Совет власти бизим ногай халкка коьп яхшылыклар этти деп санайман. Эгер Россия патшалыгы бизим халкка авыр аьллер туьзип, яшап турган ийги ерлериннен кетпеге амалсыз эткен болса, совет власти бизим надан, каран аьдемлеримизди билимли этти, сав дуныялык маданиятка ювык этти. Совет властининъ коьмеги болмаган болса мендей нешевлер билим алып болмаяк эдилер. Ол замандагы аьдемлердинъ, бу ерде, школалардынъ болсын, йогары окув заведениелердинъ болсын, окытувшыларынынъ тазалыгына, оьз окувшыларына, студентлерине билим бермеге ак юреклериннен шалысканына бу куьнлерде тамашам келеди. Ол заман биз оны солай болмага керек зат деп санайтаган эдик. Бу куьнге йогары окув заведениелердинъ окытувшылары берген акшанънынъ кадерине коьре сага кайдай белги де салмага разылар. Дурыс, институтка туьсеекте ол заман да акша алатаган эдилер. Ама институтка туьскен сонъ олар сени окувга талабынъа коьре баалайтаган эдилер. 
Дагестаннынъ йогары окув заведениелеринде окув акшадынъ куьши мен озады деп, сынавларда ийги белги алув уьшин окытувшыга акша бересинъ деп нешевден де эситемиз. Сол сынавлар ызында не затка аькелмеге болады? Мага коьре, бу куьнлерде яслар Дагестаннынъ йогары окув заведениелерине окымага бармага ынжынадылар. 
Соны ман бирге Совет властининъ бизим халкка эткен катылыгы да болды. Айтпага, бизим халкты уьш административли единицага боьлип, биргелесип яшав курмага заьр этип койды. 
Ногай халктынъ сырасыннан кадрлар да оьстирди совет власти. Бизим халкымыздынъ ваькиллери республикадынъ йогары дережели орынларында бирем-сирем болса да куллык этетаган эдилер. Тек сондай дережели орынларга кайдай аьдемлерди сайлайтаганлары ол баска хабар. Тек ызгы 3-4 йылдынъ ишинде республикалык орынларда бир ногай да калмады десек оьтирик болмас. Тап бирев, ногайлар йогары дережели куллыкларды бажармайдылар деп санагандай. Ушынын айтканда, ызгы йылларда республикада кадрларды аьзирлевге, асыллавга эс берилмейтаган эди. Куллыкка туьсеек аьдем район етекшилерине, республикадынъ тармак етекшилерине акша береди де, орынды байырлайды. Ол орынга онъланган аьдемнинъ билими бар ма, кеспи усталыгы келисе ме, акылы бар ма – сондай маьнели затларга бирев де карамайтаган эди. Бирерлерде яваплы орынларга яракыллар да туьсип калатаган эдилер. 
Аьли районымызда да, республикада да туьрленислер болаятырлар, солардынъ тамамлары ийги болар деп сенемиз. 
Соны ман, Уллы Октябрь революция халкымызга хайыр аькелди ме, зыян этти ме деген эрислерде, акты ак деп, карады кара деп айтпага тийисли деп ойлайман. 
М.Кожаев.