1922-нши йылдынъ курал айынынъ 19-ншы куьнинде комсомол организациясынынъ экинши савлайроссиялык конференциясында яс-явкадынъ коьлемлик козгалысы – пионер отрядларын туьзбеге карар алынган. Соннан бери юз йыл озган болса да, Пионерлер куьни аьли де белгиленеди.
Мен Уллы Енъуьвдинъ 77-нши йыллыгы алдында оьзимнинъ уьйкен атайым, согыс йылларынынъ авыр йолларын оьткен фронт катнасувшы Мустафа Карагулович Карагулов акында хабарламага суьемен.
1945-нши йылдынъ 1-нши май куьнинде Рейхстагка Енъуьв байрагы салынган. Сол узактагы согыс йыллардагы суьвретлерге, кызыл байракка коьзлеримди тигемен, эм Енъуьв уьшин янларын курман этип, каны тоьгилген куьнасиз аьдемлерди, давдан оьз увылларынынъ келуьвин куьтип турган аналардынъ коьзясларын, ата-аналарсыз калган мынълаган оьксиз балаларды, бактылары бузылган коьплеген инсанларды коьремен. Коьремен мен 18 ясында оьз эрки мен фронтка кетип,...
Мага Енъуьв байрагынынъ кайдай маьнелиги бары акында айта берип, мен, халкымыздынъ тарих бетлерине коьмилип, согыс йылларда болган каты урыслар акында хабарламага ниетленмей, меним юрегиме тийген, ян тоьримде ыз калдырган уьйкен атайымнынъ бактысы акында айтар эдим.
Меним уьшин Енъуьв байрагы – ол бизди фашистлерден коршалаган аьдемлер акында уллы эстелик. Уьйкен атайым оьзининъ увылы, меним атама айткан хабарын эсиме аламан. Ол колындагы энъ де ызгы кишкей кесек оьтпек пен боьлискен авыр куьнлери, немецлер калаларга эм авылларга бомбалар таслаганлары, аьдемлер концлагерьлерде корланганы акында айткан хабарларын эсиме аламан. Мен оьз элим, енъуьв уьшин оьз...
Согыс майданларында аз оьзгерислер болмаган. Биревлер белгили болып калган, баскалары сонда калган йигитлер мен кеткенлер. Уллы Енъуьв куьни келгенли бу йыл 77 йыл толады. Арамызда сол каарлы согыста катнаскан йигитлеримиздинъ биревси де йок. Тек олар акында йырланган йырлар, ятланган ятлавлар бизге олардынъ йигитлиги акында билдирип турадылар. Арада бир тек коьп болмаган аьдемлерге белгили болып калган...
Уллы Аталык согысы йылларында аьр биревдинъ эткен йигитлиги бизим юреклерде дайым болмага керек: оьлимге коркынышсыз карап барган аьскершидинъ, куьндиз эм кеше демей, эгинлерде эм заводларда ислеген тыл куллыкшыларынынъ эм уьйкенлер мен бирдей болып ислеген балалардынъ. Бизим киели борышымыз сол авыр йыллардагы акыйкатлыкты сакламага эм несилден- несилге коьширмеге.
Тарихши, Дагестан Республикасынынъ Ногай районында краевед эм географиялык козгалысынынъ негизин салувшы Бальбек Аджибайрамович Кельдасов (яткан ери ярык болсын) савлай оьмирин оьз халкы уьшин аьрекетлевге багыслаган. Онынъ ойлары, ниетлери халкынынъ аьвелгиси, аьлигиси эм келеектегиси мен байланыслы болган. Быйыл сыйлы яслар насихатшысы тувганлы 90 йыл болды. «Ногайский район» МР администрациясы ман уьстимиздеги 2022-нши йыл Бальбек Кельдасовтынъ йылы...
Мине он бес йыллар артып барады бизим мектебти битиретаган балаларымыз Ортак патшалык сынавларды, патшалык пан белгиленген заманда, ерде оьтетаганларына эм белгилер, балларга коьре салынатаганына. Баслапкы йылларда Ортак патшалык сынавлардынъ янъы кеби коьп аьдемлерге ярамайтаган эди (ис аьрекетимизге коьре, коьргенмиз эм эситкенмиз), тек ызгы заманларда ойларын авыстырганлар да аз тувыл.
Оьз яшавынынъ 50-ден артык йылларын бизим Кундару Карасаевна Сатырова окытувшылык аьрекетине багыслап келеди. Онынъ аты тек оьзи тувып-оьскен Карагас авыл яшавшылары арасында тувыл, савлай Ногай район яшавшыларына таныс.
