Байрамлар яде тувган куьнлер озганнан сонъ, уьйде ярасык гуьл байламлары болган савытлар турадылар. Бу гуьллер бек ярасык, ама конакларды хош алган уьйдинъ иеси арыган болып коьринеди. Гуьллердинъ ярасыклыгына коьз карас тойганнан сонъ, оларды баска мыратта кулланмага да яраяк.
Яслык – ол мыратларга толган, бек ярасык эм куванышлы шак. Аьр бир яс тек оьзининъ келеектегиси тувыл, савлай элимиздинъ келеектегиси акында ойланады эм пайдалы болмага суьеди, сонынъ уьшин билимин де арттырады, шалысады, асыгады.
Эсимде, 2000-ншы йыллардынъ басында мага ол замандагы район военкомы Заур Бегендыков (Алла ога тынышлык берсин) бир эсли согыс катнасувшысынынъ бактысы, дурысында, сондай да бир аьлемет сийрек аьдем хасиети акында хабарлаганы.
Йыл сайын 9-ншы Май куьнинде Уллы Енъуьв байрамы белгиленеди. 76 йыл оьтти Уллы Аталык согысы кутылган заманнан бери, ама эстелик бизди тагы да халкымыздынъ йигитлигине эм кайгылы куьнлерге кайтарады. Йыл сайын Енъуьв куьнин белгилеп, элимиз оьз ветеранларына (оькинишке, олар йылдан-йылга азаядылар) сый-оьрмет этеди. Давда ян берген олардынъ йолдасларына уллы уьнсиз эстеликлер бизим шет-кырыйсыз элимиз бойынша...
Согыс заманында сес-хабарсыз йойытылганлар. Не уьшин олар айлак коьп болган сол заманда? Аьлиги заманга дейим санавлар юритиледи эм оларды битируьв кыйынлы болады. Сес-хабарсыз йойытылган кызыл аьскершилердинъ саны биринши болып, 2009-ншы йылдынъ канътар айында айтылган, сол заманда олар 2,4 миллион аьдем деп белгиленеди, аьскершилер оьлгенлердинъ эм есирге туьскенлердинъ арасында йок.
Уллы Аталык согысы басланувы ман элимиздинъ эр йигитлери, тастай эрклерин йыйып, колларына савыт-садак алып, кара булыт болып янаскан явдынъ тамагыннан сыкпага аьзир болды.
Кан тоьгисли Уллы Аталык согысы кутылганлы 76 йыл озды. Ол 27 миллион совет аьскершилерининъ, миллионлаган картлар, хатынлар эм балалардынъ яшавын аькетти. Коьплердинъ бактыларын бузды, ювыкларыннан айырды. Уллы Енъуьвден неше йыл оьтсе де, совет аьскершилерининъ согыс майданларында эткен йигитликлери, картлар ман хатынлардынъ тылда «Баьри зат фронт уьшин, баьри зат енъуьв уьшин» деген шакырув ман ислеви, балалардынъ...
Джалалдин Магомед увылы Шихмурзаев… Оьмири бек кыска болган, ама онынъ иси, халкы уьшин эткен ийгилиги оьмирлерге сакланар. Менимше, ногай халкы онынъ атын ийги ягыннан айтып турмага керек.
Быйыл май айынынъ биринде белгили ногай аьлими, язувшы, фольклоршы Джалалдин Магомедович Шихмурзаев тувганлы 85 йыл болаяк эди. Оьзи арамызда йок болса да, бу мереке онынъ тувган еринде маьнели оьзгерис эсабында озгарылар деп ойлайман. Яшавы онынъ яркын эм емисли эди эм сонъында коьп йыллар бойы онынъ тенълерининъ эм аьлимлердинъ куьндегилик исинде бардырылды.
Орманларда от туьсуьвлер – аьдемнинъ яшав аьрекетининъ эм тоьгерек яктынъ кавыфсызлыгы ман байланыслы энъ де маьнели маьселелердинъ бириси болады. От туьсуьвлер тек Дагестаннынъ тувыл, савлай элимиздинъ экономикасына эм экологиясына зыян келтиредилер.
