Саниет Баякаева элимизге бек авыр 1942-нши йылда Карагас авылында тувган. Онынь балалыгы, яслыгы, савлай оьмири сосы авылда оьткен. Айлак эртеректен, яшавы басланганлы 8 ай заманда, Саниет атасыз калады. Бир неше йылдан сонъ анасы Канбийке яшавын Иса деген йигит пен байланыстырады. Ол хатынынынъ 4 баласын оьзиндикиндей этип оьстиреди, Исадынъ да 2 баласы болады. Сосы кыйынлы йыллар акында Саниет Баякаева булай эскереди:
– Согыс йыллардан сонъ школаларда балаларга туьйден уьйре асып беретаган эди, сонынъ уьшин мени аьптем Салият школага аькетип уьйре ашататаган эди. Школада окымасам да, мен бир кустабак пан касык алып онда бараман. Тагы да школада тек беске окыган балаларга сол заманларда 15-20 маьнет акша берилген, эм аьптем ийги окыган себептен сосы акшады алатаган эди. Аьптем-пакыр школады кутарып, яслай дуныядан кешти, турган болса, уьйкен ерде ислеек эди, окувга бек куьшли эди. Тагы да бала йылларымнан Карагас авылынынъ шетинде шашылган ап-ак мамык эсимде. Оны йыйнамага кыскаяклылар ман анамыз баратаган эди, биз де коьмекке деп олар ман кетемиз. Карагас авылында бир тиермен бар эди, сонда савлай авыл шерет пен арпа яратаган эди.
Соьйтип кыйынлы йылларда тоьгилген балалар Алладынъ коьмеги мен оьстилер. Аталары согыс йылларда совхоздынъ техникасын явдан ясырган, бир неше аьдем болып баска якларга тракторларды айдап кеткенлер. Аналары казаншы болып ислегенлер. Бактыдан бир ерге де кашпайсынъ, ол кайдай авыр болса да, ийги аьдемлер табылады. Сол ийги аьдемлерди Кудай кыйын аьлдеги аьдемнинъ касына йиберип, онынъ яшавын енъил этеди. Саниет 4-нши класста окыятканда, анасы дуныядан кешеди, соьйтип балалар Иса- атасы ман каладылар. Ол уьйленгеннен сонъ да, балалар кишкей оьскенше олардан айырылмайды. Сонъ Алимхан эм Залимхан ман Саниет баска уьйге коьшедилер. Энъ уьйкен аданаслары Алимхан (Саниеттен 13 йылга алдын тувган) бек талаплы, куллыкшы яс болган, коьп йыллар узагына ол Карл Маркс атлы совхозында инженер, управляющий болып куллык эткен. «Аданасым мени атамдай этип аяган, анамдай этип саклаган,бир таьтли заты болса, тамагына бармай, мага берген. Кинога да мени ялгыз йибермей, оьзи мен аькетип, кызлардынъ янында олтыртып, сонъ кутылган сонъ болдынъ ма, аьше, кайтайык деп оьзи мен аькелетаган эди», деп аданасын карындасы йылы эскереди.
Карагас авылындагы школада 7 классты тамамлап, кызалак Терекли-Мектеб авылындагы школада окыйды. Мунда интернатта турады, тербиялавшысы Евдокия Ивановна болады. 8-нши класстан сонъ Буйнакскта педучилищединъ школага дейимги боьлигинде окыйды. Педучилищеди кутарып, тувган авылында янъы ашылган балалар бавын етекшилейди, сонъ мунда тербиялавшы болады. 18 ясында Юсуп Баякаев пан аьел курады. Ян йолдасы совхозда коьп йыллар узагына коьлик айдавшы болып ислеген, алдышы шофер деген атка тийисли болган. Ийги иси уьшин ога бир неше кере тыншаймага совхоз путевка берген. Юсуп пан Саниет бирге 40 йыл татымлыкта тил бирликте яшаганлар, 5 балады асырап, яшав йолга салганлар. Бесеви де яшавда оьз орынларын тапканлар, ийги ислери мен бу куьнлерде аналарын куьезлендиредилер. Оннан оьзгелей, Саниет Баякаева куьезленеди оьзининъ тербиялаган балалары – тербияланувшыларынынъ уьстинликлери мен: « Меним тербияланувшыларым бу куьнлерде оьз ислерин намыслы толтырадылар, олардынъ уьстинликлерине мен суьйинип тураман. Мен ислеген куьпке районымыздынъ етекшисининъ орынбасары Баймагомед Ярлыкапов, РОВД етекшиси Абдурахман Койлубаев, Рашид Шангереев эм баскалар юргенлер», – дейди ол. Соьйтип Саниет-абай суьйинишиннен баска, юрегиндеги кыйналувын да ашты. Аьр кайсымыз да язылган оьмирди суьремиз, ян йолдасым дуныядан кешкенли 18 йылга ювыклайды. Оьзек те, ювыкларды йойытув бек кыйын, анамнан тувганлардан да оьзим ялгыз калдым, олардан тек йылы эскеруьвлер калды. Бала заманда кыйналсам да, мен оьз бактыма бек разыман. Увылым Солтаннынъ тоьринде бу куьнлерде тынышлы картлыгымды йиберемен. Кызларым да уьйлерине аькетип сыйлайдылар. Келиним болса, меним йолымды алып, балалар бавында тербиялавшы болып ислейди».
Саниет-абайдынъ уьйи дайым да балаларга толы. Онынъ 10 уныгы эм 6 немереси бар. Аьр бириси ясуьйкенин сыйлайды эм суьеди. Сол тувыл ма Кудай берген уллы наьсип?
Н. Кожаева.
Суьвретте: С.Баякаева кызлары ман.
