Отыз бир йыл озды Афганистан Республикасыннан совет аьскерлери шыгарылганлы. Бизим элимиз уьшин бу оьзгерис он йылга созылган афган согысы таьвесилгенин белгиледи. Тек согыслар атыслар ман бирге токтамайдылар, олар аьдемлердинъ юреклеринде, эслеринде аьли де барадылар. Аьли де барады афган согысы онда катнаскан аьскершилердинъ, увылларын йойган язык аналардынъ, атасыз калган етимлердинъ юреклеринде.
Уллы Енъуьв аькелген аталарга – разылык________ Уллы Аталык согысы аьр бир аьелде оьзининъ канлы эм кайгылы ызын калдырган. Биревлер кавгадан кайтпадылар – аьел хатынлары кара тастар байлаганлар. Биревлер давдан яралы яде сакат болып кайттылар.
17-нши февральде Дагестан Аькимбасы регионга ис визит пен келген РФ Билимлендируьв министри Сергей Кравцов пан йолыгысты.
Эр – элининъ диреги Афганистан еринде кан тоьгисли урыслары 9 йыл 1 ай эм 18 куьнлер узагы созылганлар. Он йыл узагында озган оьзгерислер тарихимиздинъ айырым бир бети болып сакланылады. Сол кан тоьгисли согысында катнасканлардынъ саны да куьн сайын азайып келеди.
Россия Коршалав Министерствосынынъ архивиннен алынган билдируьвлер (Басын мине ссылка ман окымага боласыз) 11-нши сентябрьде немецлердинъ Генеральный штабынынъ басшысы шоьл районында (районнынъ аьли акында эм районды уьйкен биригуьвлер мен кайтип оьтпеге болатаганы акында) экинши кере озгарылган разведкадынъ негизинде билдиреди: тергелген район ман уьйкен биригуьвлер оьтип болмаяк, оны ман тек атлар, цепь бар автомашиналар эм уьш ось...
Мундай авыр хабарды биз коьпке дейим эситпегей эдик деп яшадык. Ол эндиги 97 ясыннан оьткенине де карамастан. Айткандай да, Шамшид Шуваков Ногай районымыздынъ Уллы Аталык согысында йигитлерше катнасып, соннан кайтып келген 500-ге ювык данъклы согыс ветеранларымыздынъ бириси эди. Элбетте, биз кайсы сыйлы аьдемлеримиздинъ де оьмирлери болган шаклы узак созылганын йораймыз, ама яшавдынъ язылмаган каты йорыклары...
Уллы Аталык согысы миллионлаган аьдемлердинъ бактысын бузды, 27 миллион аьдемнинъ яшавын уьзди, саьбийлердинъ балалыгын урлады, аьзиз увылларын йойыткан аналардынъ сав оьмири бойынша ашшы коьзясларын тоьктирди. Кавгадынъ биринши куьнлеринде ок ата-бабаларымыз оьз элин коршалавга турдылар. Олардынъ коьрсеткен йигитликлери акында эс халкымыздынъ юрегинде яшайды. Бизим борыш элимиз уьшин авыр эм ашшы болган йыллардынъ тарихин сакламага эм келеек...
Аявлы йолдаслар! Сизди ана тилимиз бойынша билимлеринъизди тергев бойынша аьр йыллык акциясында ортакшылык этпеге шакырамыз. Диктант орта оьмиринде яшав суьрген ногай шаири Шал-Кийиз Тиленши увылынынъ яратувшылыгына багысланып озгарылаяк.
Уллы Аталык согысы. Буьгуьнлерде давды коьр-мегенлердинъ балалары тувыл да, олардынъ балаларынынъ балалары да оьстилер. Оьстилер, неге десе бизим Енъуьвимизге эндиги 75 йыл толып туры. Ясуьйкен аьдемлерге соьйтип айтсанъ, «Шуькир Аллага!» – деп юзлерин сыйпайдылар эм айткандай да бар, сол шаклы заман элимиз тынышлыкта яшайды, неге десе сонынъ уьшин халкымызга уьйкен баады тоьлемеге – 27 миллионнан...
Россия Коршалав Министерствосынынъ архивиннен алынган билдируьвлер «Шоьл тавысы» газетасынынъ редакциясы Уллы Енъуьвдинъ 75 йыллыгына 1942-1943-нши йылларда Ногай шоьллигининъ ерлеринде юрген согыслар акында билдируьвлериннен уьзиклер баспалап баслайды.
