Озган саьли куьн, 23-нши коькек куьнинде, Дагестан Республикасынынъ Аькимбасындагы Ясуьйкенлер советининъ йыйыны болып оьткен. Бу йыйында Ногай районынынъ социал-экономикалык оьрленуьвининъ бас соравлары да ойласылган. Йыйында «Ногайский район» МР администрациясынынъ аькимбасы Мухтарбий Аджеков та катнаскан эм шыгып соьйлеген. Соны ман байланыста газетамыздынъ оьз хабаршысы район етекшиси мен йолыгыскан эм бир неше соравларга яваплар алган. Тоьменде сол хабарласувды беремиз.
– Мухтарбий Кошманбетович, янъыларда болып оьткен ДР Аькимбасындагы Ясуьйкенлер советининъ йыйынында коьтерилген соравлар эм сонда юритилген соьз акында газета окувшыларымызга бираз кенъ этип хабарласанъыз аьруьв болар эди. Сол йыйында кайдай соравлар каралды эм кайдай карарлар кабыл этилинди?
– Сол куьн бизде заьлимдей иске толы куьн болып оьтти. ДР Оькиметининъ Председатели Артем Здунов пан бирге Ногай районынынъ социал-экономикалык оьрленуьв соравларын ойластык. Бу йыйында ДР авыл хозяйство эм тамак -азык министри, Оькимет Председателининъ орынбасары Абдулмуслим Абдулмуслимов, ДР Оькиметининъ Председателининъ орынбасары Екатерина Толстикова, Ясуьйкенлер советининъ председатели Абдулла Магомедов, солай ок республи кадынъ муьлк катнасувларынынъ ислери бойынша, промышленность, экономика эм территориаллык оьрленуьв министрлери катнастылар. Сол куьн бизим районымыздынъ социалэкономикалык оьрленуьв соравларыннан баслап, район ерлерининъ кумтакырга айланувы, коьшимли малшылык ерлерининъ маьселелери, бизим район автойоллары, авылларды газификациялав, янъы мектеблер, парклар курылысы акында соравлар ойласылды.
— Сол коьтерилген эм ойласылган соравлардынъ энъ маьнели приоритетли йоллары акында не зат айтпага боларсыз?
– Приоритетли соравлар акында айтсам, бас деп бизге район еринде «Ногайпром» индустриаллы паркын курув бойынша 25 миллион маьнет акша керек эди. Бу соравымыз бойынша ДР Оькиметининъ Председатели Артем Здунов сол акша эндигиси сизге йиберилген деп санамага боласыз деди. Аьли Экономика эм территориаллык оьрленуьв министерствосы бу шараларды яшавга шыгарувга кириседи эм быйыл проектсметалык документациясын туьзедилер. Келеяткан йылдан алып, Ногай районы еринде Индустриаллы парктынъ курылысы басланады. Аьли биз бу курылыста катнаспага суьетаган бир неше инвесторларды да билемиз. Сол зат район ериндеги авыр социаллык аьллерин ийги ягына онъламага, янъы ис орынларын туьзбеге, бюджетке косымша налоглар туьсуьвлерин канагатламага багайт береек. Соны ман бирге сиз биздеги йоллардынъ аьллерин де аьруьв билесиз. Бу яктан бизде дурысында да осал аьллер туьзилген. Аьли мине ДР Коьлик эм йоллар курылыс министерствосы бизим йоллардынъ акында соравларымызга эс берип карайды.
Соны ман бирге бизим район ишиндеги йоллар тармагын тийисли аьллерге келтиреекпиз. Олай дегеним, авыллар аралыгындагы эм Тарумов районынынъ А-Невское авылыннан алып Ставрополь крайынынъ япсарына дейим 116 шакырым автойолды да туьзетеекпиз. Бу йоллар 3-4-нши категориялы йоллар санына киредилер, олар аьлиги заман талаплавларына келиспейдилер эм тез арада ярастырув куллыкларын куьтедилер.
Соны эсапка алып, биз бу йолларды сапатлы кепте ярастырмага тилек саламыз эм республика Оькимети ягыннан анъламлыкты табамыз. Соны ман бирге райондагы Кумлы, Батыр-Мурза, Шуьмлелик, Уьйсалган авылларындагы мектеблер эм Кадрия атындагы орта мектебининъ меканлары аьлиги заман талаплавларына келиспейдилер. Сол себептен биз Оькимет алдында бизге янъы мектеб меканларын курув кереги акында соравды да салганмыз.
Бу сорав аьлиги заманда тергеледи. Соравды тергеп болган сонъ, соны янъы мектеблер курылысынынъ планына киргистееклер. Болса да энъ де маьнелиси сол – Ногай районынынъ социалэкономикалык оьрленуьви бойынша айырым программа аьзирленип кабыл этилинеек. Сол Программада бир неше йыллар алдыга бизим районда кайдай ислер этилинееги, кайсы министерстволар эм ведомстволар солар уьшин яваплык тутаяклары, муниципалитет ягыннан кайдай куллыклар этилинмеге кереги язылынып беркитилинеек. Соьйтип бу соравлар айырым Программага киргистилинип, планга коьре шешилип бараяк.
– Эндиги савлык саклав, билимлендируьв, маданият, социаллык тармагы бойынша тагы да кайдай соравлар ойласылды?
– Биз бу йыйында районымыздынъ баьри де маьнели яшав тармакларынынъ соравларын айттык. Мысалы, район больницасында коьп эскирген алатлар барлыгы, сонынъ материал-техникалык негизин беркитпеге кереги акында. Бу соравлардан тура ДР Савлык саклав министерствосына айырым тапшырмалар берилеек. Авыл хозяйство соравлары бойынша йыйында ДР авыл хозяйство эм тамак-азык министри А.Абдулмуслимов шыгып соьйледи. Ол оьз соьзинде тек быйыл бизим отлакларды сув ман канагатлав бойынша 8 артезианлар казылаягы акында билдирди. «Сол себептен мен бизим авыл хозяйство товарларын болдырувшыларды бу программада катнаспага шакыраман. Карыжлардынъ 70 процентин республика бюджети, 30 процентин фермерлер тоьлееклер», – деди министр. Бу программа дурысында да бизим районнынъ кайбир ерлерин сув ман канагатлав соравын шешпеге амал береек. Эндиги мелиорация акында. Биз аьли районымыздынъ баьри де сувгарув тармакларын тийисли аьллерге келтиреек боламыз. Бу яктан заьлимдей акша карыжлары йибериледи. Бу соравды солай ок А.Здунов оьзи де колтыклайды, сол себептен маьселе шешилеек демеге боламыз.
– Сол ок йыйында Ногай районынынъ келеяткан 90 йыллыгы акында да соьз юритилди. Соны ман байланыста кайдай карарлар алынды экен?
– Биз былтыр бу соравдан тура Артем Алексеевичке соны колтыклавды тилек эткен эдик. Ол бизим тилегимизди кери урмады эм оьз ягыннан республика Ногай районынынъ 90 йыллыгын белгилевде белсенли катнасаягын билдирди. Соны ман байланыста биз аьли мерекеди белгилев бойынша ис планын туьземиз. Оькимет етекшиси бизим сол планда белгиленген кенъеслеримизди колтыклаягына бизди сендирди.
Хабарласувды Магомет-Али Ханов юриткен.
