акында, ондагы миллет, маданият акында коьзи мен коьрген аьдемнинъ авызыннан эситилген соьзге тамашамыз келеди. Соьйтип, хабар йол кыскартар деп, Черкесске кайтип еткенимизди де билмей калдык.

Зал аьдемлерге толган, кирген ерде Черкесск каладынъ телеоператорлары Фарида Сидахметова акында хабарласувлар юритедилер, колларына шешекейлер байламларын алган ясы уьйкен аьдемлер аьли де асыгадылар залга.

Мерекелик кешликти юритуьвшилер Радмир Жибанов эм Алимат Матакаева ГТРК куллыкшылары юриттилер.

Биринши кутлав соьз бен сценага шыкты Карашай-Шеркеш республикасынынъ миллет куллыклары эм баспа бойынша биринши спецалисти Людмила Нурдин кызы Айсанова. «Суюмбике» ансамбили ярасык ногай кийимлерин

олтырганларга коьрсетти. Юмсак анъ ман сылув ногай кызлар сценада айландылар. Шаьйирдинъ шаьйирлик дуныясы акында толыша тешкеруьвли ойларын филология илмилерининъ докторы, Россия язувшылар союзынынъ агзасы, Карашай-Шеркеш гуманитарлык излев институтынынъ бас илми куллыкшысы Насипхан Хусин кызы Суюнова айтты. Оьткир тилли, бирерде айындырыктай яркыраган, бирерде терен тенъиздей тынык аккан поэзиясы Сидахметовадынъ аьр бир окыган аьдемнинъ юрегине синъип каладылар эм оларды автор оьзи окыганда, олар олтырганлардынъ баьрисининъ де юреклерин ириткенин яным ман сездим, коьзлерим мен коьрдим. Фарида Сидахметова Россия язувшылар союзынынъ агзасы болып 26 ясында алынган, уьйкен коьшируьв куллыгы уьшин Россия язувшылар союзынынъ правлениесининъ ой токтасы ман ога Антон Павлович Чеховтынъ медали тапшырылган. Эм халклар ара дослыкты беркиткени уьшин уллы карашай шаьйири Исмаил Семенов атлы медальди бергенлер. Онынъ коьплеген ятлавлары канатлы йырлар болып ногай тилде, ногайлар яшайтаган ерлерде ушадылар. Солардынъ бириси «Аямайсынъ, оьзинъди аямайсынъ» деген соьзлери мен аьр бир ана яшавына эпиграф болып калган. Сол йырды Алибий Романов домбыра шалып йырлады. Дагыстаннынъ халк язувшысы, Махачкаладан узын йолды кыскартып келген Б.Кулунчакова Фарида Сидахметова ман кайтип орта оьмирлердинъ шаьйирлерининъ дестанларын орыс тилге коьшируьв уьстинде куллык эткенлерин эскерди. Ногай район администрация басынынъ

ярдамшысы Амирхан Зейнадин улы Межитов аминистрация атыннан шаьйирдинъ тувган куьнине кутлав соьзлерин айтты. Кыймаслары эм калемдаслары Эльмира Кожаева эм Салимет Майлыбаева суьйикли аьдемине энъ де таза, шынты соьзлерин айтып, коьнъилине еттилер. Туьр Элиннен келген конак Сами Полат ясы уьйкен соьзин, автордынъ ятлавлары бойынша оьзининъ ойларын айтып озды. Фарида Сидахметова коьп йыллар узагында шаьйирлик яратувшылыгын авыр журналисьика аьрекети мен бирге коьтерип барады, ол « Карашай-Шеркеш оькимет телевидениесинде ногай тилде телеберуьвлер юритеди Эм аьр заман да туьрли кеспили аьдемлер мен кызыклы хабарласувлар юритеди. Сол сулыплы иси акында онынъ ис йолдаслары ГТРК директорынынъ ярдамшысы Михаил Накохов, Карашай-Шеркеш республикасынынъ ат казанган журналистлери Светлана Шендрик, Мусали Шаков, Рабиат Кокова эм Россия журналистлер союзынынъ агзасы Галина Алиева шыгып соьйледилер. Олардынъ аьр бирисининъ соьзлеринде биз разылык, оьнерли аьдемди оьрметлев, сондай ис йолдаслары ман оьктемсуьв эситтик. «Ногай давысы» газетадынъ бас редакторы, КЧРдинъ ат казанган журналисти А. Атуова, ногай шаирлеримиз Асан Найманов эм Зухра Булгарова Фарида Сидахметовага исси йоравларын, багыславларын окыдылар. Солай ок коьплеген конаклар. Шаьйирлер, билим тармагынынъ исшилери, ясы уьйкенлер суьйикли шаьйиримизге бир-эки авыз болса да, разылыгын билдирмеге суьйдилер. Йыравшылар Мая Рамазанова, Лиза Кокоева, Татьяна

Китаева яратувшылык йолыгысты оьзлерининъ билбил тавсылары ман ярасыкладылар. Сондай бийик коьнъилде биз де катнасып бу эстеликли йолыгыста, шоьлимизге канатланып кайттык.

Салимет Майлыбаева, Россия язувшылар эм журналистлер союзынынъ агзасы.