«Дагестан» туьрк тилиннен «Даг» -тав, «стан» — эл деп коьшириледи, солай болганда, бу соьз тав эли болады, ама онынъ туьзилисине Ногай шоьли киргистилген. Соннан бери Дагестаннынъ ерлерининъ тек 56 проценти тавлар боладылар, калган 44 проценти- туьзлик. Бу ерде бизим Кадриядынъ «Тав баслана данъылдан» деген ятлавы эсиме туьсип, акыйкатлыгын анълайман…
Дагестан Республикасы коьп миллетли ер. Мунда бир неше онлаган миллетли халклар тыпаклыкта, татымлыкта яшайдылар. Сол тыпаклыкты биз республикамыздынъ оьрленуьв тарихинде де коьремиз. Сол шаклы туьрли миллетли халклардынъ оьз тиллери де, кыйынлыкларга, тил мен байланыслы маьселелерге карамастан, сакланыладылар эм соны йоймаска аз куллыклар этилмейдилер. Олар туьрли тиллерде соьйлеселер де, баьрининъ де ниетлери бир – республикада тынышлыкты саклав. Ортак катнасув тили – орыс тил. Туьрли миллетлердинъ ваькиллериннен туьзилген аьеллер де аз тувыл.
Биз оьзимиздинъ язувшыларымыз бан, шаирлеримиз бен, йыршыларымыз бан, йыравларымыз бан… бек оьктемсиймиз. Аьр бириси оьз алдына алтыннынъ бир кесеги болып, тек республикадынъ тувыл, Россиядынъ да оьсуьвине косымын эткен. Аьр бир россияншыдынъ эсине Дагестан деген соьзди эситкенлей ок, Кубачидинъ ез савыт -савраны, Дербенттинъ эм Табасараннынъ калшелери, элбетте, дагестан коньяклары келмей болмайды.
Каспий тенъизи. Ким бу тенъиздинъ сувына туьспеген. Сол якларда тувып-оьскен шаирлердинъ аьр бирисинде Каспий тенъизине, салдарлы тавларына багысланган ятлавлары да бар. Бир нешевлери тенъизге тенълестируьвлер де этедилер. Соны ак сакаллы акыллы атайлар ман да тенълестиреди…
Шоьллик! Бу айырым соьз, неге десе бизге ол бек ювык. Янымызга бек якын ер. Биз шоьлде тувып-оьскенмиз. Ава аьллери тав яклар ман тенълестиргенде каты болса да, биз кайда болсак та, асыгыслы, юрек телезуьвимиз бен кайтамыз. Аллы ясыл шоьллигим, язлыкта – коьзди сукланткан боьригоьзлер, язда – мыс кокыган ювсан…
Шоьллик, тавлар эм тенъиз – баьриси де оьз алдына бир аьлемет. Аьр бириси айырым эстелик. Баьриси косылып, татым, коьп миллетли Дагестан.
Г.Сагиндикова.
