Аьлимлердинъ айтувы ман, бу айваннынъ акында билдируьвлер аз. Африкан халклардынъ арасында алтын мысык пан коьп нышанлар байланыстырадылар. Камерун халклары бу мысыктынъ куйрыгын аманат этип, пилге анъшылаган заманда алып барадылар. Неге алтын мысыкты сондай сыхырлы айван деп санайдылар? Сол затты анълатып болмайдылар. Алтын мысык Африка эллеринде яшайды, оны калын орманларда, йылгалардынъ касында коьрмеге болады, мунда азык...
Биринши уьстинлик. Сол суьйиниш аьдемнинъ эсинде дайымларга калады. Сол енъуьвден басланады баладынъ билимге, бийикликке ымтылысы. Галия Ярикова эм Алтынай Заргишиева республикамыздынъ бас каласы Махачкалада яшайдылар, олар аьптели-синълили боладылар. Галия – Махачкала каласында 52-нши мектеб-лицейдинъ 2-нши классынынъ окувшысы. Талаплы, акыр кызалак баьри зат пан да кызыксынады. Ол ясамага бек суьеди, ясав бойынша конкурсларда катнасып, баргылы орынларды...
Бурынгы заманларда эки хан яшаган – Куьнбатар ханы эм Куьнтувар ханы. Куьннинъ бир куьнинде Куьнтувар ханы экинши ханга хат йибереди. Сонда булай язылган: «Сенинъ йылкышыларынъ тавдан шоьлге йылкыларды айдаган заманда, олардынъ сеслериннен меним савлай дуныяга белгили кулыным кышкырган. Энди быйыл тувган сенинъ кулынларынъ баьриси де меники». Куьнбатар ханы авылдасынынъ соьзлерине сейирсинди. Ол ойланды. Авылдас пан...
Буьркит (беркут) кусы туьрли кепли боладылар, олар кушыналарынынъ туьслери мен, уьйкенлиги мен баскаланадылар. Бу куслар Сырт полушарие еринде яшайдылар. Сырт Америкада, Африкада бу кусларды коьп ерлерде коьрмеге болады, солай ок буьркит кусы Шотландия, Альпы, Карпаты тавларында уя курадылар. Азияда куслар Турция, Алтай, Саяны ерлеринде, Хонсю аралында карсы келедилер. Россияда буьркитлер баьри ерде де яшамага боладылар...
Балалар биринши класска барса, оларга баьри зат та кызыклы болады. Биринши аьрип, биринши окытувшы, биринши уьстинлик. Сондай, кишкей болса да, суьйинишлерден басланады окув йыллары, соьйтип бала уьйкен билим йолына абытлайды. Амина Сарсеева – Карасу авыл мектебининъ биринши классынынъ окувшысы. Мектебке алгасап эм суьйип барады Амина. Ярасык кийим кийип, эки оьрмеге оьрилген шашларына ап-ак аьпелекли бантлар...
* Бир манъкакус яйдынъ ишинде 1000 шышкан йойытады, соьйтип 1 тонна оьтпекти куткарады. * Бир бака куьн узагына аьдемге зарар келтиретаган 700 курт-кумырска ашайды. * Кирпи зарарлы курт-кумырскады ашайды. * Аьр бир тыйын канывасларды, козларды коьмип, йыл сайын 20-25 терек шашады. *Дуныяда ийтлердинъ 400-ден артык йыныслары бар. * Йыл сайын Токио каласында зоопарк эки айга...
1-нши сентябрь куьнинде элимиздинъ коьплеген саьбийлери мектеблердинъ капыларын аштылар эм билим дуныясына биринши абыт эттилер. Инсаннынъ яшавында бу куьн маьнели оьзгерислердинъ бириси болады. Биринши окув куьни баьримиздинъ де эсимизде ярасык эм шатлык куьни болып калады.
Амин Азиз увылы Темирбулатов мага айлак кишкей заманыннан алып таныс болды (ол меним кызым ман бир «Юлдыз» балалар бавына юрип баслады, сонъында бир класста да окыдылар). Балага караганлай ок, онынъ ойшанъ, аьр бир янъы затка тергевши карасы ман караганы сенинъ назарынъды токтатаган эди десем оьтирик болмас. Сондай яркын юзи болган, аьр янъы затка уьйкен кызыксынувы...
Яшав тек Ер планетасында бар. Мунда туьрли айванларды распага болады – карлы бийикликлерден алып терен океанларга дейим. Бир-бир айванлар дуныядынъ туьрли ерлеринде яшамага боладылар, мысалы, боьрилер сувык Арктикада, исси кумлакларда, калын орманларда эм ашык туьзликлерде карсы келеди аьдемлерге. Баскалар тек бир ерде яшайдылар. Уьйкен пандалар, мысалы, тек Китайдынъ орманларында расадылар.
Газетамыздынъ быйыл апрель айындагы номеринде биз Ногай районынынъ Терекли-Мектеб авылынынъ яс яшавшысы, А.-Х. Джанибеков атындагы орта мектебининъ окувшысы Аман Саитовтынъ оьткен 2021-нши йылда шатраш ойыны бойынша окувшылар арасында Россия чемпионы болганы акында язган эдик. Янъыларда редакциямызга Аман ман байланыслы тагы бир суьйинишли хабар келди.
