– Ислам динимизде уьйленуьвдинъ маьнелиги акында не зат айтарсыз?
– Исламда савлыгы эм яшав аьли ягыннан эби болган эрлерге эм хатынларга уьйленуьв суьнне деп саналады. Ибн Масуд (Алла ога разы болсын) Алладынъ элшиси булай деп айткан деп билдирген: «О, яс аьдемлер! Сизинъ аранъызда кимлер савлыгы эм яшав аьли ягыннан уьйленмеге амаллары бар болса, солар уьйленсинлер, неге десе ол зат соларга эдапсызлык йолына туьспеске ярдам этер. А кимнинъ уьйленмеге эби йок болса, сол ораза тутсын». Бу хадис неке кыймага шакырады, неге десе ол зат Алла-Тааладынъ пайхамбарларынынъ эм элшилерининъ йолы болады. Ислам аьдемлерди олардынъ куьш-куваты кайнаган яс шагында уьйленмеге шакырады, неге десе мине сол заманда аьдем коьп таьтли суьйим сезимлерге толы эм коьп келиссиз затлар ман аьвликпеге амырак. Сондай затларды заманында ок уьйленип токтатпаса, ол аьдем дурыс йолыннан тайыспага, оьзине Алла-Тааладынъ ашувын келтирмеге болады.
– Аьдем неше ясында уьйленмеге болады?
– Ислам дининде кери тайдырмага ярамайтаган бир неше затлар бар: намаз кылув, оьлгенди коьмуьв, борышты кайтарув эм баскалары, сонынъ санында ясына еткен кызы бар болса, соны эрге беруьв. Биз аьли кайдай заманларда яшайтаганымызды эсапка алсак, яс аьдемлерге 18-22 ясларында уьйленмеге керек болады. Солай ок коьп кешиктирмей, кызларымызды эм карындасларымызды байга бермеге тарыкпыз. Бизим куьнлерде Ислам ол затка уьйкен маьне береди. Биз тек оьзимиз ойлап шыгарган бос аьдетлеримизге бойсынып, уьйленуьв дегенди бир уьйкен маьселеге айландырамыз. Керексиз аьдетлерди койып, Шариатка бойсынмага керекпиз. Уьйленуьвдинъ ийгилиги акында айтсак, ким хатын алып, аьел курып яшайтаган болса, сонынъ Алла-Таала алдында кылган намазынынъ дережеси 70 кере артады.
– Ислам дини бойынша йылдынъ кайсы шагында уьйленмеге ийги?
– Ислам динимиз бойынша оьзинде бек коьп ийгиликлери болган Шавваль айы уьйленмеге аьруьв заман шагы деп саналады. Алладынъ элшиси (ога Алла-Тааладан тынышлык эм разылык): «Шавваль айы – аьел куратаган ай», – деген. Имам Навави сонынъ акында айта келип, бу хадис сол айтылган айда уьйленген бек ийги экенин билдиреди деген. Сондай эм баска туьрли хадислер негизинде Рамадан айыннан сонъ келетаган Шавваль айында яс пан кыз, эр мен хатын уьйленгени бек яхшы экени акында анълаймыз. Сол хадиске коьре, коьп аьдемлер бу айда уьйленмеге шалысадылар. Болса да Шавваль айы бирер йылларда курал (май) айына келе калса, кайбир аьдемлер «Май айында уьйленсенъ, сав яшав оьмиринъ бойынша кыйналаяксынъ» деген соьзлерге ынанып, аьел туьзбеге ийменедилер. Сонынъ акында имам Суюти оьзининъ йыйынтыгында, курал айында аьдемлер не уьшин уьйленмеге суьймейтаганын эртеде бир йылларда сол айда олардынъ ата-бабаларына талав маразы тийгени мен байланыслы деп белгилеген. Хаттыб аш-Ширбини «Мугни Мухтадж» деген китабинде аьдем эртенги шакта уьйленгени ийги деп язган. Абубакр ад-Димяти оьзининъ «Иа-нату Талибин» деген китабинде некеди уллы юма куьн кыймага аьруьв деп билдиреди. Соны ман уьйленмеге суьетаганлар некеди Шавваль айында уллы юма куьн эртенъги шакта кыйганлары бек яхшы деп саналады. Алла-Таала сизге янъы мусылман аьеллерин курмага коьмегин этсин!
Али Арсланов, Дагестан Республикасынынъ муфтиятындагы билимлендируьв муниципаллык боьлигининъ етекшиси.
