Ногай район орталыгы Терекли-Мектебтеги уьлке танув музейинде бу куьнлерде Дагестан Республикасынынъ биринши кеспили суьвретшиси Халил-Бек Мусаясулдынъ суьвретлерининъ выставкасы уйгынлы оьтеди. Талаплы, кеспили суьвретши оьзи де яшав оьмирин баска, ят элде суьрди. Ол сонда оьз эрки мен кетпеген деп билдиредилер коьплеген булаклар. Оькинишке, онынъ мейити де Мюнхен еринде калган. Онынъ кайтип оьзининъ тувган якларына кайткысы келетаган...
Уллы Аталык согысы басланганда, Совет Союзынынъ баьри миллетлери де колларына савыт-садак алып, элин кир ойы ман келген душпаннан коршаламага деп, беллерин каты бувып, явга карсы шыктыларю. Аталарынынъ, акаларынынъ артыннан кан тоьгисли согыска яслар йолландылар.
Уьстимиздеги йылдынъ навруз айынынъ сонъында Бельгияда «Сраждин Батыров, онынъ дослары эм окувшылары» деген аты ман онынъ суьвретлерининъ выставкасы уйгынланып оьтеек. Ногай халкынынъ маданиятынынъ оьрленуьвине коьп куьшин салган биринши ногай кеспили суьвретшисине, оьз ердесине ногайлар демевлик этеегине бек сеним этемен. Выставкадынъ оьтеек ери аьли де белгиленмеген болса да, онынъ оьтееги акында сизге билдирмеге суьемен.
Ювык доска ат йоллап, Алыс доска хат йоллап, Кобан бойдан арпа алып, Кабартыдан атлы алып, Душпанларды кувармыз, Амалсыз куьнде атланып. Карашайда тувганы Аьскериме азыкка Пыслак, шуьлме этсинлер. Дагестаннан коьп кумук, Давлы куьнде етсинлер. Бизди коьрип баталмай, Бизим ерде аталмай, Коьп душпанлар кетсинлер… Исмаил Мажарлы (Исмаил Мажарский) XVIII оьмири. Кыйын, кавыфлы саьати тек ногайларга тувыл, олардынъ...
Бу йыл Совет Союзынынъ эки кере Баьтири, СССР-дынъ ат казанган сынавшы-летчиги, Патшалык Баргысынынъ лауреаты Амет-Хан Султан тувганлы 100 йыл болады. Оны миллет баьтир деп Дагестанда санаганлай, Крымда да санайдылар.
Оьлимсиз йигитлик _________________ Буьгуьнлерде совет халкынынъ Уллы Аталык согысында немец-фашист Германиясын Енъуьвине 75 йыл толып турганда, биз сол эстеликли йылларда дав кырларында йигитлерше согысканларды, тылда кайратлы ислегенлерди эскеремиз.
Бу куьнлерде, муннан 75 йыл артта Берлиннинъ ювыгындагы Карлсхорстта немец-фашист Германиясынынъ аьскерлерининъ етекшилери оьзлерининъ капитуляциясына колларын басканлар. Соны ман 1945-нши йылдынъ 9-ншы курал айы Енъуьв куьни деп белгиленген.
Россия Коршалав Министерствосынынъ архивиннен алынган билдируьвлер (Басын мине ссылка ман окымага боласыз) 11-нши сентябрьде немецлердинъ Генеральный штабынынъ басшысы шоьл районында (районнынъ аьли акында эм районды уьйкен биригуьвлер мен кайтип оьтпеге болатаганы акында) экинши кере озгарылган разведкадынъ негизинде билдиреди: тергелген район ман уьйкен биригуьвлер оьтип болмаяк, оны ман тек атлар, цепь бар автомашиналар эм уьш ось...
(Басы газетадынъ 35-нши, 38-нши номерлеринде) 1990-ншы йылдынъ орталарында Хасавюртта йогары окув ошагы – Современный Гуманитарный институт ашылады. Онынъ етекшиси Шешен Республикасыннан савлай Россияда белгили болган аьлим-филолог Ибрагим Алироев болды. Эстафета оннан Хамид Касимовка коьшти. Онынъ Дагестаннынъ сырт бетинде Гуманитарлык институттынъ боьликлерин ашпага аваслыгы бар эди. Хамид Адильханович Ногай шоьлине биринши командировкасына мени де шакырды. Онда...
Ногай Ордадынъ энъ де яркын бетлери ыспайы ногай хатынларынынъ бактылары ман язылган. Халкымыздынъ хан кызлары Сибирь, Астрахань, Касимов, Крым эм баска орта азиат патшалыкларынынъ такларында олтырганлар, ама олардынъ коьбиси Казан патшалыкта ханбике болганлар.
