Истинъ пайдасы — онынъ сырагысыннан

Быйылдынъ озган 9 айы ишинде Ногай районы бойынша эгиншилик продукциясын оьстируьв оьлшеми 550 726 мынъ маьнет акшага етискен. Район бойынша 5 415 гектардан аслык культуралары йыйналган эм 8520 тонна (былтыр 7 824 тонна эди) аслык болдырылган. Орта оьлшеминде гектардан 15,7 центнер аслык онъысы алынган. Быйыл районда 12 865 гектар ерлерде пишен-ем культуралары оьстирилген эм 44 029 тонна катлыклы пишен-ем аьзирленген. Аьр гектардан соны ман 34,2 центнер пишен-ем йыйналып алынган, солай ок 4 мынъ тонна тобан да аьзир этилинген. Бакша культуралары район бойынша 1 830 гектардан йыйналган эм баьриси 27 450 тонна болдырылган. Район ерлеринде солай ок 3359 тонна ясылшалар оьстирилген, гектардан 108 центнер онъыс йыйналган. Айырым кепте районда 1 773 тонна ералма да аьзирленген эм аьр гектардан орта эсапта 124 центнер йыйылган. Баьриси быйыл ра-йон бойынша 30 646 гектар эгин кырлардынъ 79,6 проценти (былтыр 77,4 проценти) яде 24 384 гектары кулланылган.  Уьстимиздеги йыл узагында районда 8100 гектарларга язлык культуралары шашылмага керек болса, 9 274 гектарларга шашылган. 

Ногай районындагы агропромышленность комплексининъ асыл тармагы – малшылык. Оьткен 9 ай ишинде район малшылары «2014 – 2020-ншы йылларга авыл хозяйствосын оьрлентуьв эм авыл хозяйстволык продукциясынынъ, ший мал эм тамак-азык рынокларын йорыкластырув» деген республикалык программасын яшавга шыгарув уьстинде аьрекет эткенлер.  Ногай районында 2015-нши йыл бойында малшылык продукциясынынъ производство оьлшеми 1 886,5 миллион маьнет акшага етискен. Баьриси тири шеккисинде 12 807 тонна эт (100,2%), толайысы 34 101 тонна суьт (101%) эм 1 423 тонна юн болдырылган.  Статистика билдируьвлерине коьре, районда аьлиги заманда 400 мынъ койлар, 25 мынъ савылатаган тувар мал бар деп белгиленген.  ДР Аькимбасынынъ приоритетли проектлери эсабында инвестициялар келтируьв бойынша Ногай районында бир неше инвестпроектлери яшавга шыгарылып турады. Аьлиги заманда «Бозторгай» эгинши-фермер хозяйствосы еринде (етекшиси Сафарбий Аджеков) промышленность негизинде мал союв цехи куллык этеди. Мунда бир ис сменасында (эртенъги 9 саьаттен кешки 18 саьатке дейим) буьгуьнлерде 50-60 тувар мал, 320 койлар сойылып, эт продукциясы аьзирленеди. Йыл басыннан алып цехте 7 850 койлар, 3 500 тувар сатылып алынган эм сойылган. Баьриси 150 тонна кой эм 630 тонна тувар малдынъ эти аьзирленип сатылган. Мунда аьзирлеген эт продукциясы Сырт Осетия-Алания Республикасына, Ставрополь, Краснодар крайларына, Москвага йибериледи. Аьли де эт продукциясын асыллав цехининъ курылысы юритилип турады, оны быйыл декабрь айында ашпага ниет этедилер. Бу эт консервалар цехинде смена ишинде 10 мынъ консерва кутыкларын аьзирлеп шыгарув каралады. Соны ман бирге мунда териди баслапкы кебинде асыллав цехи де курылады. Сондай ниет пен 6 станоклар салынады, смена ишинде 1 500 тери асылланаяк. Оннан баскалай, «Бозторгайда» быйыл 400 тувар малды беслев уьшин механизацияланган типовой проекти бойынша айырым майданнынъ курылысы да биткен. Ногай районында «Суьт продуктларын асыллав» деген проект бойынша «Бажиган» еринде «ДАД» авыл хозяйство производстволык кооперативи (етекшиси Ахмед Джабраилов) каьр шегеди. Мунда соны ман пыслак аьзирлев бойынша киши цехи курылып биткен. Ол цех йыл узагында 5 мынъ тонна пыслак аьзирлеп шыгараяк. Соны ман бирге «Ногайский район» МО еринде «Суьт малшылыкты оьрлентуьв» деген проекти де яшавга шыгарылып туры. Онынъ етекшиси, «Мурзабек» эгинши-фермер хозяйствосынынъ басшысы – Мухтар Манкаев. Аьли мунда 100 сыйырга деген суьт-товар фермасынынъ курылысы тамамланган. Бу производстволык объектининъ куваты сутка ишинде 1 тонна суьт болдырмага эм асылламага болады. Солай ок «Мансур» эгинши-фермер хозяйствосынынъ етекшиси Амирхан Мансуров баьри онъайлыклары ман 80 тувар малды беслев уьшин малшылык объектин курып алган. Аьлиги заманда бу хозяйство малды беслев мен каьр шегеди.  2015-нши йыл ишинде фермер куллыгын баслайтаганларды колтыклав бойынша 13,703 миллион маьнет акшадынъ грантын 11 фермер хозяйстволары алганлар. «Аьел фермери» деген грант бойынша 19,858 миллион маьнет акшадынъ гранты райондагы 4 фермер хозяйстволарына берилген.  «Хайырлы агропромышленность комплекси» деген республикады оьрлентуьв приоритетли проектин яшавга шыгарув бойынша келеяткан 2016-ншы йылда Ногай районында 11 эгинши-фермер хозяйстволарында эт продукциясын болдырув ниет пен 3 мынъ койлар уьшин мал беслев майданлар курылысы юритилеек. 2016-ншы йылдынъ январь-май айларында Ногай районынынъ эгинши-фермер хозяйстволары фермер исин янъы баслаганларды колтыклав эм аьел малшылык фермаларын оьрлендируьв бойынша туьзилген программалар шараларында ортакшылык этееклер.